Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1962, Blaðsíða 12

Eftir P. V.
MARGT ber við á langri leið,
segir máltækið, og ýmislegt
hefur fyrir mig komið á ferðalögum.
Eg hef verið í bíl, sem rakst á brúar-
stöpul á hraðri ferð og laskaðist mik-
ið, á öðrum, sem vegarbrún sprakk
undan, svo að hann fór heila veltu og
kom aftur niður á hjólin, einu sinni
hvolft bíl í hálku undir sjálfum mér,
dottið af hestbaki, séð tvísýnu á lífi
mínu á trylltum hesti, sem eg réði
ekkert við, stokkið yfir á á milli skara,
eins og Skarphéðinn forðum á Markar-
fljóti, og lent í sjávarháska, en sloppið
frá öllu þessu ómeiddur. Sumt afþess-
um ævintýrum skal nú rifjað upp.
ÚR MYNDABÓK
LÆKNIS j
Sem sveitastrákur vandist eg hest-
um og fór fiestar ferðir í og frá skóla
ríðandi milli Torfalækjar og Borgar-
ness, en varð þó of ungur viðskila við
sveitalífið til þess að verða nokkur
hestamaður. Þau 14 ár, sem eg átti
heimili í Vestmannaeyjum, kom eg
varla á hestbak nema tvisvar sinnum,
þegar brúin yfir Jökulsá á Sólheima-
sandi var vígð, en þá bauð Stefán
læknir Gíslason mér með sér austur
í Vík, og sumarið 1928, þegar við
nokkrir félagar úr Eyjum fórum í níu
daga mjög skemmtilega ferð upp á
Fjallabaksveg hinn nyrzta og höfðum
viðlegu í Kýlingum. Þegar eg fluttist
til Blönduóss 1934, hafði eg ekki komið
á hestbak í sex ár, en fyrsta ferð mín
þar var til konu í barnsnauð á Kaldr-
ana á Skaga, um meira en 50 kílómetra
veg. Bílfært átti að vera að Hofi á
Skagaströnd og maður að bíða mín þar
með hesta. Skammt fyrir utan Skaga-
strandarkauptún var þó biluð brú á
ræsi, svo að eg varð að halda af stað
þaðan fótgangandi til næstu bæja og
bera fæðingartöskuna, sem seig tals-
vert í, því að í henni hafði eg alltaf
auk fæðingartanga verkfæri til að gera
höfuðstungu og til þess að klemma
saman höfuð fósturs, enda þótt eg
þyrfti aldrei að nota þau, sem betur
fór. Eftir nokkra göngu mætti eg
fylgdarmanninum, sem hafði haft frétt-
ir af ræsinu og því haldið áfram til
móts við mig. Eftir fjögurra tíma hraða
reið komum við í áfangastað, eftir tals-
vert erfiða og langdregna fæðingu tók
eg á móti strák, sem síðan var látinn
heita í höfuðið á mér, lagði mig í 1—2
tíma, og hélt af stað heimleiðis klukkan
fimm að morgni. Þegar eg þjónaði fyrir
Jón lækni Jónsson á Blönduósi 1919,
hafði eg verið á hestbaki svo að segja
samfleytt í níu daga, án þess að kenna
verulegrar þreytu, en nú sagði æfingar-
leysið til sín. Með hverri bæjarleið á
heimleiðinni varð sitjandinn viðkvæm-
ari, hryggurinn helaumari og streng-
C. Kolka
irnir undir hnéskeljunum sárari, svo að
síðustu fimm kílómetrana komst eg
ekki nema fót fyrir fót, og hefði þó
blátt áfram gefizt upp og lagzt í ein-
hverja laut í vorblíðunni, ef vonin um
að komast bráðlega í bílsæti hefði ekki
haldið þrekinu uppi. Þegar heim kom,
varð eg að draga mig með handafli
upp stigann til þess að komast í rúm-
ið, því að strengirnir í fótunum voru
verstir, ef til vill af því að ekki hefur
verið mátulega langt í ístaðsólunum.
Á Refasveit er nokkuð villugjarnt,
því að þar er flatneskja og vindstaðan
ofan úr fjallaskörðunum mjög breyti-
leg. Menn hafa orðið þar úti og þykir
þar jafnvel reimt. Vetrarkvöld eitt fór
eg þar um ríðandi og var þá gott
veður, en dimmt í lofti og svo blindað
af snjó, að lítt sá til kennileita. Fylgd-
armaðurinn sagðist ekki treysta sér til
að rata, því að hann hefði tvívegis
villzt þar, en eg kvað það engan
vanda, aðeins halda sér við móajaðrana
þar til ljósið sæist á Sölvabakka. Við
komum brátt auga á Ijósið, nokkuð í
annarri átt en eg hafði haldið, og
breyttum við því stefnu og héldum á
það, en ferðin reyndist ótrúlega löng
og áttuðum við okkur ekki fyrr en
frammi á sjávarbakka. Sáum við þá,
að ljósið myndi vera á skipi, sem hafði
lagzt á Laxárvík. Hafði það villt fyrir
okkur, en enginn Móri eða Skotta.
B ættir vegir, fleiri brýr, sími á
hverjum bæ, snjóýtur og hentugri bílar
gera vetrarferðir til sveita nú á tímum
oftast nær að barnaleik í samanburði
við það sem var fyrir aldarfjórðungi
síðan, þótt enn geti brugðið til beggja
vona. Eg fór stundum til Hvamms-
tanga eða Sauðárkróks til þess að
hjálpa starfsbræðrum mínum við upp-
skurði. Fyrir fáum árum fór eg eina
slíka ferð til Sauðárkróks í ófærð og
var þar síðan um nóttina, en þá versn-
aði svo færið, að það tók mig nærri
12 tíma að komast heim, þrátt fyrir
það, að vegurinn var nýruddur, nokkr-
ir menn voru hafðir með til moksturs
og eg var fluttur á Unimok-bíl sem
eru allra bíla hæstir, en jafnframt
hastari en nokkur mótrunta.
Stundum var nokkur óhugur í mér
við að leggja í vetrarferðir, einkum
eftir að eg fór að reskjast, en þá hafði
eg að jafnaði aðstoðarlækni, sem tók
þær af mér. Oftast var eg þó í sælu-
skapi, þegar heim kom, áreynslan var til
heilsubóta, því að það er hollt að finna
stundum þreytu í slcrokknum fyrir þá
menn, sem vinna andlega vinnu. Fyrir
sálina er tilbreytingin engu síður nauð-
synleg, mörg af daglegum störfum
læknis verða til lengdar þrautleiðinleg,
en öðrum fylgja áhyggjur og von-
brigði. Það er engin furða, þótt margir
læknar verði skammlífir, einkum í
stóru bæjunum. Héraðslæknir í góðu
héraði er miklu betur settur, einkum
ef hann hefur færi á að stunda skurð-
lækningar að nokkru leyti. Þær og
ferðalogin, þótt erfið séu á stundum,
skapa þá dramatísku spennu og til-
breytni, sem er lífsins krydd. Sumar-
ferðalög um fagrar sveitir meðal vin-
gjarnlegs fólks eru líka til unaðar
hverjum þeim, sem ekki stendur á
slitinni rót.
E g fór stundum sjóveg út með
Ströndinni, áður en vegir á landi bötn-
uðu, og var þá ekki um annan farkost
en opna trillubáta að ræða. Ein siík
ferð er mér minnisstæð. Eg var í
janúarmánuði sóttur til konu í barns-
nauð út í Kálfshamarsvík. Fæðingin
dróst fram í myrkur, en snjór var yfir
öllu, svo að illa sást til landsins,
dimmt í lofti og stórhríðarspá í veður-
fregnum. Formaðurinn stakk upp á
að gista og hásetinn var mjög tregur
til farar, en eg vildi fyrir engan mun
verða hríðarfastur svo langt frá heim-
ili mínu. Svo vel vildi til, að síma-
tími var ekki úti, svo að við létum
vita af ferðum okkar til Skagastrandar
og kynda bál uppi á Höfðanum tif þess
að hafa vita til viðmiðunar. Ferðin
gekk slysalaust og við sluppum til
Skagastrandar áður en hríðin skall á
og gisti eg þar.
í Vestmannaeyjum höfðu sjóferðir
um borð í skip verið mér um tíma
daglegt brauð. Þar er 16. desember
1924 mér minnisstæðastur. Eg var úti
á Eiði, þar sem verið var að draga lík
hinna drukknuðu manna upp úr brim-
garðinum, þegar boð barst frá loft-
skeytastöðinni um það, að Halldór
læknir og annar maður til hefðu náðst
upp í Esjuna og væri óskað eftir lækni
um borð til að gera á þeim lífgunar-
tilraunir. Jóhann Þ. Jósefsson alþingis-
maður gekkst fyrir því, að árabátur
var í snatri dreginn yfir Eiðið, sex
menn settir undir árar, en sjálfur sat
hann undir stýri og eg frammi í barka.
Eftir langar lífgunartilraunir, sem
reyndust árangúrslausar, var ekki um
annað að ræða en að halda kyrru
fyrir í skipinu um nóttina, því að það
var hvort sem var veðurteppt, eða róa
til lands, þótt veðrið færi síversnandi,
og var sá kostur tekinn. Stefnt var a
milli dranganna norðan við Eiðið, en
á milli þeirra er blindsker, sem braut
mjög á. Á leiðinni í land sló snöggri
vindhviðu fyrir Klettinn, svo að bát-
inn sneri af leið og stefndi hann beint
á skerið. Eg var ekki í vafa um, að
okkar síðasta stund væri komin, en sú
eina hugsun, sem komst að hjá mér,
var reiði yfir því, að annað stórslys
skyldi verða þennan dag og við lækn-
arnir báðir láta lífið. Eina viðbragð
mitt var það, að eg greip með hend-
inni í derið á húfunni minni og kippti
henni fastar niður á ennið. í fátinu,
sem á öllum var, hafði stjórnvölur
bátsins gleymzt í landi, en Jóhann brá
við skjótt, varpaði sér út á borðstokk-
inn, greip stýrið tveim höndum af al-
efli og rétti bátinn við, svo hann
aðeins slapp framhjá skerinu. Það varð
okkur til bjargar.
S einna fór eg eitt sinn fyrir
Klettinn á stórum og góðum vélbáti,
fullum af fólki. Talsverður sjór var, en
veður gott, og hafði eg oft farið þá
leið í miklu verra veðri. Þegar við
vorum að nálgast Faxasund, varð vélin
allt í einu óvirk, svo að bátinn rak
stjórnlausan og stefndi hann beint upp
á litla flúð eða tá, sem gengur út úr
Yztakletti. Enginn tími var til að setja
upp segl og biðu menn þess, sem verða
vildi, án þess að nokkur mælti æðru-
orð. Mér varð helzt hugsað um fjöl-
skyldu mína, ef svo skyldi fara, að
bátinn bryti í spón undir strandberg-
inu. Svo fór þó ekki, frákastið frá því
nægði til þess að bátinn rak fyrir
klettstána í nokkurra metra fjarlægð
frá henni. Eftir það fór eg aldrei svo
fyrir Klettinn, jafnvel í sléttum sjó, að
eg fyndi ekki til léttis, þegar komið
var gegnum Faxasund. Eg mun því
hafa verið hræddari en eg vildi viður-
kenna fyrir sjálfum mér eða öðrum.
P. V. G. Kolka.
| Svifbraut j
Framh. af bls. 9
hraða á klst. Auðvitað er ekki þörf
slíks ofsahraða hér á landi. En þessar
tölur sýna, að einnig þetta samgöngu-
tæki tekur stórstígum framförum alls
staðar.
/
D) Undirbúningur, fjárfesti'ng
1. Sérfræðingar innlendir og er-
lendir þurfa að kanna málið með sér-
stöku tilliti til hérlendra staðhátta, at-
huga heppilegustu gerð brautarinnar
og vagnanna, ennfremur leiðirnar svo
og allar kostnaðaráætlanir.
2. Nokkur hluti fjármagns mun vafa-
laust geta fengizt innanlands, enda eru
fjáröflunarmöguleikar í slíku stórmáli
margir. Ber hér að hafa í huga, að
í Reykjavíkurborg einni munu sparast
tugir milljóna í útgjöldum vegna hag-
kvæmrar legu nýju íbúðarhverfanna á
flugvallarsvæðinu (sbr. kostnaðinn,
sem mundi hljótast af útþenslu borg-
arinnar um Elliðaár og út um Sel-
tjarnarnes). Eins mætti hér benda á
þær milljónir, sém líklegast mundi
þurfa til að gera nýjan flugvöll á
Álftanesi, sem nú er mikið talað um.
3. Vafalaust mun erlent fjármagn
geta fengizt til þessara framkvæmda.
4. Þeir aðilar, sem ætla sér að koma
upp einhverjum stóriðnaði, t.d. við
Þjórsá eða Mývatn, munu efiaust
heimta teinabraut sem frumskilyrði
rekstursins. Munu þeir sömu líklegir
til að veita fjárhagsstuðning til bygg-
ingar svifbrautar.
Harry Vilhelmsson,
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
18. töuiblað 1962