Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1950, Blaðsíða 8
68
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
^nœh
7
öm /ýonóóon:
Skáldkonan Úndína
RJETTILEGA er svo talið, að fólks-
ílutningar frá íslandi til Nor'ður-
Ameríku hefjist fyrir alvöru sum-
arið 1873. Það ár losnar sú skriða
er segja má að síðan renni óaflát-
anlega alt til aldamóta, og raunar
linnir straumnum ekki að fullu fyr
en með heimsstyrjöldinni fyrri.
Merkilegt má það heita, að með
þessu fyrsta útsogi berst þorri
þeirra manna, er það átti fyrir að
liggja að verða forustumenn landa
sinna í hinum nýja heimi og hæst
gnæfðu á meðal þeirra alt til æf!-
loka. Sira Jón Bjarnason fór þá á
miðju sumri, en um hann látinn
sagði Þórhallur biskup Bjarnarson
að „varla heíði annar maður íslensk
ur, að~ Jóni Sigurðssyni fráskild-
um.-þessa síðustu mannsaldrana,
haft jafnmikla leiðtogahæfilcika
og sira Jón". Þetta má nú að vísu
draga í efa, og mun ýmsum verða
hugsað til Björns Jónssonar, cn
hitt vitum við, að mikill forustu-
maður varð hann á meðal landa
sinna, og er þó sú saga óskyld
þeirri, er hjer verður sögð'.
Þetta sumar fór Baldvin Lárus
Baldvinsson og þau fjögur skáld,
oil norðlensk, er það átti fyrir að
liggja, að vcrða mest í vcstur-ís-
lenskum bókmentum. Er svo að
ráða af sumum heimildum að öll
yrou þau samskipa vestur — frá
Akurcyri 4. ágúst. Eitt þessara
skálda hcfir að vísu varla skilið
ef tir nein varanleg spor í bókmenta
sögunni. Sigurður Jón Jóhannesson
(1841—1923) orti aðeins í hinum
íoriia alþ>öui>til, og ekki af tiltak-
Uiídína.
anlegri andagiít, cn hann orti mjög
mikið, svo að það er ekki smáræði
scm til cr eftir hann af ljóðum á
prenti. Hitt má fremur segja, að
hann markaði spor i fjelagslifinu
vestra á fyrstu áratugunum. Um
hin skáldin þrjú verður ckki deilt,
að þau eítirJjetu bókmentunum
varanlegan arf; en þau voru Steph-
an G. Stcphansson, Kristinn Stef-
ánsson (af kvæðum hans er því
miður enn ekki til fullkomin heild-
aiúlgái'a), ug iieiga Steinvör Bald-
vinsdóttir Freeman, seni orti undir
dulnefninu Úndína. Það er hún
sem grcin þessi ræðir lítillega um.
Að gömlum íslenskum sið skal þó
fyrst sagt nokkuð frá ætt hennar
og uppruna, og hefði þó verið fróð-
legt að gcra þeim þætti fyllri skil
en hjcr verður gert.
Faðir Ilelgu var Baldvin Helga-
son, fæddur á Skútustöðum við
Mývatn 1825, en dáinn í Vestur-
heimi, líklega 1905. Faðir hans,
iielgi Ásmundsson, var þrikvænt-