Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1949, Blaðsíða 12

72
LESBÓK MORGUNBLAtíSlNS
öðrum ráðum er snertu íslendinga
í Winnipeg.
Jón J .Júlíus rar frá Akureyri.
Hann1 var eigi aöeins duglegur fje-
lagsmaður, heldur varð hann fyrst-
ur tnanna til þess að kenna söng og
safna úrn sig sönghneigðum æsku-
lýð. Hafði þetta mikla fjelagslega
þýðingu og varð til gagns fyrir
marga.
Arngrímur Jónsson frá Heðins-
höfða á Tjörnesi var víðlesinn mað
ur og hafði mikinn framfarahug.
Hélgi Jónsson var úr Skriðdal,
6g ain hánn má hið sama segja, og
mun j!eg rhinnast á hann síðar.
Helstu íslensku konurnar þarna
um þessar mundir voru: Kristrún
Ólafsdóttir, systir Jóns Ólafssonar
ritstjóra og skálds, Kristrún Svein-
ungadóttir, Jóhanna Kr. Skafta-
dóttir, Rósa Jónsdóttir, sú er fyr
getur, Andrea Fisher, Helga Þor-
steinsdóttir, er síðar giftist Arn-
grími Jónssyni, og nokkru seinna
hinar svokölluðu Eyólfssystur, vSig-
ný, Björg og Sigurborg.
Auk þeirra verkefna íslendinga-
fjelagsins, sem getið er, þá var það
mælskuskóli bæði fyrir menn og
konur. Þar var deilt hart og skarst
stundum í odda milli karlmann-
arina, en það varð þó ekki til þess
að þeir mistu sjónar á hlutverki
fjelagsins nje heldur erfðu þeir
þáð hvor við annan.
Fyrsti sofnuðurinn
Hinn 11. ágúst 1878 var fvrsti
íslenski söfnuðurinn stofnaður í
Winnipcg, algjörlega laust við ís-
lendiiigafjclagiö. í stjórn safnaðar-
ins voru kosin Jón Þórðarson, Arn-
^rímur Jónsson og Andrca Fishcr,
pg safnaðarfulltrúar Arngrímur
Jönsson, Helga Þorsteinsdóttir og
Jóhahna Kr. Skaftadóttir. Þetta
fólk sá um allar guðræknisiðkan-
ir íslensku nýlendunnar í Winni-
peg af miklum dugnaði um nær
tveggja ara skeið. En þa fluttust
þau Jón og Rósa til Norður-Dakota.
Gerðist Jón þar bóndi, kornsali og
þingmaður. Um sama leyti flutt-
ust þau Arngrímur og Helga til
Pembina. Varð þetta mikið áfall
fyrir íslenska söfnuðinn í Winni-
peg, sjerstaklega fyrir sunnudaga-
skólann, sem hann hafði komið á
fót.
Jeg hefi nú gefið ófullkomið yf-
irlit um líf og háttu íslendinga í
Winnipeg fram á árið 1879. Jeg
hygg að það verði dómur flestra,
að þrátt fyrir það fjelagslíf, sem
nú hefir verið lýst, hafi skort mjög
á festu og samheldni, vegna þess
að fæstir hafi hugsað sjer að setj-
ast þar að fyrir fult og alt.
Manito-Waba
Árið 1870 hafði Manitoba gengið
í kanadiska bandalagið. Áður hafði
þetta -ríki verið kallað Manito-
Waba, en það er indíánska og þýð-
ir „sund hins mikla anda“. Það
er dregið af því hve einkennileg-
ur þytur heyrist í straumnum í
Þrengslunum í Manitobavatni. Það
heldu Indíánar að væri rödd Mani-
to, hins mikla anda. Waba þýðir
þrengsli eða sund. Nú var nafn-
inu breytt og síðan heitir fylkið
Manitoba. Þá voru þar 11.963 íbú-
ar, þar af 1565 hvítir menn. Hin-
ir voru 5757 frönskumælandi kyn-
blendingar, 4083 enskumælandi
kynblendingar og 558 Indíánar.
Þá var Winnipeg aðeins smá-
þorp mcð 215 íbúum. Þar var cng-
inn banki, ekkert pósthús, enginn
lögfræðingur, einn læknir, ein
kirkja, eitt lítið blað, einn lög-
regluþjónn og um 20 liús. Þremur
árum seinna fekk Winnipeg kaup-
staðarrjettindi og þá hafði íbúun-
um fjölgað upp í 1800. En hversu
þýðingarmiklar sem þessar ráðstaf
anir voru, þá höfðu þær mjög litil
áhrif á aíkomu íslendinga. Alt var
i óvissu uni hina ísiensku nýlendu
þarna. íslendingar komu og fóru.
í brjefi, sem Arngrímur Jónsson
skrifaði 1879, segir hann:
„Heilsufar landa hjer í Winni-
peg er gott og þeir eru rólegir. En
í haust töluðu þeir mikið um að
flytjast heðan og þeir í Nýa Is-
landi hvöttu menn mjög til þess.
Þó hafa fæstir hjer trú á Nýa ís-
landi, en höfðu heldur augastað á
Norður-Dakota. Nú hefir þetta
hjaðnað niður og sjaldan minst á
brottflutning. Atvinna hefir verið
mjög lítil fyrir karlmenn fram að
árinu 1879. í sumar urðu menn að
eltast við alt sem hægt var að fá
að gera og í fyrra vetur var helsta
atvinnan að saga við“.
Þessi vinna, að saga við, var mjög
algeng þá og um það kvað K. N.:
Piltar út á djúpið draga
drjúgum til að saga við.
Þeir ætla að vera við að saga
og ætla að fara að saga við.
Nauðsynleg áhöld við þessa við-
arsögun var viðarsög, öxi og sög-
unarhestur. Menn fóru að heiman
eldsnemma á morgnana með sög-
unarhestinn á bakinu, sögina í
hendi og öxina reidda um öxl.
Þannig út búnir lögðu þeir út í
frost og stórhríðar og hverju sem
viðraði á hverjum morgni, heldu
út í borgina þangað til þeir komu
þar sem skíðahlaði var í húsagarði.
Þar börðu þeir að dyrum og báðu
um leyfi til þess að mega saga við-
inn í eldinn fyrir 50 cent faðminn
af mjúkum viði og 75 cent ef það
var harðviður.*
Hætisí iu‘
Nú komum vjer að þeim kafla
sögunnar þcgar fór að rætast úr,
eigi aðeins fyrir íslendingum í
Winnipeg heldur einnig fyrir borg>
inni og öllu fylkinu. Breytingin
kom með bættum samgöngum. —
' Breumfaðmur er 8 íeí a leugd, 4 fet
á hæð og 4 fet á breidd.