Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1962, Blaðsíða 8

Ver&ur svifbraut
ísienzkt samgöngu
tœki?
Eftir Harry Vilhelmsson
Svifbrautin í Wuppertal, sem siarfað liefur rúm 60 ár.
FYRIR nolckrum áratugum
var mikið rætt og ritað
tttn nauðsyn þess að koma á jám-
brautarkerfi hér á landi. Enda þótt
erfiðleikamir í samgöngumálum
hafi margfaldazt síðan, er ekki
lengur talað um járnbrautir hér á
landi, og virðast vera tvær ástæður
fyrir þessu:
1. KostnaSur við aS koma á fót
járnbrautarkerfi hér mundi yfir-
stíga alla hugsanlega fjárgetu
landsmanna.
2. t augum margra, sem ekki þekkja
hið kerfisbundna framleiSslulíf
annarra menningarþjóSa, eru
járnbrautir meS tilkomu flugsins
álitnar einskonar úrelt samgöngu-
tseki.
Víst er fróun í þeirri hugsun og
vissu, að bráðlega verSur hægt að
fljúga á tveim klukkustundum frá
París til -New York — eSa aS hafiS
muni verSa farþegaflug frá jörSinni
til Mars fyrir næstu aldamót. En slíkt
réttlætanlegt alheimsmont bætir í
engu aðstöðu okkar við að leysa nær-
tækustu samgönguvandamál, svo sem
að komast úr Vogahverfinu eða Blesu-
grófinni til vinnustaðar í mið- eða
vesturbænum á skikkanlegum tíma, að
tryggja örugga flutninga á mjólk og
farþegum frá Suðurlandi til Reykja-
víkur á veturna eða til að sjá um
linnulausan hráefna- og framleiðslu-
flutning til og frá stóriðnaðarfyrirtækj-
imum við Þjórsá.
Ég mundi ekki leggja orð í belg um
þessi erfiðu og enn óleystu mál, ef ég
ímyndaði mér ekki að geta hér með
lagt tillögur fyrir almenning, sem varla
hefur verið hreyft hingað til, og sem
verðskulda gaumgæfiíega athugun. Til
er samgöngutæki, sem á þýzku nefnist
„Schwebebahn“, á ensku hefur verið
nefnt „monorail“, en á okkár máli hef-
ur verið kallað loftbraut, en mætti eins
vel eða betur kalla svifbraut. Nú er
svifbraut þessi alls ekki ný af nálinni
— öðru nær. Sú elzta þessarar tegund-
ar hefur verið rekin í borginni Wupper-
tal í Vestur-Þýzkalandi í meira en sex
áratugi og er sannanlega öruggasta
samgöngutæki heimsins; aldrei hafa
.orðið slys af henni, hún hefur aðeins
orðið fyrir skemmdum í tveimur heims-
styrjöldum.
Svifbrautin í Wuppertal, sem
sýnd er á nokkrum meðfylgjandi
myndum hér, var um aldamótin fund-
in upp sem lausn í umferðarvanda-
máli, þar sem engin tök voru að
byggja vanalega járnbraut vegna
þrengsla. Þar til í lok síðustu heims-
styrjaldar var þó fátt ritað um svif-
brautina, þar eð annarsstaðar reynd-
ist kleift að byggja járnbrautir í tæka
tíð og eftir nokkurn veginn heppileg-
um leiðum, til að mæta þörfum fram-
leiðslu og allsherjarflutninga. Síðustu
tvo áratugina hafa samgönguvandamál,
sérstaklega í mörgum stórborgum
heims, orðið svo gífurleg, að engin
venjuleg ráð duga lengur til úrlausn-
ar. Hefur því hugmyndin um svif-
brautina orðið ofarlega í ýmsum
heimsálfum — og meðan þessar tillög-
ur eru fluttar hér, er verið að reyna
eða byggja svifbrautir m.a. í Tókíó,
New Orleans, Glasgow og New York
— í öllum tilfellum í nánu samráði
við brautryðjendurna í Wuppertal.
Mér hefur verið sagt í Þýzkalandi, að
kostnaður við byggingu slíkrar svif-
brautar sé meira en helmingi minni
en við venjulega járnbraut — en í
öllu falli er svifbrautin svo sniðugt og
um leið skemmtilegt og öruggt sam-
göngutæki, að smíði og rekstur hennar
hér á landi mundi valda byltingu bæði
í samgöngu- og framleiðslumálum um
alla framtíð.
Skulu hér settar fram helztu til-
lögur til úrbóta í samgöngumálum
Reykjavíkur og nágrennis, svo og
nokkurs hluta landsins:
A) Kostir svifbrautarinnar og almenn
áhrif af starfrækslu hennar
1. Svifbrautin getur flutt bæði per-
sónur og varning.
2. Innanbæjar er hægt að leggja hana
jafnvel um þröngar og fjölfarnar
götur. Utanbæjar þarf ekki að
byggja brýr, þar eð teinar hennar
liggja um loftið og eru bornir af
steinsteyptum stöplum.
3. Tryggja þarf aðeins pláss fyrir
stöplana, ekki þarf samhangandi
lóðir um endilangan bæinn og út
um sveitir.
4. Stofnkostnaður svifbrautar er hlut-
fallslega lítill. Hérlendis er hægt
að steypa alla járnbentu stöplana.
5. Reksturinn er mjög ódýr, þar sem
svifbrautin gengur fyrir rafmagni.
6. Vagnarnir renna næstum hljóð-
laust.
7. Þar eð svifbrautin er rekin ofar
öllum öðrum samgöngum, geta
lestir hennar farið með mestri
stundvísi.
8. Stundvís rekstur er einnig tryggð-
ur á veturna, þar sem snjórinn
hefur aldrei nein áhrif á ferðir
svifbrautar.
9. Almenningur mun komast á
skemmri tíma og stundvíslegar á
vinnustað og einnig á ódýrara
hátt. — Ein afleiðing er, að bíla-
mergðin, í miðbænum sérstaklega,
mun minnka stórlega.
10. Þegar svifbraut hefur verið byggð
til Keflavíkur, verður hægt að
leggja niður Reykjavíkur-flugvöll-
inn með öllu, þar sem þá verður
mögulegt að komast til aðalflug-
vallar landsins með svifbraut á 20
mínútum — og er þetta styttri
tími en þarf til áð komast til
flugvalla flestra annarra stórborga
heims.
11. Rekstur svifbrautar mun að veru-
legu leyti stuðla að jafnvægi i
byggð landsins, með því að íbúar
þéttbýlustu landshluta geta árið
um kring komizt til og frá höfuð-
staðnum á fáum klukkutímum.
12. Erlendum ferðamönnum mun þykia
mikil „attraktion“ að kynnast land-
inu úr svifbraut.
13. Stóriðja, hverju nafni sem nefn-
ist, er vart hugsanleg utan Reykja-
víkur, nema fyrir hendi sé öruggt
samgöngutæki, eins og svifbraut-
in er, til að annast alla reglu-
bundna flutninga, sem slíkur rekst-
ur er undir kominn.
B) Bygging svifbrautar i fimm
áföngum
Leiðir svifbrautar, sem taldar eru
hér að neðan, eiga aðeins að gefa
bendingu um, á hvern hátt ráðlegt
væri að hefja undirbúning að öllu
verkinu, en þó sérstaklega til þess að
koma umræðum bæði lærðra og
leikra af stað. Við slíka áætlun þyrfti
að sameina knýjandi þarfir líðandi
stundar (svo sem stöðvun rekstrar
Reykjavíkur-flugvallar) og framtíðar-
áætlanir í öllum þjóðarbúskap (eins
og t.d. stórvirkjanir í sambandi við
stóriðnað). Til nánari skýringa neðan-
skráðs er vísað til meðfylgjandi landa-
bréfa og ljósmyndaeffcirprentana.
1. Reykjavíkur-brautin
Innanbæjar-svifbrautin & að tengja
öil helztu íbúðarhverfi hvert við ann-
að, og þau öli miðbænum, en sam-
tímis ætti innanbæjarkerfið aS auð-
velda hina mjög svo æskilegu og nauð-
synlegu „decentralíseringu" í því þétt-
býli, sem mun sennilega kallast Stór-
Reykjavík.
Lengdir brautanna yrðu: Innanbæjarbraut 15 km. Reykjavík—Keflavík
45 km. Reykjavík—Selfoss 70 km. Selfoss-Akureyri 260 km. Möðruvell-
ir—Egilsstaðir 250 km. Alls kringum 630 km.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
18. fcöublað 1962