Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1948, Blaðsíða 7

LESBÖK MORGUNBEAÐSINS

419
hann, „þá er ekki um annað að gera
en auka matvælaframleiðsluna
heima fyrir eins og mögulegt er.
En nú blasir alls staðar við oss
eyðilegging og landauðn".
Hvernig hugsaði hann sjer þá að
bæta úr matvælaskortinum? Hann
svaraði því svo: I stuttu máli verða
að koma alheims samtök um það
að láta þá, sem þurfa, fá landbún-
aðarvjelar og áburð Það verður
að, koma á fót stórkostlegum á-
veitum og nýrækt.
Hann fekk í lið við sig hundr-
uð vísindamanna, sem tjáðu sig
fúsa að starfa hvar sem væri í
heiminum. Og störf þeirra hafa
verið með mörgu móti. Skal hjer
aðeins drepið á fátt eitt.
Pakuechou heitir lítil ey skamt
frá Nanking í Kína. Um margar
aldir höfðu eyjarskeggjar lifað á
landbúnaði og vefnaði. Svo kom
stríðið og Japanar einangruðu eyna
frá meginlandinu. Þá varð þar eld-
neytisskortur og eyjarskeggjar
hjuggu skóginn, sem þar var, og
notuðu hann í eldinn. En þegar
skógurinn var farinn tók landið að
blása upp og rigningavatn skolaði
jarðveginum burt. Horfði þarna til
stórkostlegra vandræða og var
leitað til FAO. Það sendi þangað
2,000,000 gróðurkvista og menn
hjálpuðust að að gróðursetja þá
Nú eru að vaxa þar trje aftur. —
Uppblæstrinum er lokið. Og búist
er við því að árið 1950 verði öll
ummerki rányrkjunnar horfin.
í Kína hefur gengið illkynjuð
fjárpest, sem hefur drepið milljón-
ir nautgripa á hverju ári. FAO út-
vegaði nýtt bóluefni frá Kanada
og á þessu ári verða 15 milljónir
stórgripa bólusettar. Er búist við
því að ein bólusetning dugi til þess
að nautgripur geti ekki tekið veik-
ina.
Samkvæmt áætlun, sem FAO
hefur gert, eyðileggja rottur, skor-
dýr og mygluskemmdir 33 milljón-
ir tonna af brauði og kornmat á
hverju ári. Það mundi nægja til
þess að halda lífinu í 150 milljón-
um manna. Sir John var kunnugc
um af eigin reynslu, að með betri
geymslu er hægt að koma í veg
fyrir að svona mikið fari í súginn.
Hann sendi því menn sína þangað
sem mest kvað að því að matvæli
færi til spillis. Sá heitir dr Step-
han S. Easter, sem sendur var til
Egvptalands. Hann sá þa að upp-
skeran var látin í strigapoka og
þeir geymdir á bersvæði, þar sem
ómögulegt var að verja þá fvrir
skaðræðisdýrum. — Hann skipaði
mönnum að reisa hlöður úr stein-
steypu. Egyptar brugðust reiðir við
og sögðu að kostnaðurinn við að
reisa eina slíka hlöðu væri sjer
ofurefli. Hann sýndi þeim þá fram
á hve mikið tjón þeir biðu við það
að geyma uppskeruna í strigapok-
um og að það næmi svo miklu á
17 mánuðum, að fyrir það gætu
þeir reist nýtísku kornvöruskemm-
ur.
Þá hefur FAO leitað um allan
heim að nýjum matjurtum, sem
hægt væri að rækta með góðum
árangri. Á þessu ári var t.d. gerður
út leiðangur inn í frumskóga Suð-
ur-Ameríku, flugvjelar, bátar og
jeppabílar. Þar fannst pálmahnot,
og er helmingurinn af þunga henn-
ar ætilegt viðsmjör. Spratt svo mik
ið af þessum hnotum þarna, að
leiðangursmenn sögðu að þar
mætti fá næga matarolíu handa
öllum heimi — væri hægt að koma
hnotunum á markað.
í Ítalíu hefur komið upp sýki í
kastaníutrjám, sem mikið hafa
verið ræktuð þar. FAO hefur látið
flytja loftleiðis frá Kína aðra teg-
und kastaníutrjáa, sem talið er að
sýkin muni ekki geta unnið bug á.
Og ítölskum og spönskum sjer-
fræðingum hefur verið falið að
leita uppi fleiri tegundir.
Jurt, sem kölluð er „sunflower"
hefur verið send í stórum stíl til
ræktunar í Tjekkóslóvakíu, en úr
fræi hennar fæst ágæt matarolía
Kynblandað korn hefur verið flutt
til Ungverjalands og hefur aukið
uppskeruna þar um 32—117%. I
Júgóslavíu er verið að gera rækt-
unartilraunir með nýar tegundir
af smára. Og til Póllands hafa ver-
ið sendar útsæðiskartöflur sem
kartöflusýki bítur ekki á, og gefa
ágæta uppskeru.
★
Fyrir nokkru lagði Sir John nið-
ur formennsku í FAO. Hann þótt-
ist mundi gera meira gagn með því
að vera óháður því fyrirtæki, því
að þá mætti hann tala óhikað og
reyna að sannfæra hinn villuráf-
andi heim um það, að menningin
er á barmi glötunarinnar ef vjer
margföldum ekki hið bráðasta mat
vælaframleiðsluna.
Hann er nú 68 ára? að aldri og
situr á búgarði sínum í Skotlandi.
Og þessi sjerfræðingur í fram-
l'eiðslu, hagnýtingu og notagildi
matvæla, lætur það vera sitt fyrsta
verk á hverjum morgni að borða
einn disk af hafragraut. „Mjer þyk-
ir hafragrautur góður“, segir hann
„og það er heilsusamlegt að borða
ofurlítið á hverjum degi af þeim
mat, sem manni þykir góður“.
íW
OKTÓBER
Glóey lœkkar ganginn sinn,
glööum fækkar brosum,
blíðu smækkar bragurinn,
brún á hækkar rosum.
Stiltu blíö í stormahöll
stóru hríöarelin,
byrgja stríö þau straumaföll
stjömu fríöu hvelin.
BENEDIKT EINARSSON,
Miðengi.