Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1959, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
39
um þörfum. Með öðrum orðum:
Þegar barn nærist á kjöti, þá bæt-
ast ekki eggjahvítuefni þess við
vöxt barnsins. Eggjahvítuefnin
leysast fyrst sundur, og síðan fram-
leiðast þær sameindir, sem eru við
hæfi barnsins. Næringarefnin fyrir
líkamann eru þannig endursköpuð
í honum sjálfum, að meira eða
minna leyti óháð því, hverrar fæðu
maðurinn neytir. Oft er sama efni
breytt á ýmsa vegu og framleiddar
margskonar sameindir.
Frumurnar brenna fitu og fram-
leiða þar með orku, sem við heldur
líkamshitanum og afli vöðvanna,
og til að safna meiri fitu, kolvetni
eða eggjahvítuefni. Þær brenna
líka kolvetni og eggjahvítuefni í
sama tilgangi og geta þá fram-
leitt fitu. Orkan fæst eftir ýmsum
leiðum, líkt og raforkan, sem fæst
úr vatni, kolum, olíu, gufu o. s. frv.
í frumunum eru einnig sérstakir
efnakljúfar og hefir hver sitt hlut-
verk. Þessir efnakljúfar eru eggja-
hvítuefni, samsett af 20 mismun-
andi amínósýrum. Nú skifta þessar
sýrur þúsundum og virðist svo sem
hver eggjahvítusameind sé hlaðin
á sérstakan hátt af þeim. Og þegar
vér höfum komizt að samsetningu
sýranna í hinum ýmsu eggjahvítu-
sameindum, þegar menn hafa upp-
götvað þessa samsetningu og
hvernig hinir ýmsu efnakljúfar og
hormónar starfa, þá verður hægt
að breyta líkömum mannanna eftir
vild.
Margt er þó enn á huldu um
þetta. Hvað er það sem ákveður
stærð og lögun frumanna, vefj-
anna, líffæra? Hvernig starfa kyn-
stofnarnir? Hvernig stendur á því
að lítið egg breytist 1 fullskapaða
mannlega veru? Og margt fleira.
En mig skyldi ekki undra þótt
það takist á næstu árum að leysa
úr þessum spurningum. Og þekk-
ingin er vald.
Þetta hefir sýnt sig í landbúnaði.
Menn eru farnir að breyta jarðar-
gróðri eftir vild, vegna þekkingar
sinnar í lífefnafræði og erfðum.
Þessum tilraunum mun haldið
áfram, að nokkru leyti af handa-
hófi, en sú framsókn verður ekki
stöðvuð.
Vísindin eru árangur af hugvití
mannanna, en vísindalegar upp-
götvanir eru ekki alltaf notaðar
sem skyldi. Þar er kjarnorkan ljós-
asta dæmið. En þó er kjarnorkan
barnaleikur hjá þeirri byltingu sem
í vændum er af lífefnafræðinni.
Þess vegna er nú meiri nauðsyn
á því en nokkuru sinni áður að
gagngjör breyting verði á stjórnar-
fari og félagsmálum í heiminum til
þess að hamla upp á móti þeim
uppgötvunum. Eg er hræddur um,
að ef sú breyting kemst ekki á, þá
eigi mannkynið enga framtíð fyrir
höndum.
Eg ætlast ekki til þess að vís-
indamenn taki völdin í heiminum,
heldur að nokkur þekking ráði
meðal þeirra, sem eiga að stjórna
heiminum.
Nú er svo komið að vér erum í
þann veginn að gjörbreyta hnetti
vorum, heimkynnum vorum, og
vér erum einnig komnir að því að
breyta sjálfum oss. Vér getum
ekki lifað slíkar byltingar, vér get-
um ekki stjórnað oss af viti nema
því aðeins að vér komum okkur
saman um hvert sé stefnumark
mannkyns. Eg held að nú sé komið
að stórkostlegustu atburðunum í
sögu mannkynsins, jafnvel stór-
kostlegustu atburðunum í sögu lífs-
ins hér á jörð, sem sé að maðurinn
breyti lífsvextinum af ásettu ráði.
Oss hefir þegar tekist að valda
stökkbreytingum á gerlagróðri og
þá er skammt til þess að geta vald-
ið slíkum breytingum á jurta-
gróð'ri, dýrum og mönnúm.
Með þessu opnast þá leið til þess
að vér breytum börnum vorum,
líkamlega og jafnvel andlega, eins
og vér viljum hafa þau. Og þá er
spurningin þessi — ekki hvers kon-
ar vera maðurinn sé — heldur
hvaða vera á að verða úr honum.
Meðalaldur
VÍSINDAMENN í Bandaríkjunum
spá því, að á næstu árum muni
meðalaldur manna ekki hækka
jafn ört og seinustu árin. Síðan
um aldamót hefir meðalaldur
manna þar hækkað um 22 ár, og
er nú meðalaldur karlmanna 67 ár,
en kvenna 73 ár.
Meðalaldur hefir ekki hækkað
svo sem neitt vegna þess að menn
lifi nú lengur en áður, heldur
vegna þess að nú deya langt um
færri innan fertugsaldurs. Það er
læknavísindunum að þakka. Um
seinustu aldamót voru svo mikil
vanhöld á börnum og unglingum,
að fjórða hvert barn náði ekki að
verða 25 ára. Nú deya ekki nema
5% af þeim, sem eru innan 25 ára.
Læknunum hefir einnig tekizt að
hefta drepsóttir, sem áður lögðu
íjölda manna í valinn.
Það verður mjög mikið undir
afrekum læknanna komið, hvort
meðalaldur hækkar enn. Menn
hafa þó góða von um að berkla-
veikinni verði útrýmt á næstu 40
árum, að mjög verði dregið úr
landfarsóttum og einnig unnið
nokkuð á um lækningar á krabba-
meini og hjartasjúkdómum. Að því
athuguðu telja menn að meðalald-
ur geti hækkað um 5 ár næstu 40
árin.
Sumir líffræðingar hafa haldið
því fram, að ekkert sé því til fyrir-
stöðu að menn geti orðið 110 ára
gamlir. Frá líffræðilegu sjónar-
miði getur þetta verið rétt, en
reynslan sýnir annað.