Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1949, Blaðsíða 4

64
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
orði yfir kistu hans (Pjetur Pjet-
ursson). Orðaforðinn er feikilegur,
hagleikur á nýmyndanir og orða-
samsetningar einstæður, vandfýsn-
in og hittnin í orðavali nær því
óbrigðul. Dæmi einstakra orða, sem
fyllt gætu tugi blaðsíðna, ná þar
skammt: unaðsbót, gullinsessa,
silfrinbogi, hin örvumglaða Artem-
is, klóbjúg örn, bjúghyrnd naut,
hinn veðurnæmi fíkjuhóll. Slíkt
orðatal yrði aðeins sem einstök
lauf úr limríkum, gróskumiklum
skógi. Af orðkynnginni sjálfri ber
þó hitt, hvernig orðin eru í sveit
sett, svipur stílsins: sterk, en hóf-
leg stuðlaföll, unaðsleg og hljóm-
mikil hrynjandi: „Gekk Odj'sseifur
þá upp úr ánni og lagðist niður í
sefið og kyssti hina kornfrjóvu
jörð“. En hyggilegast er að hætta
þegar við fyrstu tilvitnunarsetning-
una, því að ella gæti mál þetta orð-
ið endalaust.
Hjer verður ekki rakin stílþróun
Sveinbjarnar nje lýst hinum fjöl-
breytilegu stílbrigðum hans, sem
er þó harla merkilegt efni. En í
því víðrými stílsins, sem hann fór
um penna sínum, má segja, að nær
því hver reitur sje ræktaður til
þrautar. Það eru Hómers- og
Biblíuþýðingar Sveinbjarnar, sem
skapa aðalmynd okkar af stíl hans,
þótt efnið hafi þar miklu um svip-
inn ráðið. Málið er þar í nokkrum
viðhafnarskrúða, það er bókmál,
gætt frjómagni og hljóðfalh tal-
málsins, eða talmálið hátíðarklætt,
það er málamiðlun fornmáls pg al-
þýðumáis samtímans, sameining
arfleifðar og sköpunarafls, þar sem
meir ber á auðlegð en einfaldleik,
meir á tign en mýkt, og býr stíll-
inn þó yfir öllu þessu. —
Benedikt Gröndal segir:
Mjer kenndi faðir
mál að vanda,
lærði hann mig,
þó jeg latur væri;
þaðan er mjer kominn
kraftur orða,
meginkynngi
og myndagnótt.
Sveinbjörn hefur orðið mörgum
faðir í þessu tilliti. Meðal nem-
enda hans voru Baldvin Einars-
son, Fjölnismenn, Jón Thorodd-
sen, Jón Árnason og Skúli Gísla-
son, svo að nokkrir sjeu nefndir.
Og áhrif kennslu hans og ritstarfa
náðu til þjóðarinnar allrar, bein-
línis og óbeinlínis. Enginn hefði
getað þýtt þessi orð úr Ilionskviðu
með meiri velþóknun en Svein-
björn: „Tunga dauðlegra manna
er vökur; á henni liggja margar
ýmiss konar ræður, og vítt er rúm-
svæði orðanna. Slík orð sem mað-
ur talar, slík orð fær maður aft-
ur að heyra“.
Og enn má öllum íslendingum
verða að því bæði lærdómsauki og
unaðsbót að lesa Hómersþýðingar
Sveinbjarnar og njóta hans sem
leiðsögumanns um hið víða „rúm-
svæði orðanna“.
í janúarmánuði næstkomandi eru
liðin rjett hundrað ár frá því, að
nemendur Reykjavíkurskóla gerðu
samblástur gegn Sveinbirni og
reyndu að hrópa hann frá embætti.
Aldarafmælis pereatsins verður nú
minnst á þann hátt, sem einn er
verðugur og viðeigandi: að lokið
verður nýjum og vönduðum út-
gáfum af Hómersþýðingum Svein-
bjarnar.
^.Uc. jýfe.
gfts? §ááf
EKKI ER ALT SEM SÝNIST
ÞAÐ ER sagt að New Yprk sje
mesta „nýtísku borg“ í heimi. Þó
eru þar 200.000 heimila þar sem
ekki er bað.
0
Barnahjal
Vörubílstjóri var að losa bíl sinn
á Laufásvegi. Hópuðust þá mörg
lítil börn að bílnum og einn snáði
á að giska 4 ára spyr bílstjórann:
— Hvar áttu heima?
— Á Bakkastíg. *
— Nú, þar sem Bakkabræður
eru, sagði sá litli.
★
Ella Var einbirni og því hafði
verið dekrað við hana og alt lát-
ið eftir. henni. Faðir hennar var
því hálf hræddur um að henni
mundi bregða við þegar hún kæmi
í skólann. Fyrsta kvöldið spurði
hann:
— Jæja, Ella, hvernig líkar þjer
í skólanum?
— Vel, en kennarinn er vitlaus,
hann vill ráða öllu.
★
Lítill drengur kom lafmóður inn
til að fá sjer að drekka. Mamma
bað hann að fara sendiferð fyrir
sig.
— Jeg má ekki vera að því. Við
erum í knattspyrnu og jeg er mark
vörður og þeir vita ekki 'að jeg
fór. Ö
1
★ j
Pabbi og mamma voru að fara *
v*l
í boð og ætluðu að skilja Pjesa *
iitla einan eftir heima. Hann var ^
9 ára. Pabbi sagði við hann::
„Við skulum borga þjer 50 m
aura um tímann en krónu í eft- i,
irvinnu. Sá tími reiknast frá því
ÍA
að þú háttar og þangað til við *
komum heim“. ''
Þau voru nýkomin til vina “
sinna þegar Pjesi hringdi og sagði: 11
„Nú fer jeg að hátta og nú byrjar „
eftirvinnan". *
★ *
m
Jóa og Jón voru systkin og £
þeim varð oft sundurorða. Einu >J
sinni slóu þau brýnu í fullri al- l'
vöru og eftir það skrifaði Jóa
Jóni svolátandi brjef:^ ;•
— Kæri Jón. Jeg hata þig og £
ætla aldrei framar að leika við 5i
þig. Bless. Þín Jóa.
/MOJfll (/> T