Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1952, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
31
honum síðan veitt embættið og
vígði Geir biskup hann 12. sunnu-
dag eftir trinitatis.
Brynjólfur settist fyrst að í Berg-
mannsstofu við Aðalstræti (nú nr.
9), en mun hafa gert ráð fyrir því
að hann fengi Lambastaði til ábúð-
ar. Þar höfðu búið fyrirrennarar
hans, Guðmundur Þorgrímsson,
Árni Þórarinsson (er varð biskup
á Hólum) og nú síðast Geir Vída-
lín. En þegar á átti að herða var
Geir ófús á að standa upp fyrir
honum. Og ástæðurnar, sem Geir
færði fram fyrir því að hann vildi
vera þarna kyr, voru þær, að enda
þótt Lambastaðir væri ekki neitt
höfuðból, þá væri þó gott þar undir
búhokur og „Seltirningar siðugri
menn en þeir í Vík.“ Það varð því
úr að sjera Brynjólfur fekk Sel til
ábúðar, fluttist þangað í næstu far-
dögum og fekk sjer ráðskonu, sem
Halldóra Hjaltadóttir hjet. Hann
vildi ekki búa í Breiðholti, því að
hann taldi það vera altof langt í
burtu.
-★-
Sel hafði jafnan verið talin góð
jörð, eftir því sem gerðist um jarðir
hjer í nágrenninu. Hafði Þorfinnur
lögrjettumaður Þorbjarnarson hins
ríka frá Skildinganesi búið þar
rausnarbúi á undan sjera Brynjólfi
og stundað þar bæði landbúnað og
útgerð. Nú fluttist hann til Reykja-
víkur og bygði bæ þann er lengi
var við hann kendur, rjett hjá Sjó-
búð. í Jarðabók Árna Magnússonar
er talið að á Seli megi hafa 4 kýr,
en eitthvað hefur túnið stækkað
eftir það, því að sjera Brynjólfur
telur að þar megi hafa 5 kýr. En
ekki búnaðist honum þar vel,
enda voru tekjurnar af embættinu
litlar og guldust misjafnlega. —
Húsakynni voru þar svo bágborin
þá, að nú þætti engum daglauna-
manni sæmandi að búa í þeim,
hvað þá heldur dómkirkjuprestin-
um sjálfum. Sir G. W. Mackenzie
heimsótti hann þar og lýsir húsa-
kynnum svo, að þar hafi verið
kofaræfill, sem prestur hafi leitt
sig inn í. Fóru þeir þar um löng
og óþrifaleg göng og var einhver
maður þar að berja fisk. Síðan
komu þeir inn í dimt herbergi, sem
var svefnherbergi og hið besta á
bænum, en þar var svo lágt undir
mæni, að fullorðinn maður gat
varla staðið upprjettur. Inni í þess-
ari kytru voru svo húsgögn prests-
ins og heldur fátækleg, ekki annað
en rúm, klukka, kommóða og gler-
skápur.
Eftir 7 ára búskap á Seli fekk
sjera Brynjólfur Steinunnar Helga-
dóttur Guðmundssonar frá Ökrum.
Hafði hún áður verið gift Guð-
mundi Þórðarsyni, er eitt sinn var
tugthúsráðsmaður, höfðu þau átt
mörg börn og var eitt þeirra Helgi
G. Thordersen er seinna varð bisk-
up. Þau Steinunn og Brynjólfur
giftust 17. júní 1805 að Görðum á
Álftanesi og var Ólafur stiftamt-
maður Stefánsson svaramaður
hans, en Geir biskup Vídalín svara-
maður hennar. (Morgungjöf til
hennar var 100 rdl. Spec). Tók
Steinunn síðan við búsforráðum á
Seli, en Halldóra ráðskona fór. —
Eftir það mun hagur Brynjólfs
hafa farið að batna.
Sjera Brynjólfi er svo lýst (í
prestaævum Sighv. Gr. Borgfirð-
ings) að hann hafi verið áhtlegur
að sjá, sæmilega gáfaður, góður
raddmaður og prjedikari og snotur
í öllum prestverkum, vel liðinn,
snögglyndur mjög, þó raungóður
og manna hreinskilnastur, gestris-
inn og veitingasamur, fróðleiks-
maður að mörgu og ættfróður.
Aftur á móti segir Klemens Jóns-
son að hann væri „enginn skörung-
ur, og lítt fær að ganga í mót stór-
mennum,“ og á öðrum stað segir
hann: „Sjera Brynjólfur var eng-
inn sjerlegur lærdómsmaður, nje
skörungur að öðru leyti. Var hann
því í heldur litlu áliti hjá hinum
danska kaupmannalýð, er þá stjórn
aði bænum.“ Ekki veit jeg á hverju
hann byggir þessa dóma sína. Það
sem Árni biskup Helgason segir um
Brynjólf í frásögn sinni um Hóla-
vallaskóla (Safn IV) bendir frem-
ur til þess að hann hafi verið ein-
arður drengskaparmaður og hafi
ekki skort skörungskap. Og að
Brynjólfur hafi ekki verði í miklu
áliti meðal hinna dönsku kaup-
manna í bænum, verður síður en
svo rakið til þess að hann hafi eng-
inn skörungur verið, heldúr miklu
fremur til hins, að hann hafi ekki
látið sinn hlut fyrir kaupmönnum,
eins og enn mun sagt verða.
— ★ —
Fyrsti bæarfógeti hjer í Reykja-
vík var danskur maður, Frydens-
berg að nafni, dugandi embættis-
maður að mörgu leyti, en þó fyrst
og fremst danskur. Hann tók við
embætti 1803 og hafði hingað með
sjer tvo danska lögregluþjóna.
Samkvæmt skýrslu dómkirkju-
prests voru þetta ár (1803) hjer í
Reykjavík 8 embættismenn, 7 kaup
menn, 9 verslunarstjórar, 9 hand-
verksmenn, en grashúsmenn 14 og
tómthúsmenn 107. En á jörðum í
sókninni, talið frá Gróttu að Hólmi
(og þar með Sel, Hlíðarhús, Engey,
Rauðará og Arnarhóll) voru 28
ábúendur, 15 hjáleigubændur, 20
húsmenn með grasnyt og 28 tómt-
húsmenn. Alls verða þetta 245
heimili og þar aí er um tíundi hlut^
inn heimili kaupmanna, íaktora og
handverksmanna. /(
— ★ —
Nú víkur sögunni til ársins 1805.
Rjett eftir áramótin (4. jan.) sendir
Frydensberg bæarfógeti stiftsyfir-
völdunum brjef; og er það auðvitað
ritað á dönsku, en er svo í lauslegri
þýðingu:
— Það er alment viðurkendur
sannleikur, að ekkert þjóðfjelag
getur þrifist, hvort sem það er