Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1950, Qupperneq 8

68
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Snœbjöm Jó,
onóóon:
Skdldkonan Úndína
l’ifdína.
RJETTILEGA er svo talið, að fólks-
flutningar frá íslandi til Norður-
Ameríku hefjist fyrir alvöru sum-
arið 1873. Það ár losnar sú skriða
er segja má að síðan renni óaflát-
anlega alt til aldamóta, og raunar
linnir straumnum ekki að fullu fyr
en með heimsstyrjöldinni fyrri.
Merkilegt má það heita, að með
þessu fyrsta útsogi berst þorri
þeirra manna, er það átti fyrir að
liggja að verða forustumenn landa
sinna í hinum nýja heimi og hæst
gnæfðu á meðal þeirra alt til æfl-
loka. Sira Jón Bjarnason fór þá á
miðju sumri, en um hann látinn
sagði Þórhaliur biskup Bjarnarson
að „varla heíði annar maður íslensk
ur, a& Jóni Sigurðssyni fráskild-
um,--þessa síðustu mannsaldrana,
haft jafnmikla leiðtogahæfileika
og sira Jón“. Þetta má nú að vísu
draga í efa, og mun ýmsum verða
hugsað til Björns Jónssonar, cn
hitt vitum við, að mikill forustu-
maður varð hann á meðal landa
sinna, og er þó sú saga óskyld
þeirri, er hjer verður sögð.
Þetta sumar fór Baldvin Lárus
Baldvinsson og þau fjögur skáld,
öll narðlensk, er það átti fyrir að
liggja, að vcrða mest í vestur-ís-
lenskum bókmentum. Er svo að
ráða af sUmum heimildunr að öll
yrðu þau samskipa vestur — frá
Akureyri 4. ágúst. Eitt þessara
skálda hcfir að vísu varla skilið
eftir nein varanleg spor í bókmenta
sögunni. Sigurður Jón Jóhannesson
(1841—1923) orti aðeins í hinum
íurua alþyöustil, og ekki af tiltak-
anlegri andagiít, en hann orti mjög
mikið, svo að það er ekki smáræði
scm til cr eftir hann af ljóðum á
prenti. Hitt má fremur segja, að
hann markaði spor i fjelagslífinu
vestra á fyrstu áratugunum. Um
hin skáldin þrjú verður ckki deilt,
að þau eítirljetu bókmentunum
varanlegan arf; en þau voru Steph-
an G. Stephansson, Kristinn Stef-
ánsson (af kvæðum hans er því
miður enn ekki til íullkomin heild-
arútgáía), og lielga Steinvör Baid-
vinsdóttir Freeman, sem orti undir '
dulnefninu Úndína. Það er hún
sem grein þessi ræðir lítillega um.
Að gömluin íslenskum sið skal þó
fyrst sagt nokkuð frá ætt hennar
og uppruna, og hefði þó verið fróð-
legt að gera þeim þætti íyllri skil
cn hjcr verður gert.
Faðir Ilelgu var Baldvin Helga-
son, fæddur á Skútustöðum við
Mývatn 1825, en dáinn í Vestur-
heimi, líklega 1905. Faðir hans,
lieigi Ásmundsson, var þrikvænt-
*