Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1951, Blaðsíða 9
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
37
þar sem straumharðast var, bera þá
fram hjá fossum og flúðum, og þó
var lífsháski að ferðast á þeim. því
hvað af öðru fylti þá. Ekki gátu þeir
haft með sjer annan mat en niður-
soðínn, því að vegna hita og rign-
inga hlaut alt annað nesti að skemm-
ast. Rigningarnar voru svo miklar,
að aldrei var á þeim þur þráður, og
auk þessa ætlaði bitvargur (skæðar
flugur) algjörlega að gera út af við
þá. Ungfrú Robertson var með í
ferðinni. Komust þau að lokum að
fossinum í björtu veðri og tunglsljósi,
og segir hún að það hafi verið svo
dásamleg sjón að horfa á fossinn, að
það hefðí margborgað alla erfiðleik-
ana. Sn ekki máttu þau vera þaxaa
lengui- en þrjá daga, vegna þess að
matvæli þeirra voru af skornum
skamti. Þó tókst þeim að mæla foss-
írin og gera ýmsar mikils verðar at-
huganir á honum og Umhverfinu.
Þess má geta, að leiðangursmenn
höfðu með sjer loftskeytatæki og gátu
þvi altaf haft sámband við umheim-
inn. Sýnir það vel hvað nú eru breytt-
ir timar frá því er þeir Livingstone
og Stanley voru að ferðast um frum-
skóga Afríku.
Mælingarnar sýndu að fossinn er
alls 3212 fet á hæð, en hann er brot-
inn á einum stað. Bein fallhæð neðri
hlutans er 2648 fet, og er það meiri
hæð en á efri fossunum í Yosemite
s&rnaiilagt. Kjei er þvi um langsam-
lega hæsta foss jarðarinnar að ræða.
Hve. gífurleg þessi fallhæð er, má
marka á því, að hinn óbrotni foss er
þrisvar sinnum hærri en Eifielturn-
inn í París, sjö sinnum iuarri en
Viktoriafossinn í Zambesi í Afríku,
19 sinnum hærri en Niagarafossinn,
og ættum vjer að miða við eitthvað
hjá oss, svo sem Dettifoss, þa þyrfti
að setja ellefu slika fossa hvern upp
af öðrum til þess að jafnast að hæð
á við neðri hluta Angel-fossins.
—o—
Fossar eru auðvitað algengastir í
fjöllum, en tveir ai' nafntoguðustu
fossum heimsins, Viktoríafossinn og
Niagarafossinn, eru svo að segja á
sljettlendi, þar sem vatnið hefir hitt
á iin jarðlög og getað grafið sig nið-
ur. Niagarafossinn íeliur fram af
brún, sem er úr hörðum kalksteini,
en þar fyrir neðan hafa verið lausari
bergtegundir, sem vatnið hefir unn-
ið á. Sama máli er að gegna um
Viktoríufossinn, nema að hann fell-
ur fram af hraunbrún.
Yosemitefossarnir falla niður í
djúpan farveg eftir skriðjökul. Er sá
farvegur sjo mílna langur og þver-
skurður af honum er eins og V í lag-
inu og dýptin er 4—5000 fet.
Sums staðar hafa fossar myndast
vegna þess að þröskuldar hafa orðið
í vegi fyrir vatnsrenslinu. Verður þá
stöðuvatn fyrir ofan þröskuldinn, en
vatnið steypist fram af neðri brún
hans. Einkennilegastur af slíkum
þröskuldafossum er í St. Johns ánni
í New Bnmswick. Með fjöru fellur
íoisinn fram til sjávar, en með flóði
inn í ána.
4 4 4
MÆLGI er á lággengi, vegna þess að
framboðið er alltaf meira en eftir-
spurnin.
—oOo— ■
SÁ, sem aldrei gerir gott og aldrei
skemtir sjer, er eins og smiðjubelgur
—*• hann dregur andaim en lifir ekkL
—. --------------- --- --