Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.1952, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r
33
fátækur prestur, sem þeim þótti
eigi líklegur til þess að reisa rönd
við vilja borgaranna. Það var sjálf-
sagt nóg að gefa honum í skyn að
tekjur hans mundu aukast við
þessa nýbreytni. Og sem kenni-
maður gat hann varla haft á móti
því að prjedika yfir hinum dönsku
borgurum eins og hinum íslensku.
Þeir hafa máske alls ekki gert ráð
fyrir því, að hann yrði spurður,
hvort honum líkaði þetta betur eða
ver, en þá hafa þeir getið vilt.
— ★ —
Stiftsyfirvöldin höfðu brjef bæ-
arfógeta til athugunar í tvo mán-
uði. En hinn 7. mars sendir biskup
svo brjefið til dómkirkjuprests og
ritar með brjef, þar sem hann segir
að stiftsyfirvöldin telji nauðsynlegt
að leita áhts hans áður en þau geri
nokkrar tillögur í þessu máli.
Biður hann dómkirkjuprest að
svara sjer hið allra fyrsta og gera
tillögur um hvernig hægt sje að
verða við þessari beiðni án þess að
í voða sje stefnt sáluhjálp þeirra
safnaðarmanna, sem skilja ekki
dönsku.
Eftir rúman hálfan mánuð kom
svar sjera Brynjólfs, dagsett 25.
mars, og er ekki vitað hvers vegna
hann hugsaði sig svo lengi um, en
sennilega hefur hann leitað ráða
hjá einhverjum góðum mönnum
um hve djúpt hann ætti að taka í
árinni í svari sínu. Hitt mun hon-
um hafa verið fyllilega ljóst hvað-
an alda þessi var runnin og hver
tilgangurinn var, og verið einráð-
inn í því að mótmæla breytingunni.
— Honum ofbauð ósvífni hinna
dönsku borgara. Hann vissi vel
hvernig þeir voru innrættir.
Hann svaraði biskupi því, að
ekki kæmi til neinna mála að verða
við tilmælum bæarfógeta. Hann
benti á að sjer bæri skylda til að
messa í Viðey fjórða hvern sunnu-
dag, og þeir dagar drægist frá
messudögum í Reykjavík. Og ef
svo ætti að messa á dönsku í annað
hvort sinn í Reykjavík, þá væri
það óforsvaranleg ráðstöfun gagn-
vart íslendingum og mundi draga
mjög úr kristilegri fræðslu ung-
menna. Hann benti á, að í sókninni
(að undanskilinni Viðey) væri þá
alls 879 sálir og af þeim væri ein-
ungis 63, ungir og gamlir, af
dönsku bergi brotnir, eða 14. hver
maður. Margir þeirra skildu vel ís-
lensku, og því hefði þeir miklu ‘
meira gagn af að hlusta á íslenska
guðsþjónustu heldur en flestir
sóknarmanna að hlusta á danska
guðsþjónustu. Og það væri alls
ekki til of mikils mælst að ætlast
til þess að þeir Danir, er tæki sjer
bólfestu hjer, lærðu svo mikið í
tungu landsmanna, að þeir gæti
skilið íslenskar guðsþjónustur og
haft þeirra full not. Hann benti og
á, að ef guðsþjónusta færi fram á
dönsku annan hvorn sunnudag,
mundi draga mjög úr kirkjusókn.
En vegna þess, að hjer væri nokkr-
ir Danir, sem ekki skildu íslensku
og hingað kæmi á sumrin margir
danskir sjómenn, þá teldi hann það
skyldu sína að prjedika yfir þeim
einstaka sinnum.
Þegar er biskup hafði fengið svar
sjera Brynjólfs, skrifaði hann Kan-
sellí og sendi því jafnframt brjef
bæarfógeta og umsögn prestsins. í
brjefi sínu segist hann fallast á þá
skoðun bæarfógeta að æskilegt sje
að danskar guðsþjónustur sje haldn
ar hjer fyrir búsetta Dani og sjó-
menn er hingað komi, en meðan sú
skipan haldist, að prestur verði að
messa í Viðey fjórða hvern sunnu-
dag, þá komi ekki til mála að mess-
að sje oftar á dönsku í Reykjavík
en 5. hvern sunnudag. Annars telur
hann að óþarfi sje að messa í Viðey,
því að þar sje ekki nema 40—50
manns á búinu og ekki sje nema
hálf míla þaðan til Reykjavíkur. —
Hann bendir á að í Reykjavík sje
ekki nema 10. hver maður danskur
og það sje hætt við að hinir 9/10
hlutar sóknarbarnanna muni mjög
sjaldan eða máske alls ekki sækja
kirkju þegar messað væri á dönsku,
vegna þess að þeir skildu ekki
dönsku og mundi það verða til að
draga úr guðrækni þeirra, einkum
unglinganna. Að lokum kveðst
hann ekki efast um að Danir hjer í
bænum greiði prestinum sómasam-
lega fyrir það aukna ómak, sem
hann geri sjer með því að prjedika
á dönsku.
Eins og sjá má á þessu hendir
Geir biskup á lofti það sem Fry-
densberg hafði gefið í skyn, að
þessi breytta skipan yrði til þess
að auka tekjur prestsins. En hann
gengur fram hjá því að sú tekju-
aukning komi fram vegna þess að
Danir greiði fúslegar gjöld sín til
prests og kirkju, heldur gerir hann
beint ráð fyrir því að Danir greiði
honum aukaþóknun fyrir hinar
dönsku messur og með því er á-
kveðið að þær sje aukaverk prests-
ins. En til þess ætlaðist hvorki bæ-
arfógeti nje hinir dönsku kaup-
menn.
Á hinn bóginn slær sjera Brynj-
ólfur úr hendi bæarfógetans höfuð-
ástæðuna, sem hann færði máli
sínu til stuðnings. Bæarfógeti hafði
haldið því fram að það væri til
þess að auka og efla trúarlíf í land-
inu, að hann færi fram á að messað
væri annan hvorn sunnudag á
dönsku. En sjera Brynjólfur sýnir
fram á að það muni hafa þveröfug
áhrif, allur þorri sóknarmanna
skilji ekki dönsku og muni afrækja
kirkjuna og því yrði seinni villan
verri hinni fyrri. Gegn því var ekki
hægt að mæla, þar sem hann tjáði
sig þó fúsan til að veita hinum
dönsku safnaðarmönnum nokkra
úrlausn. Þótt honum hafi verið það
óljúft að beygja sig fyrir kröfu
hinna dönsku borgara, þá gat hann
ekki sem prestur neitað þeim al-
gjörlega um að prjedika einstaka