Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1959, Blaðsíða 2

34
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ar niður kalda vorið 1952. Voru
þær settar á þrjá staði, við Tuma-
staði í Fljótshlíð, Stálpastaði í
Skorradal og á Hallormsstað.
Margar hafa helzt úi lestinni, eink-
úm á Hallormsstað, en jafnbeztar
eru þær á Stálpastöðum, þar sem
hinar hæstu eru að komast í met-
ers hæð og eru ljómandi fallegar.
Undanfarin ár hefur oft orðið
nokkuð fræfall á ýmsum barr-
trjám, en ekki mikið í hvert sinn.
Hafa fundizt allmargar sjálfsánar
fjallafurur við gömlu furulundina
á Þingvelli .og við Grund í Eya-
firði. Hinar elztu eru sennilega
komnar nokkuð á annan tug ára,
en hinar yngstu eru aðeins fárra
ára. Þá hefur og fundizt ein sjálf-
sáin sitkagreniplanta í nánd við
Tumastaði.
Sumarið 1957 var mjög hlýtt og
gott um allt land, og af þeim sök-
um mátti búast við könglamynd-
un og frævexti sumarið 1958, ef að
það sumar yrði í meðallagi. Það
reyndist líka gott og hlýtt. Að vísu
var ágústmánuður kaldur á aust-
urlandi og af þeim ástæðum hefur
fræþroskinn orðið þar minni en
ella, en það varð strax ljóst
snemma á sumri, að mikil köngla-
myndun yrði á mörgum trjám á
Hallormsstað.
Þar sem útlit fyrir frævöxt á
barrtrjám yrði óvenjulega gott á
síðasta hausti, gat ég ekki á mér
setið að skreppa austur á Hall-
ormsstað til þess að sjá hvað fræ-
þroskanum liði. Dvaldi ég þar 2
daga í byrjun október, og skal nú
frá því greint, er mér þótti mark-
verðast.
í Hallormsstaðaskógi eru um 100
síbirisk lerkitré, sem gróðursett
voru árið 1922. Að vísu var sáð til
þeirra 1913, en sakir ýmissa áfalla,
er þau urðu fyrir, voru þau ekki
gróðursett fyrr en þetta. Nú eru
Fjallafuran
á
Hallorms-
stað.
þessi tré um 10 metra á hæð og
allt upp í 12 metra, þar sem bezt
lætur, og vaxa þau í 6 smálundum
á nokkrum stöðum í skóginum. —
Þrátt fyrir eftirgrenslanir hefur
ekki verið unnt að komast eftir
því hvaðan þessi tré eru komin
hingað, en yfirleitt hafa þau dafn-
að vel og eru beinvaxin og mjög
falleg.
Á flestum þessara trjáa mátti
finna þroskaða köngla í haust en
fjöldi könglanna á hinum ýmsu
trjám var mjög misjafn. Sum trén
voru alþakin könglum en önnur
báru fáa. Gildustu trén báru að
jafnaði flesta könglana, sem er og
mjög eðlilegt, því að stofnar
trjánna geyma forðanæringu
þeirra, sem af verður að taka þegar
fræin þroskast. Við athugun á
könglunum kom í ljós að um helm-
ingur fræsins í þeim var með eðli-
legu kími og full af fræhvítu. Þótti
þetta ágætt þegar tekið er tillit til
þess, að síðari hluti sumars var
mjög svalur og trén eru enn svo
ung, að þess er tæpast að vænta,
að þau beri mikið fræ. Ekki eru
nema 36 ár frá því að þau voru
gróðursett, og er ekki líklegt að
fræfall verði mikið og reglulegt
fyrr en trén eru orðin 60—70 ára,
en þá á líka að muna um frævöxt-
inn úr því.
Ef sæmilega tekst til með þresk-
ingu þessa fræs og geymslu í vet-
ur ætti að mega búast við nokkr-
um þúsundum lerkitrjáa eftir ein
4—5 ár.
Á Hallormsstað eru líka til yngri
lerkitré, sem sett voru niður 1938.
Þau eru ættuð úr nágrenni Arkan-
gelsk í Rússlandi og hafa tekið
skjótari vexti og betri þrifum en
hin eldri. Mismuninn má bczt
greina af því, að eldri trén voru
30 ár að ná 10 metra hæð en hin
yngri eru 7,7 metra að meðaitali
eftir 20 ára vöxt, en hæstu trén eru
nálægt 10 metrum. í haust komu
könglar á allmörg þessara trjáa,
en fræin, sem í þeim voru, höfðu
tæpast náð nægum þroska. Voru
mörg þeirra hol eða með of lítilli
fræhvítu til þess að geta vaxið, en
ekki er loku fyrir það skotið, að
eitthvað kunni að vaxa upp af
sumum þeirra. Þessi tré eru of ung
til þess að bera þroskuð fræ, en
könglamyndunin í sumar sýnir að
við megum vænta fræs af þeim, er
tímar líða.
Broddfura er trjátegund, sem oft
hefur verið getið um í fréttum að
undanförnu af því, að elztu tré
i