Lesbók Morgunblaðsins - 12.04.1953, Blaðsíða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 12.04.1953, Blaðsíða 6
196 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS setti Rúnar litli þegar hann var sex ára. Á bol hennar hefur verið fest smá silfurplata með áletrun: Runar Schildt gróðursetti þessa björk 1894.----Þennan blett verð ég að sýna þér. Hér stóð reynirinn. — Þú manst eftir sögunni hans, Reynibrúðurin. Já. Það var hér, sem Ardi vígði Gústövu við reyn- inn með svarta galdri sínum, þegar hún hafnaði ástum hans. Því varð hún að' deya, þegar öxin var felld að rótum reynisins. Líttu þangað, segir hann og bendir. Þú sérð stórt, hrörlegt hús. Sögnin segir, að þar hafi búið endur fyrir löngu ofursti í her rússneska keisarans. Eftir þessari óljósu sögu skóp Runar frægasta rit sitt, Gálgamanninn. í húsinu bjó Toll, sem haldinn var af gálgamanninum og það hafði í för með sér eilífa fordæmingu fyrir eigandann ef ekki var unnt að losna við hann fyrir dauðann. Ást hinnar ungu, fögru og saklausu Maríu, losaði hann við hann, og í höndum hennar varð gálgamaður- inn að dusti. Jafnvel ofurvald hins illa og myrka fær ekki staðizt brunabirtu kærleikans“. Að lokum segir gamli maðurinn: „Nú er dagur minn senn á enda, og ég fæ að sjá Runar litla aftur.“ — Hlýa aftanskin! Heilaga trú! Við kveðjum öldunginn og þökk- um honum fræðsluna. Herðalotinn hverfur hann inn í húsið. Ógleym- anleg stund. Það er að byrja að rökkva. Við göngum inn í kirkju- garðinn. Nemum staðar andartak við leiði skáldsins. Hann kaus sér hér leg, en ekki í Helsingfors, enda þótt hann væri búsettur þar. Ég drúpi höfði andartak, og mér koma í hug orðin, sem hann leggur Toll ofursta í munn, er hann finnur ná- lægð dauðans: „Hér lýkur öllum leiðum.“ KOTKA Dvölin er skömm í Lovisa, sem víðast annars staðar. — Ég held ferð minni áfram austur á bóginn til Kotka Það er finnskt orð og þýðir örn.* Kotka er sá bær í Finn- landi er íslenzk skip sigla oftast til. Hann er ungur, 70 ára, en hefur vaxið mjög ört á síðari tímum, einkum síðan Finnar misstu Viborg. Bærinn hefur nú 30 þús. íbúa, og er mesta útflutningsborg landsins. Hann er alþjóðlegur á sinn máta. í höfnunum hggja skip frá öllum álfum heims. Þau eru þangað kom- in til þess að sækja trjávið og trjá- iðnaðarvörur. Bærinn stendur að verulegu leyti á eyu við sjóinn. Tvær kvíslar Kymene-elfar mynda eyuna ásamt hafinu. Fljótið er líf- æð borgarinnar. Eftir því er fleytt firnum öllum af trjábolum norðan úr Tavastlandi. Við ósa fljótsins standa stærstu sögunarmyllurnar í Finnlandi. Þar vinna mörg þúsund manns. — Borgin er yfirgnæfandi finn-finnsk. Virðist þar almenn velmegun. Fólkið myndarlegt og vel klætt. — í borginni er íslenzkur konsúll, er tók mér tveim höndum Er hann glæsimenni og rækir starf sitt af alúð. Býst ég við, að íslend- ingar eigi góðan hauk í homi þar sem hann er. I Kotka hef ég hálfan dag til eigin umráða. Nota því tækifærið til að skoða bæinn við leiðsögn konsúlsins og tveggja annarra ágætra manna. Bærinn er ungur sem áður gat, og fátt fornra minja. En yfir honum svífur andi fram- taks og dugnaðar, og þætti mér sennilegt, að þarna rísi brátt upp einn af stærstu bæum Finnlands. Auk hinna voldugu sögunarmylla er þar hin mikla Karhula glergerð, og margar smærri verksmiðjur. — Glæsilegar stórbyggingar þjóta upp, og er fegurst og frægust ráð- * Kotka er byggð á stórurn kletta- hólma. Þar sem hann er hæstur verpti örn til forna. Færðist nafnið yfir um á hólmann og borgina. húsið, sem nýlokið er smíði á. — Munu fáir bæir á Norðurlöndum af svipaðri stærð eiga jafn glæsi- legt ráðhús. Er það byggt úr svört- um granít, en gangar og tröppur lagðar marmarahellum. — Kirkjur skoðaði ég í Kotka. Minnisstæðust er mér grísk-kaþólska kirkjan. Hún er mjög skrautleg, eins og grísk- kaþólskar kirkjur eru vanar að vera. I Finnlandi er margt grisk- kaþólskra manna. Berst kirkju- deild þeirra mjög í bökkum fjár- hagslega, þar eð hún missti meg- inið af eignum sínum í stríðinu, en þær voru einkum í Kyrjálahéruð- unum, sem Rússar tóku. — Eftir stríðið dreifðust grísk-kaþólskir menn víðsvegar um Finnland, og er þeim víða ofviða sakir mann- fæðar að halda uppi safnaðarstarfi, þar sem kirkjan í Finnlandi er að- eins að litlu leyti studd af ríkinu. Um grísk-kaþólska kirkjuhúsið í Kotka var mér sögð þessi saga: Fáar borgir í Finnlandi urðu fyrir harðari loftárásum í stríðinu en hún, enda mikil siglingaborg. — í hörðustu árásinni hæfðu sprengjur öll hús, er nærri lágu kirkjunni- Gömul kona settist á kirkjutröpp- urnar meðan sprengjurnar féllu og bað Guð að þyrma henni. Bæn hennar var heyrð. Kirkjan stóð ein. — Kraftaverkin gerast á vor- um dögum. Ég skoðaði evangelisku kirkjuna, sem byggð er úr tígulsteini og er mikið hús, er stendur á hárri hæð og sér þaðan yfir alla borgina. — Kirkjan skemmdist mikið í stríð- inu, en nú er viðgerð á henni lokið. í kirkjunni er afburða falleg altar- istafla: Vitringarnir frá Austur- löndum, eftir hinn fræga finnska málara Pekka Halonen. Er kona málarans fyrirmyndin að Maríu Guðsmóður. Marga afburða fallega hökla er og þar að sjá, sem bjargað var frá eyðileggingu austan úr Kyrjálahéruðum.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.