Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1956, Síða 7

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
vo
Ishnzk skáldköna vestan hafs
ÁRIÐ 1954 hét Jóns Sigurðsson-
ar félagið í Winnipeg verðlaunum
f\Tir bezta leikrit um líf íslenzku
frumbyggjanna í Ameríku. Máttu
allir taka þátt í þessari samkeppni.
nema þeir, sem í félaginu eru.
Jóns Sigurðssonar félagið er
deild í allsherjar sambandi kvenna,
er nefnist „Imperial Order Daught-
ers of the Empire“ (IODE) og hef-
ir deild þessi unnið mikið að menn-
ingarmálum landa vestra.
Félaginu bárust fjögur leikrit, og
varð úrskurður dómnefndar ein-
róma um að verðlaunin bæri að
veita leikriti, sem nefndist ,,In
the Wake of the Storm“. Reyndist
höfundur þess vera ungfrú Lauga
Geir í Edinborg í Norður Dakota.
Lauga Geir er alíslenzk. For-
eldrar hennar voru Jóhann Geir og
kona hans Anna Jónsdóttir, er eitt
sinn bjuggu á Kolstöðum í Mið-
En Gaukstaðaskipið mun vera
eins og skip það, er þeir Þórólfur
og Egill Skallagrímssynir fóru á
herferðina til Kúrlands. Og svipuð
hafa verið þau skip, er þeir Hrútur
Herjólfsson og Gunnar frá Hlíðar-
enda fengu í Noregi og fóru á í
hernað, enda þótt þar sé talað um
tvítugsessu og þrítugsessu. Mætti
það vera smáýkjur söguritarans.
Gauksstaðaskipið er ekki nema
sextánsessa, og er þó talið kon-
ungsskip.
★
Þessi skip vekja margar minn-
ingar úr siglinga og hernaðarsögu
forfeðranna. Og þegar maður hefir
þau fyrir augum, verður margt
ljósara en áður af því er sðgurnar
harma um sjóferðir og víking. Mað-
dalahreppi í Dalasýslu. Fóru þau
vestur um haf með „stóra hónnum"
1876 og settust fvrst að í Nýa ís-
landi, en fluttust til Norður Dakota
1880. Jóhann dó frá fjórum ungum
bornum, en Lauga var þá að( ins
ófædd. Átti ekkjan þá við mikla
erfiðleika að striða með barnahóp-
inn, og því var það að nágrannar
hennar tóku Laugu litlu til fóst-
urs nýfædda og ólu hana upp.
Þessir nágrannar voru þau hjónin
Þórdís Guðmundsdóttir og Davíð
Jónsson úr Húnavatnssýslu. Þau
höfðu einnig komið vestur með
„stóra hópnum“, settust fyrst að í
Nýa íslandi, en fluttust til Norð-
ur Dakota 1882.
Lauga Geir var sett til mennta
og útskrifaðist frá háskólanum í
Norður Dakota árið 1923 og tók
meistaragráðu við sama skóla árið
1938. Var hún um skeið kennari við
ur sér nokkurn veginn hvernig að-
búnaður hefir verið þar, og þá
skilst betur en áður, að ekki hefir
það verið heiglum hent að ala ald-
ur sinn á þessum skipum. Mað-
ur reynir og að gera sér í hugar-
lund hvernig hafi verið að leggja
til orustu á þeim, og fyllir sjálfur
í fáorðar lýsingar fornsagnanna á
sjóorustum, þar sem stór floti slíkra
skipa var samankominn. Og maður
skilur betur en áður hvernig á
því stóð, að Norðmenn gátu á þeim
árum siglt um úthöfin og hvernig
á því stóð að þeir urðu einmitt til
þess að nema ísland. Skipasmíð
þeirra var komin á haerra stig en
hjá öðrum og þeir áttu betri skip
en flestir eða allir aðrir.
Á. Ó.
Langa Geir
Jóns Bjarnasonar skólann í Winni-
peg, og síðar við ýmsa skóla í Norð-
ur Dakota og víðar. — Hún hefir
verið fremur heilsutæp in síðari
ár, og leikritið hóf hún að semja
í sjúkrahúsi í Winnipeg, þar sem
hún lá eftir hættulegan upp-
skurð.
Leikritið var sýnt í leiksal Sam-
bandskirkjunnar í Winnipeg dag-
ana 14. og 15. nóvember s. 1. Þótti
löndum vestra það merkisviðburð-
ur, þar sem leikurinn sýnir frum-
byggjalíf íslendinga og var eftir
íslenzkra konu. Frú Hólmfríður
Daníelsson, sem nú er öllum lönd-
um vestra snjallari í leiklist og
hafði í sumar aukið mjög hróður
sinn með sýningu á 100 ára af-
mæli íslendingabvggðar í Utah,
tók að sér leikstjórn og lék sjálf
eitt aðalhlutvérkið. Þótti henni
hvort tveggja takast með ágætum,
og er frammistöðu annara leikenda
einnig hrósað mjög. Var ætlunin
að sýna leikinn nokkrum sinnum
í Winnipeg og fara svo með hann