Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1949, Blaðsíða 3

LUtSBOK MOUOUNBLAÐSINS
*
63
í/u^Ý''** •fau* ýr &&*«**"''
^/^ átuyffC&i* ,/rá &~U«r túýtáí* »***«, Cs£*U<Ý'*ll/
'M&áu-/4«ár Æ. Ay'rtu S*uuya.- /u^rcuattS, //« '*»«* cusu*c
StS Ý»\ cy /£awj&jxtty4saeta&/tí#t S/sza^J', yry£/<x ■£au<u‘//;j &œt
<7^sÁ?/y,/~ frja6'zzs/~/í&tay*/ //stcc, /C/usS/yucu S&* /£&c*- y/'***
yj#y )£>■/,.,tfrjautt, á&csraa- ■juucu, fs/císyííauts uaú SuzccS
^z^/o' ^Ý/JCfzJítsjúJtczt' i/jyctys&j': vy/tz. ^/yfa /jzc&íz/./&*«’/&j*ct<'
dzysuy. &t£s á/uty /zs&dce? cz/y/es/zc,yyýa,, &&&■ Gy?d
Rithönd Sveinbjarnar á Odysscifskviðu.
inn 1856 (Ilionskvæði), en síðari
hlutinn er óprentaður.
Eftir þá feðga Sveinbjörn og
Gröndal eru því til tvær þýðingar
á Ilionskviðu allri og þrennar þýð-
ingar á nokkrum köflum hennar:
lausamálsþýðing Sveinbjarnar,
ljóðaþýðingarbrot hans og ljóða-
þýðing Gröndals. Það er býsna
skemmtilegt að bera saman þessar
þrjár þýðingargerðir, þótt hjer sje
ekki rúm til þess. En yfirleitt er
ljóðaþýðing Sveinbjarnar saman-
þjappaðri, gagnorðari og kjarnyrt-
ari en þýðing sonar hans. Þar sem
aldrei hefur verið prentað neitt úr
ljóðaþýðingu Sveinbjarnar á Uions-
kviðu, skal hjer birt örlítið sýnis-
horn (úr upiphafi XVI. kviðu):
Ilnigu honum hvarmlindir
hcitar af augum,
sem hlypi kolblátt vatn
af klctts-gnípu.
Rann til rifja
ríkum tiggja,
ok hann óðhröðum
orðum frjetti:
Hvf ertu grátinn
sem geðlaus mær,
su er munarfús
for móour knjam
gratatrdi aaæjiir,
gripr á skikkju,
vafrast fyri fótum,
vill á armi hvíla?
Orðalag verður slundum máttugra
og minnistæðara í fornyrðislags-
þýðingum Sveinbjarnar en lausa-
málsþýðingum, sbr. t. a. m. úr
Odysseifskviðu: „Hann veifði
henni (töflunni) í hring og kastaði
úr sinni þreknu hendi, svo að söng
í steininum". Þetta hljóðar svo í
Odysseiískvæði:
Hvein harðsteinn
hátt í lofti,
umdi ægilcga
í andfari.
En að flestu leyti standa þó
ljóðaþýðingarnar langt að baki
lausámálsþýðingunum. Þar skiptir
mestu máli, að þær gefa yfirlcitt
ótrúrri mynd aí frumtexlanum,
lúnar andstuttu fornyrðislagslínur
eru svo fjarskyldar lotulöngum
hexameterslínum frumkvæðanna.
Einnig eru ljóðaþýðingarnar síður
að smekk nútíðarmanna. Þær eru
með þyngra svip, orðmyndir flest-
ar ritaðar að fornum hætti, nokkuð
um kcnningar og heiti og önnur
fagætisorð. Yfirleitt er þvi niálið
fý'rnt cg stillann með meir^ fiddu
kvæðaþrag en í fornyxöislagsþýð-
ingum Benedikts Gröndals eldra,
tengdaföður Sveinbjarnar, og Jóns
Þorlákssonar á Bægisá, en þeir
höfðu gengið á undan msð notkun
fornyrðislags við ljóðaþýðingar til
að skapa sjer svigrúm til að ná ein-
faldleik og lipurð frumkvæðastíls-
ins. En hjer er þess að minnast,
að þeir þýddu aðallega eftir síðari
alda skáld og jafnvel samtíma-
skáld sín, en Sveinbjörn elstu klass
ísk fornkvæði, sem honum hefur
fundist hæfa fornlegt gervi.
En það eru lausamálsþýðingar
Sveinbjarnar á Hómerskvæðum,
sem hafa á sjer mesta frægðar-
orðið. Frumtextinn veldur því að
vísu, að Sveinbirni hefur orðið
erfitt að sneiða hjá mikilli greinis-
notkun, sem fer miður vel í ís-
lensku, og mergð lýsingarorða er
oft yfirgnæfandi. En annars er
stíllinn allur með þeim tiginborna
svip, er sá einn fær skapað, sem
hlotið hefur vígslur til að skyggn-
ast inn í leyndardóma- tungunnar
og fer með hvert orð eins og helg-
an dóm, enda var Sveinbjörn ís-
lenskri tungu „svo innlífaður, að
það var eins og hann liíði i mál-
inu og uppspretta málsins lifði í
honum“, eins og komist var að
BenecUki Gröuda!
Sveiubjaruarsoiv