Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1956, Page 8
668
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Flugdrekar og sporðdrekar
Furðudýr í þjóðtrú aSSs's landa
Ý FORNIJM fræðum allra þjóða
er drekinn mjög áberandi, og
trúin á drekana er arfur frá ómuna
tíð, á sér rætur aftur í myrkviði
aldanna löngu áður en sögur hóf-
ust. Getur verið að þar eimi eftir
af endurminningum mannkyns-
ins um inar risavöxnu fljúgandi
eðlur. Má þá segja að sú endur-
minning hafi orðið lífseig, því að
enn í dag er drekinn bráðlifandi á
Austurlöndum, og í norrænum út-
skurði og skrauti. Enn í dag sér
maður drekatáknin á norsku staf-
kirkjunum, og fari menn í íslenzka
Þjóðminjasafnið, blasir drekatákn-
ið þar við í öllum listgreinum.
Forfeður vorir í Noregi kölluðu
herskip sín dreka og settu á þau
drekamerki, eins og segir í lýsingu
Sigurðar Breiðfjörðs á Orminum
langa:
Hátt frá borðum hausinn lá
hafinn og hvoftur geystur,
þar var sporður aftan á
upp í loftið reistur.
Drekahöfðum þessum fylgdi svo
mikil ógn og skelfing, að það var
eitt ið fyrsta er bannað var í ís-
lenzkum lögum „að sigla að landi
með gapandi höfðum og gínandi
trjónum svo landvættir fældust
við“. Og Valgarður á Velli talar
um það í vísu, að hrannirnar hafi
þvegið ógurleg höfuð hafskipanna.
Sést á þessu að drekahöfuð skip-
anna áttu meðal annars að.skjóta
óvinum skelk í bringu. En á hinn
bóginn líktust skipin flugdreka —
gínandi höfuð í stafni, skjöldum
skarað á bæði borð svo að þar var
eins og hreistur flugdrekans, og
seglið sem vængir. Og táknrænt
var það, að heygja höfðingja í skip-
um sínum. Þar lá að baki sama
hugsun og hjá Egyptum inum
Drekahöfuð af víkingaskipum á
Bayeux-riflinum.
fornu, er þeir sigldu með Osiris til
annars heims á sólfarinu, og hjá
Grikkjum, þar sem þeir létu ferja
ina dauðu yfir fljótið Styx. Vík-
ingahöfðinginn átti að sigla á inum
skínandi dreka sínum yfir dauða-
hafið Ginnungagap, beint til inna
gullnu lunda Valhallar.
Sumir halda því fram, að drek-
inn tákni hamfarir náttúrunnar,
og telja upphaf þess í Armeníu. Þar
er þjóðsagan um Azdahak konung,
drekakónginn, sem er ímynd
storma, hafróts og þrumuveðurs. í
dulfræðum Maya-þjóðflokksins í
Mexikó, vár einnig vindadreki, sem
táknaður var með ófreskju, er líkt-
ist bæði flugdreka og sæskjald-
böku. En svo vikið sé aftur að
Armeníu, þá er þar sögnin um
drekamóðurina Anusn, sem var
fyrsta drottning Azdahaks. Börn
hennar, drekabörnin, voru in fljúg-
andi óveðursský, og þess er getið
í einni þjóðsögn að syndaflóðið hafi
komið af því hvað drekamóðirin
átti mörg börn.
Blái drekinn í Kína er einnig
veðurdreki, og á hann skyldi heita
til þess að fá bjart veður og heið-
skírt. Þar var einnig Manchu-drek-
inn, sem gat farið í allskonar ham.
Manchu-dreki með fimm klær á
bæxlinu, er góður dreki og gefur
gott veður, en sé hann með þrjár
klær, þá er hann illviðradreki og
veldur vatnavöxtum og flóðum.
í Indokína er kynjaveran Naga
Min. Þetta var konungsdóttir, og
hún var svo stór, að hún gat vafið
sig utan um stærstu musterin. Fað-
ir hennar var drekakonungurinn.
Biðill hennar lét njósna um hana
eina nótt og komst þá að því að
allt landið, öll vötn og ár var mor-
andi af afkvæmum hennar, flug-
drekum. Naga hefir því verið
samskonar vera og Onush í Litlu
r
A göflum stafkirknanna í Noregl má
sjá drekamerkin.