Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1949, Blaðsíða 14

LESBÓK MOliGUNBLAÐSINS
F 74
ist fyrir 450—500 dollara. Var þá
leitað samskota og sumir lögðu
fram fje. En af einhverjum ástæð-
um, sem nú er ekki unt að sjá
hverjar hafa verið, fjell áhuginn
niður og ekki varð neitt úr neinu,
að svo komnu.
Fyrsta kvenfjclagið
Þetta sama ár, 1881, vaí fyrsta
kvenfjelagið stofnað. Jeg hefi
ekki sjeð lög þess og er hræddur
um að þau sje nú týnd. En jeg
þarf ekki á þeim að halda. Allir
þekkja hvílíkt starf kvenfjelögin
okkar hafa unnið með því að draga
úr bágindum, hugga sorgmædda,
og veita hverju góðu málefni lið
til sigurs, sem hefir greitt götu
okkar að æðra og göfugra marki.
Og konurnar í þessu fyrsta kven-
fjelagi voru þar engin undantekn-
ing. En svo minst sje á nokkur
afrek fjelagsins fyrsta árið, þá
lagði það fram 65 dollara styrk til
tiFramfara“, 122 dollara til kenslu-
^tarfsemi Islendingafjelagsins í
Winnipeg, greiddu 87 dollara
kenslugjöld fyrir tvær ungar ís-
lenskar stúlkur og lögðu fram 50
dollara til minnisvarða Hallgríms
Pjeturssonar. Og þó átti fjelagið
150 dollara í sjóði eftir árið.
Fjelagið gerði einnig mikið til
þess að greiða götu nýrra íslenskra
innflytjenda, sem venjulega komu
fyrst til Winnipeg. Þær voru svo
stórtækar í þessari hjálparstarf-
semi að þær settu upp veitinga-
stofu í innflytjendaskrifstofunni
og veittu þar ókeypis mjólk og mat
þeim, sem ekkert áttu. Og einu
launin fyrir þetta var meðvitund-
in um það að hafa gert góðverk,
nema hvað Mr. W. C. Graham inn-
flutningastjóri færði þeim opin-
berlega inniiegar þakkir og viður-
kcnningu.
J fyrstu stjórn þcssa kvenfjelags
voru þær Kristrun Olafsdóttir for-
:taður, Sigríður Jocsdóttir írá Eeð-
inshöfða ritari, Hólmfríður Guð-
mundsdóttir varaformaður, Krist-
rún Sveinungadóttir vararitari og
Guðný Jónsdóttir frá Heðinshöfða
gjaldkeri.
Landar ætla að græða
Þriðja fjelagið komst einnig á
laggirnar meðal íslendinga þetta
ár og var nefnt „Gróðafjelagið“
Jeg þarf tæplega að taka fram, að
það var stofnað til þess að gefa ís-
lendingum kost á að hagnýta sjer
hina miklu verðhækkun á lóðum
í borginni. En áður en það var
stofnað höfðu þó nokkrir íslend-
ingar tekið þátt í gróðabrallinu.
Fyrstur varð Helgi Jónsson til þess.
Hann keypti fyrstu lóðina, sem ís-
lendingur eignaðist í Winnipeg.
Það var haustið 1880. Hann átti lóð
ina stuttan tíma og seldi hana svo
með góðum hagnaði. Hann var trje-
smiður og fyrsti íslendingurinn,
sem bygði hús handa sjer í Winm-
peg. Það stendur enn.
Annar, sem hagnaðist vel á lóða-
braski, var Jón Júlíus. Hann
keypti tvær lóðir þar sem nú er
Elgin Avenue og greiddi 400 doll-
ara fyrir báðar, bygði þar hús, sem
kostaði 250 dollara og seldi svo alt
tveimur mánuðum eftir að húsið
var fullsmíðað og græddi á því 500
dollara. Svo keypti hann tvær lóð-
ir aðrar og bygði hús á báðum.
Það er enn búið í báðum þeim
húsum.
Meðal annara, sem græddu á
lóðum, má nefna Eyólf Eyólfsson
og unga stúlku, Guðrúnu Jónsdótt-
ur frá Máná á Tjörnesi. Hún byrj-
aði mcð 20 dollara, en eftir tvo
mánuði átti hún 400 dollara.
Lóðir í Winnipeg voru venjulega
seldar á uppboði á þeim árum og
menn komu þangað og keyptu í
blindni. Tveir íslendingar rákust
cinu sinni á uppboð. Annar þcirra
var nýkominn til Winnipeg utan
af landi, þar sem hann haíöi unn-
ið við járnbraut, og hafði talsvert
fje handbært. Hinn var Bárður
Sigurðsson frá Eisustöðum í Eya-
firði. Bárður hvatti fjelaga sinn að
kaupa, en hann þorði ekki. Þá
bauð Bárður og honum var slegin
lóð fyrir 150 dollara og átti þeg-
ar að greiða 50 dollara. En hann
hafði þá ekki nema 6 dollara á
sjer. Hann bað fjelaga sinn að lána
sjer 44 dollara og fekk þá. Bárður
átti þessa lóð í mánuð, en þá
keypti Jón Júlíus hana af honum
fyrir 250 dollara.
Björn Guðmundsson Skúlason
úr Vesturhópi í Húnavatnssýslu,
seinna nefndur Björn Byron, kom
á uppboð þar sem menn keptust
við að kaupa. Hann helt að góðar
lóðir væri í boði fyrst menn voru
svo sólgnir í þær. Uppboðshaldar-
inn bað þá um tilboð í lóð, sem
enginn vissi hvar var. Björn bauð
15 dollara og hrepti hana. Svo
frjetti hann að þessi lóð væri langt
úti á sljettunni og þá nenti hann
ekki að fara þangað til að skoða
hana. Eftir þrjár vikur kom Jónas
Bergmann til hans og vildi fá lóð-
ina keypta. Björn sagði að hann
gæti fengið hana fyrir 125 dollara.
Bergmann bauð 100. En Björn
vildi ekki selja. „Við skulum ekki
vera að þessu, við skulum skifta
því sem á milli ber millum okkar“,
sagði Bergmann. Og þá fekk hann
lóðina, en Björn 112,50 dollara.
Frá „Gróðafjclaginu“
Minnumst nú aftur á „Gróðafjc-
lagið“. Það var einstakt í sinni röð.
Það var nokkurskonar samvinnu
fjelag. Menn lögðu fram ákveðna
upphæð eða tryggingu fyrir henni
í seljanlegum vörum. Þær voru
svo virtar og fjelagið gaf út skír-
teini fyrir andvirðinu og greiddi
vexti samkvæmt því. Annað var
einkennilegt við þetta fjelug, að
menn gátu gengfð ur þvi hvenaer
sem þeir vildu og fengið siryi hlut