Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1964, Qupperneq 1

Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1964, Qupperneq 1
| 22. tbl. 14. júni 1964 — 39 árg. j illi mannúð og fyriÆyggju, að þvi er mör.gum finnst. • Aðstaða þeirra til einræðis fer sí- versnandi og verður æ hættulegri. Veldur því einkum tvennt: Hvíta þjóðar brotið verður, vegna mikillar efnahags- þróunar, æ háðara vinnuáfli Bantúa og Asiumanna. Þar til kemur að hörunds dökkum mönnum fjölgar miklu örar en- hvítum. Russell, lávarður frá Liverpool, er þekktur varð sem aðalsaksóknari við réttarhöldin í Núrnberg, reit í sikýrslu til brezku stjórnarinnar, eftir að hafa ferðazt á hennar vegum um Suður-Afr- íku, m. a. þetta: „Landinu verður ekki forðað 'frá borgarastyrjöld, þar sem stjórn Verwoerds hefur kyrrsett til langs tima eina manninn — Luthuli —, Ólafur Ólafsson: ALBERT LUTHULI „Blökkumannaleiðtoganum Al- bert Luthuli verður ekki sleppt úr stofufangelsi í bráð.“ — Útvarpsfrétt 24.5. 1964 Þ 1. Þjóðfrelsishefja S.-Afriku - lýðveldisins ess er ekki ævinlega gætt, að vaidböfum Suður-Afríku-lýðveldis er mikill vandi á höndum og kemur margt •til þess. Tólf lönd á stærð við fsland mundu rúmast innan landamæra lýðveldisins. Fimmtán hundraðshlutar landsins eru ræktanlegir. Atvinnuvegir eru svo margbreytilegir og framfarir miklar, að ekkert land álfunnar kemst til sam- jafnaðar. Þar eru auðugustu gull-, dem- ants- og úraniumnámur í heimi. Gull- vinnsla gaf af sér eitt árið sem svarar fimm milljörðum íslenzkra króna, en demantsnámur nálægt tveim milljörð- um. Einnig er unnið úr jörðu kol og margs- Ikonar máimar. Aðrir atvinnuvegir eru akuryrkja, sauðfjár- og nautgriparækt, fiskveiðar og fjölbreyttur iðnaður. Samgöngur eru með ágætum. Þannig ei-u þar tveir- þriðju hlutar járnbrauta- kerfis allrar álfunnar. Fcrsaga ríkisins er sú, að til þess var stofnað 1910 með samsteypu fjögurra ríkja: Oranjefrírikis, Transvals, Höfða- lands og Natals. Það útaf fyrir sig hefur torveldað samruna allra landsmanna í þjóðar- heiid. Þjóðin er margklofin. fbúar eru um það bil 15 millj. og eru að uþpruna frá þrem heimsálfum. Menn af evrópskum uppruna eru nokkuð á fjórðu millj. eða meira en (helmingur allra hvítra innflytjenda í Afríku. Fjölmennastir eru Búar, eða Holiendingar og Bretar, sem eitt sinn 'bárust á banaspjót (1899—1902). Bæði hafa þau glöp, sem og tunga, trú og ólíikir atvinnuhættir, orðið fullri einingu þeirra til fyrirstöðu. Það er þessi rúmur fjórði hluti þjóðar- innar, sem fer með öll völd í landinu. Afrískir blökkumenn, Bantúar, eru fjölmennastir, um tiu millj., eða sem svarar — að Hottentottum og skógabú- um meðtöldum, — fullum tveim þriðju blutum landsmanna. Þeir eru mang- klofnir 1 þjóðflokka og þjóðflokkarnir í ættflokka. Og hver um sig talar sína mállýzku. Slærsti þjóðflokkur Bantúa eru Zúlu- »nenn, sem Aibert Luthuli telst tiL Loks eru Asíumenn nokkuð yfir báifa millj. Þeir eru langflestir Ind- Albert Luthuli verjar. Þeir voru sóttir yfir hafið til Asíu fyrir um það bil einni öld, vegna mikils skorts á vinnuafli í Suður-Afrí'ku, en það var þá þegar mikið framfara land. í engu öðru landi álfunnar fara hvítir menn einir með völd. Það hafa þeir lengi gert af frábærum dugnaði, en lít- sem gat barizt fyrir kynflokkajafn- rétti, án þess að til blóðugrar byltingar kæmi“. þ 2 Mr ess var í lengstu lög gætt af yfir- völdum Suður-Afriku, að heiminum bærist fáar fréttir af Lut'huli og bar- áttu hans aðrar en þær, sem til óhróðurs gátu talizt. Því var og sáraiítið um hann vitað á Norðurlöndum, allt til þess er honum voru veitt friðarverð- lauh Nóbels, 11. des. 1981. Eftir það var farið að spyrja: „Hver er maðurinn?“ Og þá lá svarið Ijóst fyrir. Það varð ekki dulið. Atbert Luthuli er einn þeirrar mann- gerðar, sem Kristur nefndi friðflytj- endur. Með því er meira sagt en það, sem nú er kallað að vera friðarvinur eða friðarsinni. Slikir menn geta hæg- lega þaigað við óréttlæti eða nöldrað, en haldið að _sér höndum. Það hefur Lut- huli ekki gert. Hann er friðflytjandi og þess vegna baráttumaður. Hann hefur í mörg ár verið forvígismaður í freisis- stríði kúgaðra þjóðflokka. Annars gefur sjálfsævisaga hansglöggt svar vig því, — en hún hefur því miður ekki verið þýdd á íslenzku. Það útaf fyrir sig lýsir manninum nokkuð, að ævisaga hans er ekki að okkar hætti, íslendinga — Ég-saga Hún greinir frá mörgum örlagaríkum stórviðburðum. Luthuli hafði næg tæki- færi til að koma fram sem söguhetja, er alit snýst um. En í þess stað víkur hann til hliðar. Persónusagan verður lítt áberandi ívaf stjórnmálasögu hör- undsdökkra manna í Suður-Afríku, allt frá því er hann sem ungur kennari tekur að gefa sig að opinberum mál- um og þar til hann var dæmdur til fimm ára fangavistar og nú samkvæmt síðustu fréttum, til annarra fimm ára. » Sv« er köllunarverk hans samofið Sögu hans heittelskaða, hrjáða fólks. A3. Ibert Luthuli er fæddur í Suður- Rhodesíu, en flutti ungur með foreldrum sinum til Natal. Hann á þar heima í þorpi, sem nefnt var á sinum tíma eftir amerískum kristniboða, Groutville. Annars voru þeir þrír, kristniboðarnir, sem komu til Natal samtímis, í janúar- mánuði 1836. Þeim var einstaklega vel tekið. Afi Alberts Luthulis var ætt- flokkshöfðingi byggðarlagsins, þar sem kristniboðarnir hófu starf. Hann tók kristna trú og varð öldungur fyrsta safnaðarins. Um þá, sem fyrstir urðu kristnir af ættflokki hans, skrifar Luthuli— orð- rétt þannig: „Gerbreyting hafði orðið á lifi þeirra. Það lýsti sér í nýjum lífs- venjum, nýrri lífsskoðun og trúarvið- horfum, já, nánast nýrri manrugerð. En þeir voru eftir sem áður Zúlumenn, þeir voru kristnir Zúlumenn en ekiki heiðnir“. Kristniboðarnir stofnuðu til nýrrar atvinnugreinar, ræktunar sykurreyrs, sem frá byrjun hafði hina mestu þýð- ingu fyrir lífsafkomu ættflokksins. Albert Luthuli er sem sé kristinn í þriðja ættlið. Hann hefur búið að góð- um anfi, þó að oltið hafi á ýmsu hjá kristnum söfnuðum í Natal. Menntun fékk hann góða, fyrst í barnaskóla kristniboðsins og síðar í kennaraskóla þess. Við þann skóla var hann síðan kennari í mörg ár. Kennslugreinir hans voru .einkum tónlist, landafræði, kennsluæfingar, saga og zúlumál. Hann var einn þeirra góðu kennara, sem vaxa með starfinu og eru alltaf að bæta við sig. Hann segist hafa orðið fyrir miklum og varanlegum áhrifúm i skólanum. Hann skrifar: „Mér skildist að kristin trú er ekki einkamál, þjóðfélaginu sem slíku óviðkomandi. Kristin trú veitir einmitt styrk til þess að láta ekki vanda- má1 þjóðfélagsins afskiptalaus". Þjóðmál bar að vísu ekki oft á góma í kennaraskólanum. Þó bryddi þar á fyrstu afskiptum Alberts Luthulis « sviði opinberra mála. Hann kynnti sér einkum fræðslumál og varð ritari kénnarasamtaka blökku- manna i Suður-Afriku —1927 — og síð- Framhald á bls. 13

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.