Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1949, Blaðsíða 10

70
LESBOK MORGUNBL\DSINS
sinnh til sóma, heldur sköruðu {_ær
fram úr þeim á ýmsan hátt, þar
sem þær áttu við enn meiri og örð-
ugri erfiðleika að stríða, en mæðr-
um beirra hafði nokkru sinni að
höndum borið. Jeg dáist oft að því
hug’-ekki, viliafestu og andlegu
br°ki. sem bessar un?u íslensku
stúlkúr sýndu. Þær lögðu grund-
völlinn að framtíð íslensku nýlend
unnar í Winnipeg og gerðu það
með sóma. En þær gerðu meira.
Þær tóku virkan þátt í að semja
lög og reglur fyrir íslensku ný-
bygðina á ströndum Winnipeg-
vatns.
Tíl bess að bier fáið betur skilið
me’-'mncm ng einurð íslensku land-
námskve-m*nna í Winnipee, skal
ieg bends á brief, sem ein af beim
vugri skrifaði löndum sínum í Nýa
íslsndi. begsr beir voru af með-
fæddri íslenskri brætugirni að
deila um stiórnskioan fvrir nýlend-
una. Jeg ætla ekki að birta alt
brjefið, heldur aðeins þetta:
'„Gangið ekki fram hjá vorri eig-
in menningu, en hafnið aðeins bví,
sem revnst hefir illa. Eflið frið og
eindrægni. Glevmið ekki boðum
guðs m'e drenglvndri framkomu.
Gerið lögin eins skír og unt er —
fáorð. kiarnmikil og rjettlát og
hlýðið þeim svo sjálfir".
Þannig var framkoma hinna
ungu íslensku landnámskvenna í
Winnipeg. Þetta er sá menningar-
grundvöllur, sem þær lögðu og ís-
lenska þjóðh'fið í Winnipeg var
bygt á.
Skortur og atvinnuleysi
Eins og áður er getið var við-
horfið alt öðru vísi fyrir karlmenn-
ina þegar til Winnipeg kom. Þeir
voru færri en konurnar og bað var
reyndar heppilegt, því að ilt var
að komast af í Winnipeg á þeim
árum. Eina atvinnan, sem þá var
að hafa var að skipa vörum upp
úr gufuskipum og flutningadöllum
sem komu að sunnan, og skipa þeim
svo aftur út í báta, sem fluttu vör-
urnar vestur á bóginn. En þetta
var ekki nema með höppum og
glöppum. Stundum fekst vinna við
að hlaða eldsneyti á skipin, því að
öll þau skip, sem þá sigldu eftir
A^siniboine og Rauðá, kvntu með
viö: undir kötlunum. Viðurinn var
höggvinn á vetrum og dreginn í
köstu á árbakkanum, þar sem hægt
var að grípa til hans á sumfin.
En þá þurfti menn til þess að bera
viðinn úr köstu”um um borð í
skipin. Þetta vai erfitt verk jafn-
an, en út yfir tók þó þegar rigndi.
Kaup fyrir þetta voru 40 dollarar
á mánuði. En er siglingaleiðin lok-
aðist á haustin, þá var vinnunni-
lokið fyrir þessa menn. Og þá var
ekki um aðra vinnu að ræða en
höggva við í eldinn, en hún var
stonul fvrst í stað.
Árið 1878 fór röskur maður gang
andi heiman frá sjer í Nýja íslandi,
til að leita sjer atvinnu og sár-
þreyrðra dollara. Hann helt til
Winnipeg. Þegar hann kom heim
aftur hafði hann þessa sögu að
segia:
„í Winnipeg var enga vinnu
að fá af neinu tagi. Jeg gekk því
12 mílur vestur frá staðnum í
vinnuleit, en hvergi var'vinnu að
fá“.
í brjefi sem alkunnur íslending-
ur, Arngrímur Jónsson, skrifaði 22.
febr. 1786, stendur þetta: „í Winni-
peg er enga vinnu að fá aðra en
höggva við, nema fyrir þá sem
komast í fasta stöðu“.
Hvernig var að vera í
„fastri stöðu“
Sumum kann að vera ókunnugt
um það hvað „föst staða“ þýddi á
þeim árum. Jeg get þá gefið upp-
lýsingar um það, því að mjer auðn-
aðist að fá fasta átöðu fyrsta vet-
urinn sem jeg var vestan hafs.
Þetta var þannig, að maður skuld-
batt sig til að vinna ákveðinn tíma
hjá einhverjum. Jeg skuldbatt mig
til þess að vinna í sex mánuði. Það
sem jeg átti að gera var að kliúfa
skíð í ofn og eldavjel, moka hest-
hús tvisvar á dag, fara með hesta-
sleða 14 mílur út í skóg alla daga
nema sunnudaga, höggva þar við,
hlaða honum á sleðann og kom-
ast nógu snemma heim aftur til
þess að mjólka kúna og hlusta á
lesturinn. Kaupið var 5 dollarar a
mánuði og gott fæði, en svo Ije-
leg húsakynni að rúmið mitt var
þakið snjó í hvert sinn sem hvesti.
Með því að draga sjálfan mig
inn í söguna er jeg kominn lengra
fram í tímann en ætlað var. Jeg
var að tala um þá erfiðleika sem
íslenskir innflytjendur áttu við að
stríða er þeir komu fyrst til Winni-
peg, og fyrstu árin, sem þeir dvöld
ust þar. Tvö aðalvandamál biðu
þeirra þar. í fyrsta lagi hvernig
þeir ætti að fá eitthvað í sig, og
í öðru lagi hvernig þeir ætti að
fá þak yfir höfuðið. Það var lítið
um húsnæði í Winnipeg á þeim ár-
um, og enda þótt húsnæði væri
fáanlegt, þá höfðu innflytjendur
enga peninga fyrir húsaleigu Þeir
stóðu því á götunni og veturinn
vofði yfir.
Það er sagt að neyðin kenni
naktri konu að spinna. Og svo fór
um þessa íslensku innflytjendur.
Skamt frá lendingarstað skipanna
og rjett norðan við ármót Assini-
boine og Rauðár, var autt land,
sem nefnt var Hudson Bay flats.
Þangað leituðu nú íslendingar. Þeir
voru þá allir einhleypir. Þeir öfl-
uðu sjer efniviðar eins og best gekk
og bygðu sjer sjálfir kofa úr þessu
og gátu hafst þar við óáreittir um
nokkur ár. Þetta kofahverfi var
kallað „Shanty town“ og „shanty
dwellers“ þeir, sem þar áttu
heima.
Ekki er mjer kunnugt um hve
margir þessir kofamenn voru, en