Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1964, Blaðsíða 4

•vwifta til að lífga upp á ferðamanna-
strauminn.
I»etta er svifbáturinn „Sirena", sem rætt er um í greininni — 60 tonn á 60 km h raða,
Á svifbáti til Álandseyja
VIÐ hafnargarðinn í Stokk-
hólmi rakst ég á einkenni-
lega fleytu, straumlínumyndaðan
bát með einskonar hliðaruggum að
framan — og grindverki að aftan-
verðu. Þóttist ég vita, að þar væri
komin skipategund sú, sem á sænsku
nefnist bárplandsbát. Liggur við, að
éf> þýði þetta með svifbáti, fyrst ég
virðist hafa dálæti á farartæk.ium,
sem svífa — fyrst á gamaldags loft-
belgjum, síðar á Zeppelins-loftför-
um, og síðast á allskonar svifbraut-
um. Náði ég tali af einum forstjóra
hinnar þekktu ferðaskrifstofu Ny-
man & Schultz, Arne Husberg, en
skrifstofa þessi sér um rekstur á
þessu skipi, sem heitir „Sirena“, í
umboði Finnska gufuskipafélagsins
(Finska Ángfartygs A.B.) í Helsinki.
Skipið „Sirena" er um 60 tonn á
þyngd, 127 brúttó- og 69 nettórúmlestir.
Lengdin er 27 m, breiddin 10 m, en þar
er meðtalin breidd hliðarugganna, 2
metrar hvor. Um dýpt skipsins er eig-
inlega ekki að ræða, hún fer ekki held-
ur eftii því, hve þungt skipið er hlaðið.
Því að kjölur skipsins lyftist um fulla
tvo mera á ferð, þannig að hann rélt
snertir yfirborð hafsins. Þetta tækni-
lega undur er einmitt það, sem einkenn-
ir þessa gerð skipa og gerir það að
verkúm, að hraði þeirra verður 05 sjó-
mílur eða h. u. b. 60 km á klukkustund.
„Sirena" er á ferðum milli Stokkhólms
og Mariehamn, höfuðstaðar Álandseyja.
Með venjulegu skipi tekur þessi ferð 8
klst., en „Sirena“ fer leiðina á 2% klst.
eða á þrisvar sinnum skemmri tíma.
Við höfum séð létta hraðbáta spóka
sig í Skerjafirði og gengur þessvegna
ef ti! vill erfiðlega að ímynda okkur, að
skip, sem flytur nær hundrað farþega,
skuli af eigin vélarafli geta lyfzt
ofar öldum og siglt með hraða bifreið-
ar. Það er ekki fyrr en vindhraði er
meiri en 20 m á sekúndu, að svifbátur-
inn verður að minnka hraða niður í
venjulegan gang skips, en jafnvel í miklu
óveðri reynist þetta litla skip traustara
sjóskip vegna hliðarugga sinna. — Þar
eð skipið svífur ofar öldunum með
mikiuvn hraða, er smíði þess nokkuð frá-
brugðin venjulegum skipum. Tveimur
Mercedes Diesel-vélum, hvorri um sig
1400 hö., sem snögglega geta aukið
ganghraðann, er komið fyrir miðskips á
að gizka 25 gráðum skáhallt þannig, að
skrúfurnar sitja á löngum öxlum, sem
liggja úr miðjum kili skips og eru festir
í sterkar grindur, sem sjást að nokkru
leyti, þegar skipið er á fullri ferð og
hefur lyfzt.
if egar ég fór að spyrja forstjór-
ann, hvernig sætanýtingin væri á „Si-
renu“, andvarpaði hann þungan, leit á
stóru Finnlandsskipin við hafnargarðinn
Skeppsbron og minnti mig á, að Stokk-
hólmur og reyndar Svíþjóð öll hefði um
skeið verið í einskonar alþjóðlegri sótt-
kví vegna bólusóttartilfellanna sumarið
áður. Mörg lönd krefðust þessvegna
bólusetningar fyrir fólk sem kaemi frá
Sviþjóð. Enda þótt bólusetningin væri
auðvelduð mjög og farþegar gætu fljót-
iega fengið hið alþjóðlega gula bólu-
setningarvottorð, hefði þetta stórlega
dregið úr ferðamanastraumnum. Eink-
um hefðu margir ferðamenn skirrzt við
að iáta bólusetja sig eingöngu vegna
skemmtireisu til Álandseyja og þá held-
ur sleppt henni, en Álandseyjar til-
heyra Finnlandi. Hefði því sætanýtingin
o>ftast ekki verið nema 50% allt sum-
arið, og ef ekki væri sala tollfrjáls varn-
ings um borð í „Sirenu“, mundi rekst-
urstap hafa orðið enn ti'lfinnanlegra.
En mun þetta tap þá ekki jafnast yfir
árið, þar sem sjá má fram á að landið
muni leyst úr sóttkví? — Því miður
ekki, þar eð svifbáturinn er bara í ferð-
um yfir sumarmánuðina. — Því þá það?
— Og fræðimannstónn kemur í rödd
forstjórans: Öll fljót Mið- og Norður-
Svíþjóðar flytja milljónir trjábola til
borga við Botniska hafið, þar sem úr
þeim verður unnin trjákvoða, sem er
miki’ útflutningsvara Svía. Þótt þess-
ara bola sé vandlega gætt, tekst einstök-
um þeirra alveg eins og slyngum sauð-
um að slíta sig úr hjörðum, o.g fara
þeir þá „á eigin spýtur“ út á sjó og um
allt Botniska hafið. Þessir „eintrjáning-
ar“ valda skipum almennt engum
vanda, en öðru máli er að gegna, þegar
svifbátar þjóta þar um. Ef einn slíkur
trjábolur lenti í skrúfum skipsins,
mundi hann ekki einungis eyðileggja
þær, heldur og geta valdið stórslysi. —
Þannig má snúa þekktu orðtæki við og
segia, að ekkert sé með öllu svo gott,
að ekki sé líka eitthvað illt við það.
Að samtali þessu loknu var mér Ijóst,
að fvæðslan ein hafði ekki getað svalað
forvitni minni — mig langaði að reyna
sjáifur þetta undraskip og fá þar að
auki nokkra nasasjón af þessum eyja-
klasa á milli Finnlands og Svíþjóðar.
Vildi ég þó fresta ferðinni þar til bólu-
setningarskyldan yrði afnumin, en það
var í blöðum talið líklegt að yrði þann
28. júlí. Þegar ég sneri mér til skipa-
afgreiðslunnnar aftur, frétti ég að bólu-
setningarskyldan munidi ekki verða af-
numin fyrr en í ágúst, en að yifirvöld
Áiandseyja krefðust ekki lengur vott-
orðs, þar eð smitunarhættan var raun-
verulega talin liðin hjá. Samt máttu
Nyman & Schultz nú ekki auglýsa þessa
bót, þai sem hér var eingöngu að ræða
um þegjandi undanþágu, sennilega
r ór ég því um borð í „Sirenu**
mánudaginn, 29. júlí. Þilfarið sjálft er
fremur lítið, en þar er farangri farþega
komið fyrir í ílöngum og vandlega
tryggðum geymslum. Lestarými á
skipinu er lítið, það rúmar aðeins
birgðavörur barsins. Fyrst er komið i
lítinn forsal, sem tekur 10 manns í sæti,
þaðan er svo gengið nokkur þrep nið-
ur í fr.rþegasalina í fram- og afturhluta
skipsins svo og upp á brúna. Farþega-
saiirnii og sætin þar eru mjög lík og í
flugvélum. í fremri sal er bar, og fjór-
ar einkennisklæddar þernur höfðu nóg
að gera við að afgreiða veitingar og
sölu tollfrjáls varnings, en samt var
ekki skipað í öll sætin. Skömmu eftir
að skipið hafði lagt frá bryggju, var
það komið á fulla ferð. Hafði ég að
vísu ekki búizt við þessu fyrr en úr
sjálfri höfninni væri komið. Var stefnt
í norðausturátt gegnum hinn víðáttu-
mik.'a Skerjagarð milli Stokkhólms og
Eystrasalts, en sigling þessi tekur nær
einn og hálfan klukkutíma. Venjulega
er fjerlegt líf á þessu lystisvæði Stokk-
hóimsbúa að sumri, og aragrúi báta
þar á ferli. En dumbungsveður var og
umferð um þessa siglingaleið með dauf-
asta móti. Smábátarnir sem við mætt-
um komu sér tímanlega úr leið svif-
báts okkar, einstöku sinnum var lúð-
urinn þeyttur, við svifum léttilega fram
úr öðrum skipum, oft var veifað glað-
lega til okkar. Á meðan siglt var miili
skerjanna fann ég betur til hins mikla
hraða bátsins en eftir að út á sjálft
hafið var komið. Kjölfarið var freyð-
andi hvítt og slétt, enda enginn öldu-
gangur fyrst. En þegar skerjagarðinum
sleppti, var sjórinn álíka úfinn og oftast
gerjst á Faxaflóa, en báturinn hélt sama
hraða, hliðaruggarnir voru áfram sýni-
legir ofar yfirborði sjávar. En þá tók
báturinn á sig óvænta snögga og snarpa
kippi til hliðar, og þótti því flestum bet-
ra að halda kyrru fyrir í sætum sínum.
Gert er jafnvel ráð fyrir, að farþegar
Framhald á bls 6
„Safn-skipið“ POMMERN í Vásterhanr.n — svifbáturinn liggur aftan við það.
4 LESBOK MORGUNBLAÐSINS
22. tölublað 1964