Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1958, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
479
Sauðnaut.
Tálgumynd eítir Eskimóa.
við blóðrannsókn og á atferli dýr-
anna, að þau eru skyldari geiturn
en sauðum eða nautum, eða eins
og í greininni stendur, skyldleiki
þeirra við geitur er álíka og vís-
unda við nautgripi. Tegundarheit-
ið „ovibos“ reynist því álíka rangt
og lýsingarheitið „moschatus".
Fyrir þeim, sem gengust fyrir
því fyrir 30 árum að sauðnauta
væri aflað hingað, reynt að gera
þau að innlendum dýrum, mun
helzt hafa vakað að fá þau til ket-
framleiðslu. Þau eru holdamikil og
ketið er ágætt. Hér mundu þau
eflaust geta gengið úti að miklu
eða öllu leyti.
Þegar við á Gottu komum að
landi á Grænlandi, skutu félagar
mínir strax bola, sem fór einför-
um. Við höfðum haft nóg af keti.
bæði af bjarndýrum og selum, en
eftir að við fengum sauðnautsket-
ið, brögðuðum við ekki annað ket,
svo vel féll okkur það. Við kom-
um með dálítið heim, að vísu salt-
að, en allir, sem brögðuðu það;
luku upp einum munni um gæði
þess.
Tilraunin, sem gerð var 1929
mistókst, eins og kunnugt er. Kálf-
arnir, sem við komum með á Gottu,
héldu ekki lífi.
Nú kemur annað og meira en
ketið til greina þarna í Vermont.
Ullina telja þeir hið verðmætasta
af dýrunum, eins og fyrirsögn
greinarinnar gefur til kynna
(Golden Fleece of the Arctic).
Ullina, þelið, fella dýrin á vorin.
en togið eða vindhárin fella þau
ekki, nema lítið eitt, sem vill slitna
með.
í Gottuferðinni tíndi ég nokkuð
af hagalögðum, sem lágu á víð og
dreií, þar sem dýrin höfðu farið.
Þegar heim kom gerði móðir mín
mér bæði sokka og vettlinga úr
ull þessari. Eg man eftir því, er
vinkonur hennar komu í heimsókn
til hennar og fengu að sjá og þreifa
á því, sem hún var að vinna úr,
þá varð þeim að orði: „Ja, gaman
er að vinna úr slíkri ull!“
Ull þessi er alveg sérstaklega
mjúk, og þá um leið hlý. Hún
þófnar ekki. Reyndin hér varð sú,
að t. d. sokkar, sem móðir min
gerði, vildu liðast í sundur, vegna
þess að þeir þófnuðu ekki.
En hér var farið að okkar ís-
lenzku venju, með kamba, rokk
og prjóna. Þar í Vermont er hafð-
ur annar háttur á og þá kemur í
ljós að ullin ber af öllu hliðstæðu,
sem þekkist á heimsmarkaðinum.
Eskimóar nefna hana „giviut“ og
notar greinarhöfundur það heiti,
sennilega af því að hér er ekki um
eiginlega ull að ræða.
Ritgerð þessa eftir John J. Teal
jr. sendi mér vinur minn vestra,
próf. Stefán Einarsson. Hann læt-
ur henni fylgja þessi orð:
„Þessi maður vill gjarna koma
heim og halda fyrirlestra um sauð-
naut fyrir bændum".
Væri ekki ráð að taka því boði?
Enskur kennari las nokkur kvæði
eftír Milton fyrir nemendur sína og
gat þess þá um leið, að Milton hefði
verið blindur. Daginn eftir var próf.
Ein spurningin var þessi: Hvað háði
M.lton mest?
Svarið kom rakleitt: Hann var
ikáld.
Alagablettir
Galdrahólmi
í Krossaneslandi í Skagafirði er
hólmi einn lítill, nálægt 10 fer-
föðmum að stærð, mjög þýfður og
enginn kostahólmi að neinu leyti.
Ekki má slá hólma þennan, * og
verður annaðhvort, ef það er gert
að bærinn brennur eða sex beztu
gripirnir á honum drepast. Þetta
er trú manna enn í dag. Hólminn
hefir verið sleginn þrisvar, svo
menn viti, og hefir bærinn brunn-
ið í tvö skipti, en í þriðja skifti
urðu skemmdir miklar á búpen-
ingi. Hólminn dregur nafn af þess-
um kynjum og er nefndur Galdra-
hólmi. (Þjóðs. Ól. Dav.)
/
Hringdalsbjarg
Séra Jón Norðmann segir svo
frá í „Allrahanda“ 1862:
Þann 20. maí 1847 lágum við
Grímseyingar veðurfastir í Svínár-
nesi á Látraströnd. Við Guðmund-
ur Grímseyjarhreppstjóri gengum
þá suður að Hringdal og báðum
Guðrúnu, ekkju sem bjó þar, leyfis
að mega fara í bjargið til þess að
ná þar hvannarótum. Hún leyfir
okkur það, en sagði jafnframt, að
þau álög væri á bjarginu, að hve-
nær sem teknar væri úr því
hvannarætur, missti ábúandinn í
Hringdal einhverja skepnu þar
fram af. Hún sagðist nokkrum
sinnum hafa leyft að fara í bjarg-
ið, og hefði hún ætíð misst skepnu
fram af á eftir. Þegar við Guð-
mundur heyrðum þetta, vildum við
hætta við bjargferðina, en Guðrún
bað okkur innilega að gera sér ekkl
þá minnkunn, því að þá liti svo út,
sem hún hefði viljað meina okkur
hvannaræturnar.------
Ekki fóru þeir þó í bjargið því
að samstundis rann á byr og sigldu
þeir út að Látrum. Þar fengu þeir
saðfesta frásögn Guðrúnar uxn
álögin á bjarginu.