Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1948, Blaðsíða 13

LESBÖK MORGUNBEAÐSINS
i>53
AUÐUG OLÍULIND FUNDIN
sLamt joa&aa er CCteplian Cj. átti heL
eima
MIKE TURTA hafði búið í mörg
ár skamt frá þorpinu Ledoc í
Albertafylki. Hann var duglegur
og iðjusamur maður, eins og sljettu
bændurnir eru yfirleitt. Þeir verða
að vinna baki brotnu til þess að
sjá sjer farborða. Uppskeran er
oft góð, en stundum koma haglel
og eyðileggja hana, og stundum
koma engisprettur og þá er ekki á
verra von. Bærinn hans Mike var
afskektur og enginn kannaðist við
hann nema nágrannarnir. Þorpið
Ledoc höfðu og fáir heyrt nefnt.
Það fóru engar sögur af því nje
hinum 864 sálum, sem þar bjuggu.
En svo breyttist þetta alt í einu
í fyrra — nánar tiltekið 13. febr.
kl. 4 síðdegis. Verkfræðingar höfðu
verið að bora þarna til að leita að
olíu. Jarðnafarinn var kominn í
5066 feta dýpi, og alt í einu varð
þar gos, og 50 feta hár olíustrók-
ur stóð beint upp í loftið. Frjettin
um þetta barst eins og eldur á sinu
um alt Kanada og Bandaríkin, og
til annara heimsálfa. Og í einu vet-
fangi var litla þorpið Ledoc orðið
heimsfrægt og nafn Mike Turta
á hvers manns vörum.
Nú varð uppi fótur og fit og
um óraleiðir streymdu menn til
Ledoc til þess að reyna að njóta
góðs af þessum fundi. Olíufjelögin
sendu umboðsmenn sína til þess
að kaupa lönd og námurjettindi.
Imperial Oil í Kanada (sem er
deild úr Standard Oil fjelaginu)
keypti undir eins 2 miljónir ekra
af landi. McColl-Frontenac (sem
er deild úr Texas Oil fjelaginu)
keypti eina miljón ekra. Og önnur
olíufjelög, svo sem Socony-Vacu-
um, Gulf, Standard Oil í Kali-
forníu og nokkur olíufjelög í Kan-
ada keyptu það sem þau gátu náð
í. Alls keyptu fjelögin þarna 6
miljónir ekra af landi fyrir marg-
ar miljónir dollara.
Þetta kom eins og reiðarslag yf-
ir bændurna í grend við Ledoc og
þeir vissu varla hvaðan á sig stóð
veðrið. Um áratugi höfðu þeir
erjað jörð sína hörðum höndum,
haft nóg að bíta og brenna»þegar
vel gekk, en söfnuðu skuldum þeg-
ar illa áraði. Engum þeirra hafði
komið til hugar að auðæfi væri
fólgin undir ökrum sínum. Og nú
kom í ljós að þeir gátu orðið ríkir
á svipstundu.
Fyrir 30 árum hafði Pólverji
nokkur komið þangað og keypt
160 ekrur lands. Hann hjet Broni-
slaw Rebus og andaðist 1940, en
ekkja hans bjó nú á jörðinni. At-
lantic Oil fjelagið keypti nú land-
ið af henni fyrir 400.000 dollara og
svo á hún að fá 12%% af verði
þeirrar olíu, sem þar kemur úr
jörð, en það getur veitt henni um
25.000 doll. tekjur á ári. „Jeg vildi
að við hefðum átt ofurlítið af
þessu fje, þegar við byrjuðum bú-
skap fyrir 30 árum“, varð henni að
orði, er hún hafði ritað undir kaup
samninginn. Hvað átti hún nú að
gera með þetta stórfje í elli sinni?
Það voru ekki aðeins landeig-
endur, sem græddu á þessu. Milli-
liðir komu þar til sögunnar —
hinir og aðrir slungnir menn, sem
fundu auraþefinn. Þeir urðu á und
an olíufjelögunum og keyptu lönd
af bændum og seldu þau svo aftur
fyrir mikið hærra verð. Einn
græddi 20.000 dollara á þessu á
einni vik'u, og annar 75.000 dollara
á einum mánuði.
í Ledoc komst alt á annan end-
ann. Aðkomufólk streymdi þang-
að og var brátt orðið miklu fleira
en íbúarnir. Nýar byggingar þutu
upp, heilar götur mynduðust á
einum sólarhring. Það voru tilbú-
in hús, sem menn fluttu þangað
nnnvörpum handa verkfræðingum,
námumönnum, vegavinnumönn-
um, smiðum o. s. frv. Og sam-
tímis jókst verslun í Ledoc svo að
undrun sætti. Alt, sem þar var til,
var óðar uppetið. Búðarholurnar
varð að stækka, nýar verslanir
þutu upp, greiðasölustaðir og kaffi
hús.
Kanadabanki (The Royal Bank
of Canada) varð að setja þar upp
útbú. Húsnæði var ekkert, svo að
hann fekk inni í þingstofu þorps-
ins. Og þegar bæjarstjórnin þurfti
að halda fundi1— en þeir gerðust
nú tíðir — þá varð bankinn að
flytja sig fram í forstofu og af-
greiða þar við smáborð. Og þar
var miljónum velt.
Lögfræðingar höfðu nóg að gera
að ráðleggja bændum og skrifa
fyrir þá kaupsamninga og samn-
inga um olíurjettindi. Og þótt þeir
ynnu 14 stundir í sólarhring, þá
höfðu þeir varla undan. Og bæj-
arstjórinn varð að vinna nótt og
dag að þinglýsingum skjala.
—0— . .
Það er ekki að furða þóti þessi
olíunámá setti alt á •annan end-
ann. Kanada hafði lengi'verið í
olíuhraki. Olíueyðslan-þar í -lahdi
nemur 66 miljónum' tunha á ári,
'en af því vár ekki framleitt í'land-
inu nema svo sem tíundi hlutinn.
Hitt varð að kaupa frá Bandaríkj-