Lesbók Morgunblaðsins - 12.04.1953, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGITNBLAÐSINS
197
Á hæðinni umhverfis evangel-
isku kirkjuna er hermannagrafreit-
ur, hetjugrafir frá frelsisstríðinu
1917—13 og stríðinu 1939—1944. Er
hann hirtur af mikilli prýði sem
aðrir slíkir reitir í Finnlandi, hvort
heldur sem minnismerkin eru af
rauðum granít eða einfaldir tré-
krossar.
Nýlega hafa Kotkabúar reist á
þessari sömu hæð voldugan bauta-
stein úr svörtum granít, áristan
táknVnyndum úr stríðinu. — Að
lokum ókum við í bíl að útsýnis-
turni bæarins. Bílstjórinn, fremur
ungur maður, varð allfrægur í
bænum fyrir það, að hann hafði
skotið niður þrjár flugvélar í loft-
árás á borgina; þar af tvær sama
daginn. — Útsýn af hæðinni var
hin fegursta, enda bjart í lofti. Úti
í, Kyrjálabotni, hjúpuð nokkurri
blámóðu, reis eyan Hogland. Er
hún nú í höndum Rússa. Þegar
friðarsamningur var gerður, voru
þar þýzkar hersveitir, og voru
Finnar sjálfir neyddir til að reka
þær þaðan- Kostaði það þá allmikl-
ar fórnir, því að Þjóðverjar vörðust
af mikilli harðfengi. Hogland ligg-
ur i miðjum Kyrjálabotni, og er
þar öflugt vígi frá náttúrunnar
hendi. — Skammt frá Kotkaströnd
er Svínasund, þar sem Svíar og
Finnar unnu forðum sigur á rúss-
neska flotanum undir stjórn Gúst-
afs konungs þriðja. — í Kotka varð
ég í fyrsta sinn að hafa túlk að
erindi mínu, þar eð þorri áheyrend-
anna var finnskumælandi. — Yfir
Kotka og íbúum hans var sérstak-
ur glæsibragur. — Nú lá næsti
áfangi inn í landið. — Ég kvaddi
Kotka og hafið.
INN í TAVASTLAND
Járnbrautarlestin brunar til norð-
urs. Ég hef engan til að tala við.
Allir mæla á finnsku. Fröjd kon-
súll, sem fylgdi mér á stöðina, fann
þó einn, er skyldi fáein orð í
sænsku, og var hann á leið til Lahti.
Við urðum sessunautar. Fyrir þann
sem er mállaus í framandi landi
eru tíð lestaskipti harla óþægileg,
þó að ég slyppi vandræðalaust frá
því. Það feru lestaskipti í Kovola
og Lahti og töluverð bið á báðum
stöðum.
Ég er kominn til Tavastlands,
sem oft er kallað hjarta Finnlands.
Það er mörg þúsund vatna land,
land hinna miklu skóga. Suðurhluti
þess er vel fallinn til kornræktar.
Þar eru víða blómleg og vel upp
byggð bændabýli. Nautgripabú-
skapurinn stendur þar á háu stigi.
Hafa Tavastar lengi ræktað sér-
stakt kúakyn, vestfinnsku kúna-
Þær eru rauðkollóttar og þykja
afbragðs mjólkurkýr.
Um Tavastana sjálfa og útlit
þeirra hafði ég gert mér allrangar
hugmyndir. Ég hafði haldið, að
þeir væru svarthærðir og dökkir
yfirlitum. En raunin er önnur. All-
ur þorri þeirra er ljóshærður og
bláeygur. Á ferðum mínum mætti
ég oft börnum, sem voru ýmist á
leið í skóla eða að koma úr skól-
anum. Þau voru mjög lík börnun-
um á Fróni. Þó var tvennt, sem
sannfærði mig um að þau væru
ekki íslenzk. Annað var það, að ég
sá aldrei rauðhært barn, hitt að
þau voru flest glóhærð. Tavastarn-
ir eru yfirleitt lægri vexti en ís-
lendingar, en þeir eru breiðvaxnir
og kraftalegir. Mér virtist þeir þög-
ulir, hlédrægir og alvarlegir. Sá
þá sjaldan hlæa eða heyrði þá
syngja, en þeir voru sílesandi á
ferðum sínum. Tavastinn er seinn
til framkvæmda, en því einbeittari,
er hann hefur tekið ákvörðun. Hið
fræga finnska „sisu“ einkennir
hann fremur öðrum Finnlending-
um. íhaldssamur er hann nokkuð
og heldur fast við forna siði og
venjur, og metur og virðir verk
feðra sinna. — Böðin eru honum
næstum því jafn lífsnauðsyn og
matur og drykkur. — Mikið er af
trjáverksmiðjum og öðrum verk-
smiðjum í Tavastlandi, og hafa
vaxið þar upp stórir bæir og þorp
í seinni tíð. Skilyrði eru næg fyrir
vexti þeirra, skógaauður og fossa-
afl Kymenefljóts og annarra fall-
vatna. Hvergi er meiri pappírsiðn-
aður í Evrópu en á þessum slóð-
um-
Ég kom til Heinola kl. sjö um
kvöldið 6. nóv. Það er dánardagur
Gústafs Adolfs við Liitzen, og er
haldinn hátíðlegur meðal allra
Finn-Svía.
Gestgjafi minn, H. Zilliacus,
skógverkfræðingur, minntist dags-
ins heima hjá sér og bauð nokkr-
um bæjarbúum. „Eiginlega eru
ekki nema tveir sænskumælandi í
Heinola, ég og konan mín“, sagði
hann. Og mun það hafa verið rétt,
því að mikill hluti samræðanna
varð að fara fram á finnsku.
Heinola er ört vaxandi bær.
Stendur hann við Kymene. Utan
við hann byrjar eitt víðlendasta
skógasvæði Finnlands. Á Kymene-
hlutafélagið það því nær allt, og
er það litlu minna en Danmörk.
Eins og ætla má er þarna geysi
mikið skógarhögg, og trjánum
fleytt niður fljótið, er vorar. Um
14 milljón trjábolir fara fram hjá
Heinola á hverju ári, meiri timbur-
flutningar en á nokkrum öðrum
stað í Finnlandi. Nokkuð á annað
hundrað bátar eru notaðir við
dráttinn. Geta lengstu timburflot-
arnir orðið allt að því 400 metra
langir. Þessir timburflutningar
krefjast gífurlegs starfs og verður
stundum manntjón í sambandi við
þá. Flotarnir hafna í Kotka, þar
sem sögunarmyllurnar bíða þeirra-
Ég hafði nær því heilan dag í
Heinola til að skoða mig um. Það
sem mér er einna minnisstæðast
þaðan er hið stórfenglega, nýja
gigtveikrahæli á hæð utan við bæ-
inn, og vígt var sumarið 1951. Það