Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1951, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
33
að útgefandi væri „Fjelag eitt í
Reykjavík." En ekki munu stifts-
yfirvöldin hafa haft neitt upp úr
þessari eftirgrenslan.
Þegar það drógst að „Baldur“
kæmi út, fóru ýmsir kaupendur
hans að gerast óþolinmóðir. En
hinn 10. maí birtist stutt greinar-
gerð frá Jóni í „Þjóðólfi". Segir
hann þar að hann hafi eigi getað
fengið blaðið prentað í Lands-
prentsmiðjunni, nema með afar-
kosturn, og sjái útgefandi sig því
neyddan til að flýa með blaðið til
einhverrar annarar prentsmiðju.
En þá var ekki um aðra prent-
smiðju að ræða en amtsprentsmiðj
-una á Akureyri. Ekki veit jeg
hvort til hennar hefur verið leitað.
Jón gerði þó ráð fyrir að næsta
blað „Baldurs“ gæti komið út 1.
júlí, en úr því varð ekki, og þetta
næsta tölublað hefur aldrei komið
út.
Meðan þessu fór fram stóð yfir
rannsókn sakamálsins fyrir undir-
rjetti. Jón varði þar mál sitt sjálf-
ur og hafnaði því að sjer yrði
skipaður talsmaður. Hann helt því
fram í vörn sinni, að greinarmun
yrði að gera milli konungsins og
stjórnar hans annarsvegar, og
hinnar dönsku þjóðar hins vegar.
í kvæðinu sje ekki minst á frv.
sem lögð voru fyrir Alþingi, svo að
ekki sje vikið að þeim nje kon-
ungi í kvæðinu. Og þótt þess sje
getið hvenær kvæðið var orkt, þá
sje það sitt hvað að yrkja kvæði á
sama tíma og atburðurinn fer fram,
eða að yrkja um atburðinn sjálfan,
en hann ætti upptök sín í ríkis-
þingi Dana og þannig hjá hínm
dönsku þjóð, og það sje tilefni
kvæðisins.
Dómarinn komst að þeirri niður-
stöðu, að Jón yrði ekki sakfeldur
fyrir það að hafa eggjað til upp-
reistar. En þar sem höf. hafi sett
kvæðið í samband við það að stjórn
-lagafrumvarpið var lagt iyrir Al-
þingi „þá hafi hann ekki látið sjer
nægja að beina niðrandi og ótil-
hlýðilegum orðum að hinni dönsku
þjóð, heldur og vikið allmörgum
atriðum í kvæðinu beinlínis að
konunginum, sem þeim, er hefur
æðstu stjórn Danaveldis, og sem
einvaldur konungur að því leyti
íslandi viðvíkur, hefur gert þá
stjórnarathöfn út af hverri kvæðið
er orkt. Og með því allur blærinn
á því umrædda kvæði, niðurlagið í
næstu grein á undan, sem og hin
tilvitnuðu orðatiltæki (í kærunni)
verða að skoðast sem næsta ótil-
hlýðileg og sem brot á móti þeirri
lotningu, er ber að sýna hinum
einvalda konungi vorum, þá getur
hinn ákærði ekki komist hjá að
sæta hegningu.“
Ekki vildi dómarinn þó sakfella
hann samkvæmt refsiákvæðum 6.
gr. tilskipunarinnar, heldur sam-
kvæmt anda hennar og með hlið-
sjón af 11. kap. hegningarlaganna.
Dæmdi hann Jón svo í 50 ríkisdala
sekt til fátækrasjóðs Reykjavíkur
og til að greiða allan málskostnað.
DÓMI þessum áfrýaði Jón þegar
til landsyfirrjettarins og stiftamt-
maður einnig. Var Páli Melsted
falið að sækja málið af rjettvís-
innar hálfu, en eftir ósk hins kærða
var Jóni Guðmundssyni falið að
halda uppi vörn fyrir hann. Sjest
á því hve mikið traust Jón Ólafs-
son hefur haft á drengskap nafna
síns, því að oft hafði „Baldur“ ráð-
ist frantalega á „Þjóðólf“. En Jón
Ólafsson hefur vitað það, sem
margir aðrir, að Jón Guðmundsson
var hinn raunbesti drengur.
Málið var fyrst tekið fyrir í lands
-yfirrjetti hinn 7. júní (þriðja í
Hvítasunnu), Lagði Þórður Jónas-
son háyfirdómari þar fram brjef
frá sakborningnum, stílað til hans
og Jóns Pjeturssonar yfirdómara.
Lýsir það brjef Jóni Óiafssyni
nokkuð vel, því að hann skýtur því
til þeirra að athuga hvort ekki væfi
nú rjett að þeir viki báðir úr dóm^
arasæti í þessu máli, vegna þess
að þeir væri báðir konúngkjömir
þingmenn og hefði átt sæti á sein-
asta Alþingi, en nærri mundi
liggja, að með orðum þeim og um-
mælum (í íslendingabrag og íor-
mála kvæðisins) er nú væri ham\
kærður og sakfeldur fyrir, þætti
eigi síst höggvið nærri hinum kon-
ungkjörnu á Alþingi!
Ekki tóku dómararnir þessa
málaleitan til greina og dæmdu
þeir í málinu ásamt Magnúsi Step-
hensen, sem þá tók við af Benedikt
Sveinssyni. Jón Ólafsson skrifaði
sjálfur varnarskjöl í málinu, en
ljet nafna sinn mæta fyrir sig'. —
Þóttu varnarskjöl hans nokkuð
stórorð í garð sækjandans Páls
Melsted, eins og t. d. þetta: „Bósi
geltu, Bósi minn, en bíttu ekki
hundur." — — „Það, að maður
svíkur frelsi ættjarðar sinnar, er
eitt fyrir sig nóg til þess áð.vera
af umboðsmanni rjettarins, herra
prókúrator Melsted, álitinn og kall-
aður heiðvirður“------og „Þó að
rjettvísin hefði falið hinum forna
óvini mannkynsins að tala máli
hjer fyrir dómgrindunum, sannar-
lega hefði hann eigi getað tekið
neina setningu nær frá hjartarót-
um sínum, en actor hefur hitt hjer
upp á.“ Það mun og hafa verið um
þetta leyti að Jón kvað hina al-
kunnu vísu:
Aldrei hljöta af argj frið,
enga bót fá meina
heimska þrjóta að þreyta við
— það er ljóta gamanið.
Svo fell dómur landsyfirrjettar
hinn 19. september. Dómararnir
töldu að það næði ekki neinni átt
að Jón hefði hvatt til uppreistar
gegn kónginum. Orðið „uppreisn1*
í kvæðinu þýddi ekki „Revolution“,
heldur viðreisr., eir.s og hann hefð:
i