Lesbók Morgunblaðsins - 15.03.1964, Blaðsíða 5
Efi NITTI HEMINGWAY
Eftir William Caldwell
Þau gleðitíðindi gerðust á Al-
pingi fyrir jól, að ríkisstjórnin lagði
fram tillögu til þingsályktunar um
heimild til aöildar íslands að Menn-
ingarmálastofnun Sameinuðu þjóð-
anna (TJNESCO). Hefur sú tillaga
hlotið samþykkt Alþingis.
Það var sannarlega orðið tima-
bœrt, að slík tillaga kœm% fram á
Alþingi, því varla getur það tálizt
vanzalaust að íslendingar, sem af
fáu hafa státað meir en menningu
sinni og menningaráhuga, skuli á-
samt Portúgal vera eina aðildarríki
Sameinuðu þjóðanna, sem aldrei
gékk í UNESCO. (Suöur-Afrika
gerðist aðili stofnuharinnar, en
sagði sig síðan úr henni).
BMér hefur
alla tið verið
það hulin ráð-
gáta hvers
vegna tslend-
ingar héldu
sig utan við
UNESCO, á
sama tíma
og þeir áttu
aðild að ýms-
um öðrum sér
stofnunum Sameinuðu þjóðanna,
sem að mínu viti liafa minna gildi
fyrir okkur. Ég hef heyrt þá skýr-
ingu, að á sínum tíma ha.fi tiltek-
inn íslenzkur sendiherra svarað
beiðni íslenzku ríkisstjórnarinnar
um álitsgerð á þann veg, að liér
væri um að rœða yjattstofnun, sem
ekki œtti neitt erindi við íslendinga.
Sé þetta rétt, er það heldur ófögur
saga, því sannast sagna höfum við
misst af mörgum gullnum tœkifœr-
um til að kynna menningu ökkar
og menningarverðmœti erlendis og
til að veita sérfróðum mönnum héð-
an kost á að kynna sér ýmislegt sem
til framfara horfir frœðslu, vísind-
um og menntamálum. Hstkynning
stofnunarinnar er heimskunn orðin,
og bókaútgáfa hennar nýtur vaxandi
virðingar og vinsœlda.
Árgjáld íslands til stofnunarinn-
ar er hégómi einn í samanburði við
þann menningarlega og vísindálega
hagnað sem Islendingar gœtu haft
af lienni, ef rétt vœri á málum háld-
ið. Vitanlega gæti aðild okkar að
stofnuninni orðið pjatt og hégómi,
ef látið vœri sitja við það eitt að
sækja eina eða tvær ráðstefnur á
ári. Við verðum að táka virkan þátt
í starfsemi hennar bæði að því er
snertir bókaútgáfuna og eklci síður
að því er varðar hiö mikla og ger-
byltandi áták sem nú er verið að
gera til. að endurskoða og samræma
skólákerfi heimsins, og þá einkan-
lega uppfrœðslu í einstökum grein-
um. Verður fróölegt að fylgjast meö
framvindu þessa máls.-eftir að að-
ild ísla’nds er loks fengin.
s-a-m
p igningin lamdi Lundúni
þegar skipið mitt — amerískur tund
urspillir — var að fikra sig að legu-
plássinu. Þetta var hluti úr skipa-
lest, sem hafði lagt upp frá Ný-
fundnalandi fyrir tíu dögum.
í skipalestinni voru átta herflútn-
ingaskip. Við áttum að taka þátt í
innrásinni í Frakkland. Enginn okk
ar vissi þá hvénær hún ætti að
verða, en eftir öllum gauragangin-
um í gömlu góðu Lundúnum að
dæma var lítill eða enginn vafi á,
'Bð eitthvað mikið var í uppsiglingu.
Og tveim vikum síðar hófst innrás-
in.
Ég var kadett-lautinant, og það
er um það bil versta hlutskipti sem
nokkur maður í sjóhernum getur
hlotið. Kadett-lautinantinn nýtur
hundrað sinnum minni virðingar
en venjulegur sjómaður — eða ef
því er að skipta múrari sem orðið
hefur kokkur á herskipi.
Tveim dögum eftir að við höfðum
varpað akkerum í Lundúnum var ég
staddur í „The Hed Goat“ —
„Rauðu geitinni" — ekki full-
komlega friðsamlegri drykkjukrá
í Chelsea-hverfinu. Þetta var eins
konar þjórstofa stríðsfréttaritara,
amerísikra landgönguliða, enskra
framlínudáta, flugmanna frá RAF, og
náunga á borð við sjálfan mig — sem
rákust þarna inn af tilviljun. Klukkan
ráu til tíu á hverju kvöldi voru þessir
mannflokkar hver um sig vanir að hefja
kórsöng — eða áflog — eða stundum
hvorttveggja, var mér sagt.
mt riðja kvöldið sem ég kom í
„Rauðu geitina", skömmu eftir talsvert
vilhallan mannjöfnuð í sönglist milli
fréttaritara frá Kanada og RAF-flug-
manns, vissi ég ekki fyrr en ég sat hjá
gildvöxnum manni með stuttklippt, grátt
aiskegg. Bros hans var viðfelldið og
augun árvökul, gáfuleg og blá.
— Hvað drekkur þú, sjómaðhr? spurði
hann.
— Allt sem ég get náð í, svaraði ég.
Hann hló og sagði eitthvað á frönsku
við manninn sem með honum sat. Og
þeir fóru báðir að hlæja.
Ég hafði ekki hugmynd hversvegna
þeir voiu að hlæja, en af því að mér var
illa við að vera utangátta fór ég að
hlæja lika, hænra en sá gráskeggjaði og
þessi frönskumælandi vinur hans.
Bob Fritzsimons, náungi sem ég hafði
kynnzt kvöldið áður, kom að borðinu
okkar og settist.
— Mér sýnist þetta vera samsæti,
sagði hann.
— Það borgar sig alltaf að hlæja áð-
ur en maður á að deyja, sagði sá grá-
skeggjaði.
— Hver á að deyja? sagði Bob.
— Ég, sagði skeggjaði náunginn, —
eftir eitt glas!
Bob stakk hendinni í vasann og dró
upp fallegustu viskíflöskuna sem óg hef
nokkumtíma séð; það var Johnny Walk
er.
—- f hvaða herdeild ert þú, lags-
maður? spurði sá skeggjaði.
— Ég get því miður ekki sagt þér
það, sagði Bob. — Það er einskonar
hemaðarleyndarmál.
— Ekkert sem snertir stríðið er leynd
armál, sagði sá gildvaxni.
— Það kemur undir þvi hvernig á
það er litið, en ég skal segja þér hvað
ég gerði áður en ég fór í herklæðin,
sagði Bob. Ég var drykkjumaður að
iðn — og hvað ertu sjálfur?
Sá gildvaxni benti vini sínum og tal-
aði við hann á frönsku.
Og þeir hlógu báðir.
— Og hvað gerir þu þá? sþurði ég.
— Jæja, ég var vanur að gesra sitt af
hverju, en ég er iðnlærður drykkju-
rútur sjálfur. En auk drykkjuskapar-
ins hef ég lifandi áhuga á nautaati.
— Láttu þér ekki' detta í hug að
segja mér að þú hafir verið nautabani.
Ég verð að innbyrða talsvert mikið áð-
ur en ég bít á það!
— Ég sagði að ég hefði áhuga á nauta
ati. Það er ég sem bý til áróðurinn fyr
ir nautaati. Veizt þú nokkuð um nauta-
at? sagði sá gildvaxni.
— Ég hef aldrei séð nautaat, svar-
aði ég, en ég geri mér nokkurnveginn
ljóst út á hvað það gengfur. Ég las
skemmtilega bók um það einhverntíma,
skrifaða af náunga sem heitir Heming-
way. Hefur þú heyrt hann nefndan?
Ni
I ú hló vinur hins gildvaxna, svo
að hann hristist og fékk tár í augun.
— Hemingway, sagði hann með
frönskukeim, er blekkingahrappur.
Hann veit ekkert um nautaat. Og svo
kann hann ekki að skrifa.
Sá gildvaxni leit á vin sinn, og sneri
sér svo að okkur.
— Það er rétt, hann er blekkinga-
refur. — Hann veit minna um nauta-
at en eskimói.
— En þú veizt auðvitað meira um
það, sagíii Bob.
— Jæja, að vissu leyti. — Hvenær
sem ég les grein eða bók um nautaat
eftir svona blekkingahrapp, skrifa ég
honum sendibréf, og þar er orðbragðið •
þannig að hún amma min mundi £á
taugaáfall!
Haxm hló lengi, seildist eftir viskí-
flöskunni úr skúmaskotinu og hellti
glasið barmafullt.
Hin fræga mynd sem Kanadamaðurinn Krsh tók af Hemingway
10. tölublað 1964
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5