Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1959, Blaðsíða 6

38
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Nýtt mannkyn
Frægur lífefnafræðingur, dr. Philip Sickevitz, sem starfar
hjá rannsóknadeild Rockefeller-stofnunarinnar, segir að
framundan sé stærsti atburðurinn í sögu mannkynsins, þegar
vísindin geti breytt mannkyninu.
hagað, að hann hafði nokkurs kon-
ar soghólk í sjónum, er dró sjóinn
upp í járnhólk, sem í var járnbland
-inn brennisteinskís, sem hefir
þann eiginleika að draga í sig gull.
En eftir margra daga tilraunir
varð árangurinn enginn.
Caldwell prófessor heyrði um
þessa tilraun og fannst honum nú
mál til komið að sannfæra menn
um, að þetta gullnám úr sjónum
væri ekki nema hégóminn einber.
Hann safnaði að sér sýnishornum
af sjó frá Puget-sundi og hingað
og þangað meðfram ströndum Ore-
gons. Þessi sýnishorn rannsakaði
hann svo á hárnákvæman hátt í
rannsóknastofu sinni, og komst að
þeirri niðurstöðu, að tæplega
mundi 1 miligramm af gulli í tonni
af sjó. Árangurinn af tilraunum
hans varð því mjög svipaður og
hjá Haber.
Þetta hefði átt a$ nægja til þess
að menn hættu öllu bjástri við að
ná gulli úr sjónum. En mannkindin
er þrá, ekki síður en sauðkindin,
og hún er ekki á því að gefast upp,
hvað sem á gengur.
Og svo var það árið 1951 að jap-
anskur efnafræðingur rannsakaði
sýnishorn af sjónum hjá Japan.
Hann komst að þeirri niðurstöðu,
að þar væri 13 milligrömm af gulli
í hverju tonni sjávar — og það er
ekki svo lítið. Hann stakk upp á
því, að gullinu væri náð með
því að eima sjóinn, og sólarhiti
notaður til þess. En ekkert hefir
orðið úr framkvæmdum.
, o------O-----o
HVERNIG stendur á því, að guli
skuli vera í sjónum?
Þar sem gull finnst í iörð, er það
yfirleitt alltaf í sambandi við
Kvarts. Þegar kvarts veðrast og
eyðist af regni og frostum, losna úr
honum gullagnir, sem síðan berast
með ám og fljótum til sjávar og þar
leysist það upp, því að enda þótt
SEINUSTU 30 árin hafa vísindin
aflað meiri þekkingar á hinu lík-
amlega lífi, heldur en nokkurn
tíma hefir gerzt áður. Og það get-
ur vel verið að við eigum eftir að
lifa það, að þessi þekking verði
notuð til þess að breyta mannkyn-
inu.
Nýustu uppgötvanir vísindanna
á þessu sviði varða frumurnar.
Lengi var sú skoðun ríkjandi, að
frumurnar væri nokkurs konar
belgir, fylltir af vessa og að í hon-
um geymdust nokkur efni, aðallega
frumukjarninn.
gull samlagist trauðla öðrum efn-
um, þá eru þó til efni, sem það get-
ur samlagast, svo sem natrón,
bróm, joð og saltpéturssýra. Öllum
þessum efnum getur gullið mætt á
hrakningi sínum. Og þar sem á
þessu hefir gengið allt frá þeim
tíma er höf byrjuðu að myndast á
jörðinni, þá lætur að líkum að mik-
ið gull sé í sjónum.
Galdurinn er aðeins sá, hvernig
á að ná því. Til þess þarf geisilegan
kraft, því að dæla þarf um milljón-
um lesta af sjó. En orkan er dýr.
Og nýjustu athuganir sýna, að það
muni kosta um 5 milljónir að vinna
eina milljón af gulli úr sjó.
En koma dagar og koma ráð. Það
sem er óframkvæmanlegt í dag,
getur orðið framkvæmanlegt eftir
nokkra áratugi. Og gullið í sjónum
lokkar — menn hætta ekki að
hugsa um það og hvernig unnt sé
að ná þvi
Nú vitum vér, að hver fruma er
dásamlegt listaverk, og engu er
líkara en að sérstakur tilgangur
hafi staðið að baki sköpunar henn-
ar. Og vér þekkjum nú að nokkru
hið innra starf hennar.
Allar frumur eru mjög svipaðar.
Einfrumungarnir eru til dæmis
mjög svipaðir frumunum í nýrum
og lifur mannsins. Undarlegra er
þó hitt, að starfsemi jastur-fruma
er nákvæmlega eins og starfsemi
frumanna í rottulifur. Sama efna-
skiftingin fer þar fram, sömu nær-
ingarefni eru notuð og sömu efni
framleidd.
Frá sjónarmiði lífefnafræðings
eru allar frumur svo líkar, að upp-
götvanir um eina frumu gilda jafn-
vel um frumu af annari gerð. Jafn-
vel gerla- og jurtafrumur eru svip-
aðar frumum í líkömum dýra.
Um heila öld hafa líffræðingar
talið að frumurnar sé grundvöllur
hins líkamlega lífs, alveg eins og
sagt var að foreindir og rafeindir
væri grundvöllur hins ólífræna
efnis.
Frumurnar nota næringu í
tvennum tilgangi: til þess að afla
orku og til þess að endurnýa sig.
En náttúran leysir þann vanda á
einn veg. Kolvetni, eggjahvítuefni
og fitu fáum vér úr matnum, og
venjulegast í stórum sameindum.
Þessar sameindir leysast upp í
miklu smærri sameindir, sem
blandast alla vega saman. í hverri
frumu finnast því margskonar efni,
sem ekki er hægt að aðgreina, en
þeim brayta frumurnar eftir sín-