Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1962, Blaðsíða 11

íslendingar erlendis
Eftir Sigfús M. Johnsen fyrrv. bœjarfógeta
JsLENDINGAR Hafa alltaf haft sam-
Ðeyti við aðrar þjóðir, sérstaklega við Dani
og Norðmenn og hefir því oft komið fyrir,
að íslendingar hafi ílenzt í Danmörku eða
Noregi og gengið í hjónaband með dönsk
um eða norskum konum eða íslenzkar kon
ur gifzt dönskum eða norskum mönnum og
er heill ættbálkur stundum kominn fram
af þessu fólki. í engu landi utan íslands
hefir borið svo mjög á þessum mægðum
sem í Danmörku. Raunar munu vera um
«0—50.000 íslendingar í Kanada og Banda-
ríkjunum, en þar stóð öðruvísi á, íslend-
ingar fluttu yfir hafið eftir miðja öldina
sem leið og seinna, til þess að skapa sér
lífsmöguleika er þrengst var í búi heima
íyrir. (Um ættir Mormónanna,
fyrstu íslenzku landnemanna í Ameríku,
er fóru frá Vestmannaeyjum upp úr mið-
biki 19. aldarinnar, hefir höfundur þessa
rits skrifað ítarlega og hefir sumt af því
verið prentað í tímariti Gagnfræðaskólans
í Vestmannaeyjum, Bliki, ritstjóri Þor-
Steinn Þ. Víglundsson, skólastjóri). En 1
Danmörku og Noregi og raunar í mörgum
öðrum löndum hefir tilviljunin ein oft
ráðið valinu. Lítt gerlegt mun að rekja
ítarlega ættir íslendinga í Danmörku eða
annarsstaðar, þar sem engin saga er til
um þetta fólk. En öðru máli gegnir þar
sem um tignarstöður er að ræða, enda
sýna dæmin að jafnaði, að vel hafi oft
danskt-íslenzkt makaval heppnazt, og kost
ir beggja fengið að njóta sín.
Dr. Jón Helgason biskup, d. 1942, fékkst
við slíkar athuganir um eitt skeið ævinn-
ar og gaf út fróðlega og merka bók um
þetta efni, er hann nefndi „íslendingar í
Danmörku". Ýmsir rithöfundar íslenzkir
hafa vikið að þessu sama efni, sem er
anikið og ærin þörf að auka og bæta við
ættarraksturinn. Hér verða tekin fá sýnis-
horn úr miklu safni höfundar S.M.J. raktar
tvær ættir með íslenzku ívafi í Danmörku
og sú þciðja í Noregi og stuðzt við skjöl
og skilríki í söfnum í þessum löndum.
(Ættir danskra aðalsmanna
Statskalender. Personalhistorisk Tids-
skrift. Dansk Biograf, Bricka. Leksikon
I—XIX. O. fl.)
Sagan hefst á Gísla kaupmanni Sím-
onarsyni, er var Skagfirðingur að ætt og
kvæntur skagfirzkri konu. Gísli ólst upp
hjá foreldrum sínum er bjuggu lengi við
góð efni I Málmey á Skagafirði, en efnin
höfðu gengið fljótt til þurrðar, er brotin
var sú regla, er hér gilti, að enginn ábú-
endi mátti sitja lengur en 20 ár í Málmey.
Hefir Gísll Konráðsson og fl. getið um
þessi álög á eynni. Gísli Símonarson fór
ungur suður á land til systur sinnar, er
var gift efnuðum útvegsbónda og hrepp-
etjóra, Erlendi Þorsteinssyni á
Stafnnesi. (Önnur systir Gísla
var amma Krlstins Havsteen kaupmanns).
Stundaði Gísli í fyrstu sjóróðra, en hlaut
brátt stöðu sem búðarsveinn í Keflavík,
komst þar áfram, varð siðar verzlunar-
etjóri og seinna meðeigandi að verzlun
Jacobæus og J. Ludvigsen í Reykjavík. Er
fljótt af því að segja, að hann varð einn
af helztu kaupsýslumönnum sinnar tíðar á
íslandi. Var hann mjög vinsæll af öllum
Rlmenningi, en ekki að sama skapi hjá
kaupmönnum, því að hann seldi oft út-
lenda vöru ódýrar en aðrir og keypti ís-
lenzka vöru dýrara. Spöruðu sumir kaup-
menn ekki róg um hann. Gísli var vel
efnum búinn og átti verzlanir á fleiri
ftöðum, þar á meðal Garðsverzlun I Vest-
mannaeyjum. Hann flutti búferlum til
Kaupmannahafnar árið 1813 og bjó þar
til æviloka 1837. Hann dvaldist á íslandi
um tíma á sumrum. í Vestmarihaeyjum
var hann síðasta sumarið sem hann lifði
og var þá, sbr. kirkjubókina, skírnarvott-
ur, er skírður var sonur Jóhanns Bjarna-
sen verzlunarm. síðar verzlunarstjóra,
Dróðursonar Guðrúnar konu Gísla Símon-
arsonar, og var sveinn sá látinn heita í
höfuðið á Gísla kaupmanni, var það Gísli
Bjarnasen síðar verzlunarstjóri í Vest-
mannaeyjum. Eftir lát Gísla keypti Jens
Benediktsen frá Staðarfelli Garðsverzlun.
Kona Gísla Símonarsonar, Guðrún
Bjarnadóttir, bónda á Vatnsleysu í Við-
víkursveit í Skagafirði, Tómassonar, var
annáluð fríðleikskona og margt var henni
fleira vel gefið, og talið er að hún hafi
verið mjög ættrækin og hjálpsöm við
bræður sína, er voru fátækir.
Sonur þeirra hjóna var Karl Gísli Gunn
ar Símonarson, f. í Kaupmannahöfn 28.
nóv. 1813. Hann varð cand jur. frá Hafnar-
háskóla. Varð hann starfsmaður í fjár-
málaráðuneytinu. Hann kvæntist Clara
Adamine Krogh — Kjerulf. Dóttir þeirra
var:
Klara Gudrun Símonarson eða Simon-
sen, er giftist Georg Jóhan Röby Griiner
stóreignamanni og kammerherra. Griiners
ættin er dönsk-norsk-þýzk ætt. Peter
Griiner forfaðir ættarinnar myntmeistari
í Kaupmannahöfn fluttist. til Noregs og dó
þar 1690, en ættin fluttist til Danmerkur.
(Geta má þess að af þessari ætt
var merkiskonan Johanne Griiner, er flutt
ist ung stúlka til Vestmannaeyja með
dönskum faktorshjónum, var tvígift, báðir
menn hennar danskir, hélt lengi uppi með
miklum sóma veitingahúsi í Vestmanna-
eyjum. Ýmsar umbætur þar á staðnum
mátti rekja til hennar, t. d. var hún fyrst
til að rækta kartöflur í Eyjum og
breiddist kartöfluræktin þaðan út til nær-
sveitanna á landi. Fleira fólk danskt og
íslenzkt kom til Eyja á vegum Gísla kaup-
manns Símonarsonar og varð sumt af þvi
ríðar nafnkennt, Jþar á meðal N. Bryde
kaupmaður og afkomendur Jóns kaupm.
Salomonssonar en sonur hans Pétur Bjarna
sen verzlunarstjóri átti fyrir konu dóttur
Johanne Griiner áðurnefndrar).
Dóttir þeirra hjóna Klöru Guðrúnar Sím
onarson og G. J. R. Griiner kammerherra
var A Gudrun Grúner, er giftist hirðsiða-
meistara P. C. Hovden-Rönnenkamp,
kammerherra í Flensborggaard við Sórey.
.Þau áttu sex dætur, sem allar báru nafn
Guðrúnar Bjarnadóttur, konu Gísla Sím-
onarson og G.J.R. Gruner kammerherra
sýnir það bezt hve mikil rækt var lögð við
nafnið og hina íslenzku formóður. —
Fiórar þessara systra voru inn
ritaðar í klaustur fyrir aðalsmeyjar: —
Ellen Gudrun Hovden-Rönnenkamp, f.
1889, Klara Gudrun, f. 1890, Alice Guðrun
Benedikta, f. 1894, Guðrun, f. 1896.
a) Jessy Gudrun Hovden—Rönnenkamp,
f 1887, giftist 1910 lensbaron Mogens
Conrad Chr. Howden Rönnenkamp Holck
í Holckenhavn, f. 1885, var hann sonur
lensbaróns Chr. E. Holck í Holckenhavn,
f 1847, d. 1919.
Börn þeirra: 1) Barónessa E. Gudrun H.
Rönnenkamp Holck gift foringja í lífvarð-
arsveit konungs, Lorenzt K. Mtinther,
kammer j unker.
2) Barón Mogens H. Rönnenkamp Holck,
kv. 1944, Karen Agnete Mortens, er" áður
hafði verið gift hæstarjmflm. Madsen-
Mygdal, syni M-Mygdal ráðherra.
3) Barónessa Jessy H.R.H. giftist 1941
Adam Heinrich von Römer Bruhn, skildu.
2) verzlunarstjóra Hans Jakobsen.
Afkomandi Jens Benediktsens kaup-
manns áðurnefnds frá Staðarfelli, en frá
honum er fjölmenn ætt í Danmörku og
atkvæðamikið efnafólk, giftist í Holcks
ættina, dótturdóttir hans Alma Meyer-
Benediktsen, f. 1861, d. 1940, giftist 1886,
aðalkonsúl C. C. J. W. von Holck. Bjuggu
þau lengi í Bangkok í Síam. Sonardóttir
þeirra Inge Helene Holck giftist dönskum
manni og bjuggu þau í Guayquil í Ecuadar
í Suður-Ameríku. Julie Stephanie Stephen
sen, dóttir Westy Stephensens Kanselliráðs
í Kaupmannahöfn, sonarsonar Stefáns amt
manns Stephensen, tengdamóðir Sigtryggs
Kaldan læknis í Helsingör, var gift Holck
greifa. Þessi ætt var hafin upp í greifastétt
b) Gerða Ida Gudrun Howden-Rönnen-
kamp, f. 1888, d. 1947, giftist lensbarón
Holger Reedzt - Thott, syni lensbarón
Reedzt-Thott í Biskoþstorp og konu hans
f greifinnu B. Scholden - Holsten.
Dætur þeirra:
Birthe Reedzt-Thott, barónessa giftist
J F. Neergaard gósseiganda og forstjóra.
Gudrun Reedzt-Thott gift Höegh-Guld
berg gósseiganda er kominn var af Ove
Höegh-Guldberg forsætísráðherra 1784
nokkru eftir fall Struense. Höegh-Guld.
berg var hafinn upp í aðalstétt 1777,
B Klara Agusta Ingeborg Gruner, dóttir
Gudrúnar Grúner, og H. Rönnen-
kamþ Kammerherra og hirðsiðmeistara, f.
1875, d. 1943, giftist Viggo Chr. Knuth
greifa, bankastjóra, syni J. Fr. Chr. Knuth
greifa og konu hans greifinnu Holck-Vint
erfeldt, f. 1875.
Börn þeirra:
1) Klara E. Knuth, f. í Kaupmannahöfn
1905, kona Mogens Bang forstjóra í Khöfn.
Þau giftust 1928.
2) Greifi Knuth-Winterfeldt Kield Gust
af, f. á Friðriksbergi 1908, eigandi herra-
garðsins Rosendal við Fakse í Sjálandi,
Var í dönsku utanrikisþjónustunni og
kvæntist í Tokio í Japan Gertrud L. Bau-
mann, dóttur aðalforstjóra hins svissneska
bankasambands, Bauman, fæddri í Lucano
í Sviss 1911. Eiga börn. Knuth-Winterfeldt
greifi var sendiherra Danmerkur í Buenos
Aires í Argentínu.
3) Preben G. V. J. Knuth, greifi, list-
málari, f. 1906, kv. öðru sinni, 1936 í Khöfn
Benedikte-Bartoldy Möller, áðurgiftri
. konsul Th. Schytte.
4) Christian Eggert, Knuth greifi, f.
1912 í San Jose, U. S. A. prófessor við
fjöllistaskólann í Kaupmannahöfn, dr.
tekn., kv. Sophie Leschly, dóttur Oberstlö
tjenants E. Leschly og konu hans Ragnhild
Rördam, dóttur Rördams biskups.
☆
Ætt frá Hallgrími Þorlákssyni hreppstjóra
á Ljósavatni í Suður-þingeyjarsýslu
Uallgrímur var Þorláksson, frá Holti
í Eyjafirði, merkisbóndi, greindur vel og
skáld. Hann var kvæntur Valgerði Sigurðar
dóttur frá Þórustöðum. Meðal barna þeirra
var Hólmfríður, er hér er rakin ætt frá.
(Dóttir Hallgríms Þorlákss'onar
var Þuríður, er giftist séra Jóni Þorsteins-
syni í Reykjahlíð er Reykholtsætt komin
frá.)
Hólmfríður var f. að Ljósavatni 10 okt.
1790 d. 10 júlí 1846 í Kaupmah. Hún giftist i
hina kunnu dönsku Grundtvigsætt og var
maður hennar Georg Friderich Grundtvig,
x 1766. Hann hafði ungur gengið í latínu-
skóla í Slagelse á Sjálandi, en tók eigi stúd
entspróf, gerðist varzlunarmaður. Kom1 til
fslands og varð þar verzlunarstjóri Þau hjón
fluttu aftur til Kaupmannahafnar og gegndi
G.Fr. Grundtvig þar stöðu sem ráðsmaður
við Friðriksspítala. Hann lézt í Kaupmanna
höfn 1832 og lifði Hólmfríður mann sinn.
Bróðir G. Fr. Grundtvig var Isac Grundtvig
er einnig var verzlunarstjóri á íslandi. Með
al barna hans var Jörgen F. Chr Grundtvig
stýrimaður f. á íslandi 1801, d. í Altona
1864. Faðir, afi og langafi þessara Grundt
vigsbræðra, voru allir prestar í Ðanmörku
Grundtvigsættin er talin frá Jörgen M. T.
borgarstjóra í Nyköbing. Sonur hans var
Jörgen Mortensen, borgarstjóri eftir föður
sinn, f. 1809, kv. Bodil Hansdóttur. Synir
hans hétu eftir föðurnafninu eins og þá
var siður Jörgensen, en tóku upp Grundt
vignafnið, er síðan hefir verið borið af þess
um ættmönnum. Hinn mikli andans jöfur
og stórmenni, einn hinna bestu sona Norð
urlanda. Nicolai Friderich Severin Grundt
vig, var að þessari ætt. Afi hans O. Jörgen
sen Grundtvig sóknarprestur í Kregme á
Sjálandi, f. 1704, var bróðir Isachs J.
Grundtvig sóknarprests, langafa Georgs
Fr. Grundtvig verzlunarstjóra, er kvæntur
var Hólmfríði Hallgrímsdóttur (Thorlaci
us, er hún nefnd af afkomendum sínum.)
Þau hjón áttu 2 syni. Conrad Chr. Grundt
vig, f. I Kaupmannahöfn 1816, klæðskera
meistara, d. 1888, og Frederik Hallgrím
fheodore Grundtvig f í Kaupmannahöfn
1818. Hann gekk í verzlunarskóla í Kaup
mannahöfn og stundaði síðan verzlunar
störf í Hamborg og London. Fluttist til
Brasiliu og gerðist kaupmaður í Rio de
Janeiro, meðeigandi í firmanu Lallemont
og Co. Settist seinna að í Englandi, en lézt
í Lissabon í maí 1877. Hann kvæntist í
Rio de Janeiro 1856 komu af enskum ættum
Elísabetu Vitcomb, f. 1827 í Englandi, d. í
Vimbledon, dóttur C. Vitcomb og Margaret
Phiphard. Fr. Hallgrim Th. Grundtvig og
kona hans áðurnefnd, f. Vitcomb eignuð
ust 5 börn, er komust upp, öll fædd í Rio
de Janeiro. Voru þau Hólmfriður Margaret
í. 1857, Frederikke Luise, f. 1858. Conrad
H. Grundtvig, f. 1861, verkfræðingur og
herforingi, d. 1890 í Lake Copais í Grikk
landi. Charles F. Grundtvig, f. 1862, kaup
maður í Brasilíu og síðar bankaeigandi í
London, kv. 1896, Mary de Conville Pokl
ington, dóttur E. Poklington læknis í Vim
bledon á Englandi og konu hans Elisabetar
Frances Bromhead. Dóttir þeirra Elisabeth
f. 1895. Herbert Theodor Grundtvig, f. 1866
í Rio de Janeiro. Gekk menntaveginn. Læri
sveinn við Harrow skóla og Triniti Hall.
Las lögfræði við Cambrigde háskóla, Bac
helor of Arts. Málafærslumaður, Maidstone
House, Epsom Surrey, Englandi. Kvæntist
1895 Norah Forde, dóttur Henry Forde
verkfræðings og konu hans C. Elinor Jex
Blake. Sonur þeirra, f. 1846 Humphrey
Hallgrím. Þessi ættleggur mun nú ver*
fjölmennur nokkuð á Englandi.
Sigfús M. Johnsen
Valdast hvernig á
fctað er litið
Franco einræðisherra á Spáni teltir
að gagnrýnin, sem stjórnarfar hans
hefur sætt úr öllum áttum, sé mjög
óréttlátt.
— Gagnrýnin stafar einfaldlega af
því, segir hann, að mönnum er yfir-
leitt ekki ljóst að þróunin á Spáni er
komin svo langt fram úr þróuninni í
öðrum löndum.
f tilefni af þessum ummælum
Francos varð borgarstjóranum í Mar-
seille að orði:
— Já, hershöfðinginn hefur rétt fyr-
ir sér, ef hann gengur út frá að allar
þjóðir heims séu á afturför. Þá er
Spánn langt á undan öllum öðrum. Á
sama tíma og við hér í Frakklandi er-
um ekki komnir lengra en til ein-
valdstíma sólkonungsins er Spánn
kominn alla leið aftur í miðaldir.
1€. töuiblað 1962
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 11