Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1948, Blaðsíða 1
HVÍTIR INDÍÁNAR
JfL omendur norrœnna manna, óem Lomu
tií ^MmenLa löncjn d undan ^JJolumL
Eftir lestur frásagnarinnar um Kensington rúnasteininn í sein-
ustu Lesbók, munu margir hafa spurt sem svo: ,.Hvað varð af
þessum mönnum, sem ristu rúnirnar?“ Hjalmar Holand hefur
reynt að svara þessu og birtist hjer ágrip af athugunum hans.
RÚNIRNAR á Kensingtonsteinin-
um segja, að þar hafi verið staddir
30 menn úr leiðangri Páls Knúts-
sonar. Má telja nokkurn veginn full
sannað, að menn þessir hafi aldrei
komist vestur til Vínlands. Fyrst
og fremst er ólíklegt að þeim
mundi hafa tekist að brjótast 1500
mílur yfir fen og frumskófra vestur
að Atlantshafi, og í öðru lagi eru
engar frásagnir um ferðalag þeirra,
og eru þó heimildir til um það að
leiðangurinn kom aftur heim til
Noregs 1364. Það virðist hví ekki
vera nema um tvennt að ræða,
annað hvort hafa Indíánar drepið
þá, eða tekið þá höndum og haft þá
hjá sjer.
Ef hin seinni tilgátan væri rjett,
bá má hiklaust gera ráð fyrir því
að hinir norrænu menn hafi kom-
ist til vegs og virðingar meðal Indí-
ána, vegna þekkingar sinnar og yf-
irburða. Og þá hefðu átt að finnast
einhverjar minjar þess.
Nú vill svo einkennilega til, að
einmitt á þessum slóðum var uppi
til skamms tíma þjóðflokkur, sem
sýnilega var afkomandi Indíána og
hvítra manna. Þessi þjóðflokkur
bar eins og gull af eiri af öllum
öðrum þjóðflokkum Indíána þar í
grend. Þeir voru kallaðir Mandan-
Indíánar og áttu heima í þorpum
hjá Missouri í Mið-Dakota.
Þeir Indíánaflokkar, er bjuggu
næstir þeim, lifðu eingöngu á veið-
um og voru á sífeldu flökti fram
og aftur. En Mandan-Indíánar
bjuggu í víggirtum þorpum og
lifðu mestmegnis á akuryrkju. Hús
þeirra voru stór og rúmgóð og yfir-
leitt traustlega bygð. Þeir voru frið
samir menn og smiðir góðir. Um
útlit skáru þeir sig úr öðrum Indí-
ánum, því að margir þeirra voru
hvítir á hörund, með blá augu og
gult hár, og andlitsfall þeirra mjög
Hjalmar Holand
ólíkt því, sem er um aðra Indíána.
Þeir höfðu einnig marga siði og
háttu, sem voru algjörlega frá-
brugðnir því, sem títt er hjá Indí-
ánum. Öllum ferðamönnum, sem
kyntust þeim, ber saman um það,
að þeir hafi borið af öllum öðram
þjóðflokkum í Norður-Ameríku um
menning, gestrisni og alla hæfi-
leika.
Fyrstu frásagnir
um Mandan kynkvíslina
Það fór snemma svo mikið orð af
Mandan-Indíánum að margir geiðu
sjer ferð til að heimsækja þá. Fyrst