Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1961, Page 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
67
Lundey brezka
Er sjálfstæði hennar á förum?
í LESBÓK birtist 15. janúar 1956
grein um litla ey í Bristolflóa,
sem Lundey heitir. Var það vegna
þess, að eigandi eyarinnar gaf út
frímerki í tilefni af því að 1000
ár voru liðin síðan Eiríkur kon-
ungur blóðöx fell. En mjannmæli
ganga um að hann, eða menn
hans, hafi seinast haft bækistöð á
Lundey.
Eyan er ekki nema um 465 hekt-
arar að stærð, mjó og löng og sæ-
brött á alla vegu, nema að suð-
austan, þar er lendingarstaður.
Hún er nokkur djúpt úti í flóan-
um, því að 38 km. breitt sund
skilur hana frá meginlandinu, og
er skemmst til bæarins Bideford.
Sinn vitinn er á hvorum eyarenda
og þegar stormar eru í flóanum,
leita skip þangað hópum saman
í var. Er þá oft mikil ljósadýrð
undir eynni, ekki síður en hjá
Grímsey stundum seinni hluta
sumars, þegar síldveiðaskipin
liggja þar í vari. í björgunum er
mikið af sjófugli, einkum lunda,
enda dregur hún nafn sitt af lund-
anum, og mun það upphaflega gef-
ið af norrænum víkingum.
Merkilegast við Lundey er þó
það, að hún hefir verið sjálfstæð
fram að þessu. Þar greiða menn
hvorki skatta né tolla til brezka
ríkisins. Faðir núverandi eiganda
keypti eyna fyrir 16.500 sterlings-
pund á sinni tíð. Þeir feðgar hafa
lagt kapp á að sýna umheiminum
að eyan sé sjálfstæð, og til þess
hafa þeir m. a. gefið út eigin
mynt. Áður var lundinn gjaldmið-
ill, og þess vegna gilda frímerk-
in og peningarnir svo og svo
marga lunda, eða brot úr lunda.
En sá er gallinn á, að hvorki frí-
merkin né myntin er gjaldgeng
annars staðar en á eynni. Eyar-
skeggjar verða því að frímerkja
bréf sín bæði með lundafrímerkj-
um og frímerkjum ensku póst-
stjórnarinnar, og er þetta auðvit-
að talsverður galli.
Vélbátur heldur uppi ferðum
milli Lundeyar og Bideford, en
oft er það á vetrum, þegar slæm
er tíð, að eyan er alveg einangr-
uð. En á sumrin koma þangað
skip með ferðamenn til þess að
skoða eyna. Er talið að um 20.000
ferðamenn komi þangað árlega,
og margir þeirra komi ár eftir ár
og er það einkum fuglalífið, sem
teygir þá þangað. Ekki geta skip
lagzt þar að bryggju, svo ferja
verður hvern mann. Kostar það
1 sh. 6 d. og fær eigandi eyjar-
innar nokkurn hluta þess gjalds.
Hann hefir og talsverðar tekjur af
ferðamönnum, því að þeir kaupa
mikið af minjagripum, versla í
einu búðinni sem þar er, og kaupa
veitingar í einu kránni, sem þar
er. Minjagripirnir eru aðallega
Lundeyar-frímerkin og Lundeyar-
peningarnir. Á þessu græðir eig-
andi. Hann rekur einnig allstórt
bú þarna, hefir þar um 400 kind-
ur og kýr, og þarf ekki að tíunda
neitt.
Ekki b jiun saman um hve
margt fólk sé í eynni. En helztu
mennirnir þar eru ráðsmaður eig-
andans sem jafnframt er póst-
meistari, fuglafræðingur og vita-
verðir
Aðalbyggðin er á suðaustur-
horni eyarinnar. Þar er íbúðarhús
eigandans, kirkja, rústir af göml-
um kastala, gistihús sem getur
hýst 12 gesti, krá, sölubúð og
nokkrir kofar og útihús.
Þótt eyan teljist sjálfstæð, þá
er staða hennar innan brezka
samveldisins mjög vafasöm. Þegar
manntalið var tekið 1951, var úr-
skurðað að Lundey skyldi fylgja
Torrington. Þessu mótmælti eig-
andinn harðlega og taldi það koma
algjörlega í bág við sjálfstæði ey-
arinnar, en hann varð þó að
beygja sig.
Og nú er verra í efni. Nú er
komin fram tillaga um að innlima
Lundey í England eftir mörg
hundruð ára sjálfstæði. Þessi til-
laga er komin frá héraðsstjórn-
inni í Devon, og hún ber það að-
allega fyrir sig, að ef einhver
glæpur verði framinn í eynni, þá
sé þar engin lögleg yfirvöld og
málið hljóti að koma til aðgerða
dómstóls í Devon.
Eyarskeggjum þykir þetta skolli
hart. Þeir segja sem svo, að ef
úr þessu verði, þá muni næsta
skrefið verða það, að þangað verði
sendur lögreglustjóri, „og þá verð-
ur alveg ólíft í eynni“. Maður sem
heitir Stanley Smith og átti áður
heima í Lundey, hefir orðið svo
gramur út af þessari tillögu, að
hann hefir stofnað sérstakt land-
varnarfélag fyrir Lundey, „Lundy
Association“, sem á að berjast á
móti því með hnúum og hnefum
að eyan verði innlimuð í England.
Eigandinn sjálfur hefir tekið þessu
rólega, en kveðst munu berjast á
móti því að „of langt sé gengið“.
Bókamaður: „Eg heimsæki vinl
mina oft, til þess að líta á bækurnar
mínar“.
/