Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1964, Blaðsíða 1

Við getum ekki haft þotur
til einkaafnota
Segir Birgir Þórhallssori
BIRGIR Þórhallsson er meöal þeirra, sern best þekkja íslenzk feröamál.
Hann starfaöi um 12 ára skeiö hjá Flugfélagi íslands, Jyrri sex árin sem
forstööumaöur skrifstofu félagsins í Kaupmannahöfn — en hin síöari sex
sem forstööumaöur millilandaflugs félagsins. Þegar Birgir hóf starfiö í
Kauprriannáhöfn var hann eini starfsmaöur félagsins þar % borg___og þá
fór félagiö eina vikulega ferö milli Reykjavíkur og Hafnar. Nú er öldin
önnur og Birgir Þórhallsson hefur átt drjúgan þátt í uppbyggingunni.
VIÐ hittum Birgi á vistlegu
heimili hans og konu hans,
Önnu Snorradóttur, í von um að
hann yrði opinskár um skoðanir sín-
ar á íslenzkum flug- og ferðamálum
þar eð hann er nú skyndilega orð-
inn áhorfandi eftir margra ára for-
ystustarf á þeim sviðum.
Lesbók: Margir eru búnir að fá leiða á
öllu. sem heitir ferðamál oig landikynning
-— telja þetta þýðingarlítil mál og uitíú
ræður um þau oftast innantóm orð.
Birgir: Ég hef stundum orðið var við
þetta. Það eru ekiki allir, sem gera sér
grein fyrir þýðingu túrismans, ferða-
málanna, fyrir íslenzkt þjóðfélag. Ferða-
málin eru svo nátengd alhliða þróun hér
á landi, að þau eru að verða eitt af stóru
atriðunum.
L: Hvernig ber að líta þannig á
heimsóknir erlendra ferðamanna?
B: Við skulum byrja á byrjuninni.
Það er mín skoðun, að fslendingar blátt
áfram forpokuðust, ef þeir hefðu ekki
igóðar flugsamgöngur við umheiminn.
Góðar fiugsamgöngur við nágrannalönd-
in beggja vegna Atlantshafs leggja
grundvöllinn að margs konar framför-
um og þróun hér á landi bæði í tækni-
legu og menningarlegu tilliti. Við get-
um fengið hingað sérfræðinga á ölium
sviðum, við getum fengið hingað heims-
ins fremsta listafólk, íþróttafólk, vis-
indamenn — og þannig mætti lengi
telja. Þetta fólk hefur í svo mörg horn
Bta, að hingað kæmi það ekki á
miðjum sjöunda tug tuttuigustu aldar
nema vegna þess, að það getur komið í
dag og farið á morgun til þess að sinna
öðrum verkefnum í fjarlægum löndum
annað kvöld eða næsta dag. Við köllum
þetta að vera í nánu sambandi við um-
heiminn, við alþjóðlega strauma. Og all-
ir sjá, að það er okkur lífsnauðsyn, ef
við ætlum að fylgjast með að einhverju
ráði.
L: Þetta fólk, sem hér um ræðir,
flokkast ekki undir al-menna ferðamenn,
þótt það þarfnist sömu aðstöðu og að-
búnaðar og annað ferðafólk. Þyrftum
við því að reka mikia landkynn-
ingarstarfsemi til að fá sérfræðinga og
listamenn hingað?
B: Já, landkynningarstarfsemi er nauð
Bynleg, jafnvel til þess að fá hingað
cérfræðinga og listamenn. En til þess
»ð fá hingað sérfræðiniga; listamenn og
ennað verðmætt fólik þurfum við að
geta haldið uppi góðum flugsamgöngum
— og til þess að halda góðum flugsam-
göngum þurfum við erlenda ferðamenn
til þess að hjálpa okkur að kosta þess-
■«r samgöngur. Það er kjarni málsins.
Þetta atriði vill stundum gleymast, þeg-
ar rætt er um landkynningu og ferða-
mál — og á undanförnum árum virðast
islenzk stjórnarvöld ekki hafa áttað sig
á þessu samhengi. Nýju ferðamálalögin
eru þó stórt spor í rétta átt, stærsta
sporið, sem stigið hefur'verið af stjórn-
arvöldunum á þessu sviði.
L: Þér eigið við, að ferðamennirnir
eigi ekki að vera flugsamgangnanna
vegna, heldur byggist samgöngur okkar
við um heiminn á að við getum fengið
erlenda ferðamenn til þess að taka þátt
i kostnaðinum?
B: Já, þetta er mergurinn málsins.
íslerizka þjóðin er svo óskaplega lítil,
ef ég má taka svo til orða, að það er
óhugsandi — það er algerlega óhugsandi
fyrir okkur að hafa nýjustu og dýrustu
flugvélar til einkaafnota. Við getum
ekki nýtt þær vélar sjálfir jafnmikið og
nauðsyn er, til þess að hægt sé að reka
þessi dýru tæki. En þá spyr sennilega
einhver, hvort við getum ekki haldið
áfram að nota flugvélar eldri gerðar en
erlend flugfélög nota. Ég vil svara því
til, að það getum við ekki endalaust. Ef
við fylgjum ekki þróuninni koma er-
lend flugfélög með sinar nýjustu vélar
og taka af okkur erlendu farþegana, sem
borga bróðurpartinn af kostnaðinum
við að halda uppi dagleigum flugsam-
göngum við umheiminn.
L: Eigið þér við/ að hætta sé á að
íslenzku flugféiögin fái samkeppni á
flugleiðum til ísiands meira er orðið er?
B: Þag er meira en hætta á því. Ég
held, að þess verði ekki langt að bíða,
að Flugfélag íslands og Loftleiðir verði
að keppa við Caravelle eða einhverjar
sambærilegar þot.ur á fluigleiðum til
Evrópu. Það er ekki hægt að gera allt
of mikið úr samkeppni við’ Pan Ameri-
can meðan það félag er aðeins með eina
ferð i viku *
L: Hvað eigið þér við, þegar þér segið
„ekki langt að bíða“?
B: Ég gæti lika sagt: Ekki mörg áx.
L: Haldið þér, að einhver erlend flúg-
félög séu þegar farin að hugleiða undir-
búning að flugi til íslands?
B: Möguleikinn fyrir útlendinga að
hefja flugferðir hingað er alltaf fyrir
hendi, þ. e. a. s. hjá félögum í þeim lönd-
um, sem íslenzk flugfélög fljúga til.
Loftferðasamningar okkar eru gagn-
kvæmir, útlönd hafa sömu réttindi hér
og við höfum ytra, þó erlend félög hafi
ekki notað þessi réttindi — að einu und-
anskildu: Pan American. Og ef ég verð
að svara þessari spurningu, þá verð ég
að svara játandi.
L: Hvaða -flugfélag eða flugfélög er
þar um að ræða?
B: Ég óska ekki að fara meira út í
þá sálma, enda skiptir það atriði ekki
mestu máli í þessu sambandi. Aðal-
atriðið er, að ef við hættum að fylgjast
með, ef við hagnýtum ekki þann grund-
völl, sem þegar er búið að skapa —
Og höldum áfram að byggja upp, þá
koma útlendingar og taka við, en sjálfir
sitjum við eftir með sárt erinið.
L: Og hvar teljið þér þá, að við séum
staddir núna?
B: Ég held, að íslenzk flugmál séu nú
á vegamótum. Nú er að hefjast tímabil,
sem er örlagaríkt, því vig getum farið
að reikna með erlendri samkeppni
hvað úr hverju. íslendingar eru að
dragast meira og meira aftur úr, við
erum eina Evrópulandið sem ekki er
með þotur á millilandafiugleiðum.
Það er óhjákvæmilegt fyrir okk-
ur að eignast þotur — og
það fljótt. Frá tæknilegu 'sjónar-
miði er mjög varhugavert að
ætla^að hlaupa yfir eitt þróunarskeiðið
og bíða þar til enn hraðfleygari vélar
koma á markaðinn — þ. e. a. s. hrað-
fleygari en þær, sem nú er völ á. Við
verðum að þróa þetta _eins og aðrir til
þess að missa ekki samgöngurnar í
hendur erlendra félaga.
L: Með reynslu yðar í huga — hvern-
ig teljið þér að ferðamálin þróist á
næstunni?
B: Ja, eins og ég er búinn að segja,
þá er það mín skoðun, að spurningin sé
ekki sú, hvort við eigum að
bukka okkur og beygja fyrir
útlendingum — heldur hvort
við eigum að byggja þennan at-
vinnuveg upp til þess að hafa sam-
göngumálin við útlönd í okkar höndum
— eða láta erlend flugfélög fá undir-
tökin. Ef stjórnarvöld og önnur for-
ystuöfl fást til að viðurkenna hina raun-
verulegu þýðingu ferðamálanna, land-
kynningarstarfseminnar, heimsókna er-
lendra ferðamanna — þá væri smám
saman hsegt að koma skipulagi á þessa
hluti, setja þróun ferðamáianna í ákveð-
inn þróunarfarveg og gera áætlanir
fram í tímann, eins og tíðkast meðal
annarra þjóða i þessum heimshluta.
Hingað til hefur hending ein ráðig þró-
un þessara mála, eitt í dag og annað á
mongun. Ekkert samstillt átak, kraft-
arnir hafa verið dreifðir. — Hin nýju
ferðamálalög eru að mínum dórni
stærsti skerfur, sem hið opinbera hefur
hingað til lagt þessum málum — og í
rauninni fyrsta skrefið í áttina að ein-
hverju skipulagi. Eins og sakir standa
er mér samt ekki ljóst hvort einhver
reglubundin þróun kemst á þessi mál
á næstunni. Ég held að betur þurfi að
hræra upp í þessum málum til þess að
venja menn af að láta allt ráðast í stað
þess að móta stefnu — og fylgja henni.
L: - Hvað getum við gert í landkynn-
ingarmálunum umfram það, sem við
höfum þegar gert.
B: Satt að segja höfum við ekki enn
gert mikið, enda þótt þeir fáu aðilar,
sem rekið hafa landkynningu, hafi iagt
hart að sér. Hlutur hins opinbera er þar
smár, ekki vegna þess að Ferðaskrif-
stofa ríkisins hafi haldið illa á sínu,
Framhald á hls. 13