Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1964, Síða 12

Á SVIFBÁTI
Framhald af bls. 6
hættir að gegna upprunalegu hlutverki
sínu. Þessir fuglar geta alls ekki flogið.
Krakkarnir reyndu árangurslaust að
tæla þá að landi með því að herma
eftir hálshljóðum þeirra, en þeir voru
saddir. Mávategundir ýmsar héldust við
á fuglahólmi þessum eingöngu vegna
þess, að fuglum öllum var þar vel séð
fyrír mat, annars voru þær einar al-
írjáJsar ferða sinna. Mest í stúf við
furur, sem og hvíta ströndina stungu þó
páfuglarnir — karldýrin stolt, litfögur
og ails óhrædd — kvendýrin grábrún og
full af móðurlegri umhyggju fyrir ung-
um sínum. Stundum gullu við frum-
skógarlegir kveinstafir þeirra í kvöld-
kyrrðinni — Hani einni, sem gekk sér til
skemmtunar fram hjá bekk þeim, sem
ég sat á, missti tvær af skrautfjöðrun-
um úr stéli sínu og tók ég þær heim
s_em minjagrip um ferð þessa til
Álandseyja.
Haraldur Ómar Vilhelmsson.
Fimmtabekkjarferðin
Framhald af bls 8
hinni ágætu Óðinsskipshöfn. Sumir urðu
svo veikir að þeir óskuðu þess af öllu
hjarta, að Jónas hefði aldrei fundið upp
á því að senda fimmtabekkinga í þessa
ferð og strengdu þess heit að stíga aldrei
á skipsfjöl aftur. En allt var þetta
gleymt um leið og aftur var fengið fast
land undir fótum.
Feiðin til Hornafjarðar tók rúman
sóiarhring. Þangað var komið um kl.
þrjú. Var þá komið logn, en þykkt loft
og dumbungsveður. S.imt var það slæmt
í sjóinn, að við urðum að bíða klukku-
tíma úti fyrir ósnum áður en bátur kom
úr land: til að sækja mannskapinn. En
öll tókst landtakan giftusamlega. Þegar
í iand var komið, stóð fimmti bekkur
M.A. á bryggjunni og fagnaði okkur vel.
Hafði Óðinn sótt þá r.orður áður en hann
kom eftir okkur sunnanmönnum til
Reykjavíkur. Þeir Norðlendingar gerðu
íerð sína undir forustu Pálma Hannes-
sonar, sem þá var náttúrufræðikennari
nyrðra. Áttum við eftir að kynnast hon-
um betur síðar, því að hann var gerður
rektor um haustið.
Þegar í land kom, héldum við rak-
leiðis til kaupfélagsstjóraihjónanna, Jóns
ívarssonar og konu hans, fengum þar
mjólk og brauð, kaffi og kökúr. Var
teltið hraustlega til matar því að flestir
voru innantómir eft.ir sjóferðina og sjó-
veikina. Síðan lituðumst við um í þorp-
iou meðan beðið var eftir bíl til að flytja
okkur og farangurinn lengra inn í sveit-
ina. Þar skyldi slá tjöldum fyrir nótt-
ina. En það var einhver bið á því að
bíllinn yrði ferðbúinn. Ekki mun hafa
venð nema um einn slíkan farkost að
ræða á þeim tíma. Nú mun öld önnur
þar sem annarsstaðar. Höfn var ekki
oiðinr. slíkur stórstaðui sem nú er hún.
Við fengum okkur léðan bát hjá til-
vonandi hornfirzkum sjómönnum og
rerum út á fjörðinn. Það var unaðslegt
að ióna þarna milli grasivaxinna hólm-
anna þetta kyrra vorkvöld og láta frið
þess og fegurð seytla inn í sálina. Skyndi
lega er kyrrðin rofin af ámátlegu gauli
uppi í plássinu. Það minnir okkur á, að
nú er ekki til .setunnar boðið. Bíllinn er
tilbúinn, venjulegur vörubíll, og við sitj-
um uppi á dótinu á óvfirbyggðum pall-
inum. Það gerir hellidembu, en hvað
gerir það til? Henni er heilsað með glöð-
um söng og fólkið kemur út á hlað á
bæjunum við veginn til að vita hvað
um er að vera. Á tröppunum í Bjarna-
nesi stendur síra Ólafur ásamt nokkrum
yfirmönnum af Óðni. Þeir hafa farið
þangað í heimsókn og virðist liggja vel
á þetm.
Við höldum áfram, inn að Þveit. Þa.r
er tjaldað I votu grasinu undir skýjuð-
um himni vornæturinnar. Reist eru
fjögur tjöld: nr. 1. er eldhús og matar-
geymsla, nr. 2. er kvennabúrið, nr. 3.
og 4. er fyrir okkur piltana og G.G.B.
Klukkan er orðin 2 þegar búið er að
koma sér fyrir og allir fallnir í svefns-
ins ró þessa fyrstu nótt ferðalagsins.
Fimmtudagur 13. júní. Það er vakn-
að snemma eftir væran svefn. Nú er
léttara í lofti heldur en daginn áður
og nú sjáum við fyrst hina rómuðu
fegurð þessarar sveitar, sem blasir við
ti, allra átta. Hér er landafræðin auð-
lærð, því að hér er ísland sjálft í allri
sinni fjölbreytni — gras og gróður,
lygn vötn og hjalandi lækir hið næsta,
berar brattar skriður naktra fjalla fjær,
o>g úti I firðinni reginsandar, stórfljót
og fjmbuljöklar. Þegar við höfum gefið
okkur tíma til að skoða þessar dá-
semdir, er etinn morgunverður. Svo
eru tjöldin felld, enda var aldrei ætl-
unin að tjalda þeim nema til einnar
nætur að þessu sinni Nú skal haldið
inn að Hoffelli, innsta bænum i Nesj-
um, og ganga þaðan á jökul. Það ætla
Noroanmenn lika að gera og verðum
við þeim samferða. Hestvagn er feng-
inn undir farangurinn. en við þrömm-
um eftir blautum veginum í rign-
ingu unz komið er að Hoffelli, þar sem
tjöldum er slegið kl. 6 um kvöldið.
F inhverra hluta vegna varð pró-
víantínr viðskila við annan farangur og
kom hann ekki fyrr en seinna. Var af
þeim sökum ekki hægt að búa kveld-
verð fyrr en um miðnætti og voru
ir.enn þá orðnir í meira lagi matlystugir
sem vonlegt var. Matargerð var svo
hagað að þrír skyldu vera kokkar hvern
dag og hlýddu allir þeirri skipan orða-
laust. Gekk svo alla ferðina. Heyrðist
enginn kvarta yfir slæmum mat eða ó-
r.ógum. Var þó hvorki um íburð né
kræsingar að ræða, en hafragrautur upp
á hvern dag.
Eftir morgunverð föstudaginn 14. júní
var lagt af stað í jökulgönguna. Farið
var upp á Svínafellsjökul, en til þess
að komast að honum þurfti að fara
yfir smá-jökulkvísl, sem rann í Horna-
fjcrðarfljót. Nokkrir hestar voru með í
förinni. Stúlkurnar fá þá, en við strák-
arnir vöðum, enda áin aðeins rúmlega
í hné. — Flest er nú úr minni liðið, sem
við bar í þessari jökulgöngu, enda mun
ekkert hafa gerzt þar sögulegt.
Ekki skorti góðar leiðbeiningar eða
hoila hvatningu til að færa sér ferðina
sem bezt í nyt. G. G. B. var óþreytandi
í því að fræða okkur og vekja athygli
á því sem fyrir augu bar. Á það við alla
daga þessa ágæta ferðalags. En árang-
urinn fór vitanlega mjög eftir því hversu
ahugasamir menn voru í náttúrufræði
og inóttækilegir fyrir þann fróðleik, sem
kennarinn miðlaði.
Ekki fórum við langt inn á jökulinn.
Var hvorttveggja, að hann var all-ógreið
ur yfirferðar og svo hitt að við vorum
líit útbúin til jökulgöngu og með öllu
óvc'n slíkum ferðalögum. Kalt var á
jöklinum, þótt vorveður væri, og urðu
msnn fegnir er þeir stóðu aftur á auðri
jörð.
mt ótt þetta væri fyrsta fimmta-
bekkjarferðin — fyrsta langa skólaferða
lagið, — var ferðin svo vel undirbúin
og vel fyrir öllu séð, að aldrei kom
neiít á óvart, aldrei skorti neitt, sem
ekki var auðvelt úr að bæta og ráða
f.-am úr. Það var áreiðanlega vel ráðið
að hafa dagleiðir stuttar, svo að sjálft
ferdalagið var hvorki langt né strangt.
Stundum var verið um kyrrt — bara
fanð i stuttar gönguferðir til að skoða
umhverfið og lesa í bók náttúrunnar og
njóta fegurðar hennar og friðsældar í
blíðu vorsins. Við vorum líka sérstak-
iega heppin með veður þrátt fyrir nokk-
urn skúragang fyrstu dagana eins og
áður er á drepið.
Eitt óhapp vildi til í ferðinni. Það
var þegar við vorum um kyrrt í Hoffelli.
Ein stúlkan meiddist á fæti og varð af
il!t sár. en ekki broi. Læknir var kall-
aður til neðan af Höfn og gerði hann
að meiðslinu og tókst vel. Síðan voru
búnar út sjúkrabörur og sjúklingurinn
borinn áleiðis til Hafnai unz bíll kom á
móti. Á Höfn lá svo þessi ágæta bekkjar
systir okkar við beztu aðbúð en mikil
leiðindi þar til hún varð okkur sam-
ferða suður til Reykjavíkur með Óðni.
Frá Hoffelli fluttum við bækistöðvar
okkar austur undir Aimannaskarð. Þar
voru Norðanmenn fyrir í tjöldum sínum
og æt'uðu að leggja af stað heim næsta
dag með Óðni. Eitthvað kom það til
orða, að við færum með þeim og héld-
um síðan áfram með skipinu kringum
land, en fararstjórar okkar munu hafa
talið það óráð að fára svo langa sjóferð
með tilliti til þess hvernig mannskapur-
ínn bar sig á austurleiðinni. Var það
áreiðanlega vel ráðið, enda sættust allir
á það.
Nú rann upp 17. júní bjartur og
fagur. Það var að vísu ekki þjóðhátíðar-
dagur þá, enda lýðveldið ekki stofnað.
Það var bara afmæli Jóns Sigurðssonar
og haldið hátíðlegt víða um land. Svo
var am.k. í Hornafirði Þar var efnt til
samkomu í kirkjukjallaranum — sem
notaður var sem skóh og fundarhús
Nesjamanna áður en Mánagarður reis.
Þama fóru fram ýmis skemmtiatriði:
ræðuhöld, einsöngur, skuggamyndasýn-
ing og svo náttúrlega ball — með
grammófón- og orgel-músík — fram á
rauðanótt. Þegar ballinu lauk var kom-
in ausandi rigning og austanrok. Við
ókum heim í tjöldin á opnum vörubíl,
því ekki var um annan farkost að ræða,
og vorum hin kátustu. En nú gafst á að
líta. f fögru og björtu veðri höfðum við
haldið að heiman og ekki minnzt þess,
að á skammri stundu kann að skipast
veð'ir í lofti.
Nú var allt rennblautt, sem utantjalds
var, og sumsstaðar hafði vatn runnið inn
í tjöldin. Sérstaklega hafði kvennabúrið
orðið fyrir miklum vatnsaga. Fékk
kvennaliðið karlatjaidið til íbúðar þessa
nóit, eða það sem eftir iifði nætur.
Daginn eftir, þ. 18. var ekki farið
að hreyfa sig fyrr en eftir hádegi. Þá
skein sól í heiði og við fengum heim-
sókn í tjöldin, — Einai í Hvalnesi, sem
var að koma austan og skreppa út á
Höfn. En hann virtist eiga erindi leng-
ra, því að hann spurði: „Hvenær fara
þeir að fara í sumarfrí, höfðingjarnir í
Reykjavík?" En við gátum engu svar-
að. Við vissum ekki hvenær þeir mundu
ætla að taka sér frí þetta sumar, höfð-
ingjarnir í Reykjavík. Svo bauð Einar
okkur heim í Hvalnes upp á kríuegg.
Ekki gátum við noúo okkur það rausn-
arboð.
Við höfum lítið að gera þennan dag
nama hvíla okkur eftir ballnóttina og
var það vel þegið. Um kvöldið fékk Guð-
rnundur G. Bárðarson sér hesta, tók með
sér tvo pilta og reið niður á Höfn. Hann
þurfti eitthvað að erindsreka vegna
ferðarinnar næstu daga, en þá átti að
hatda austur í Lón. Veðrið var undur-
fagurt, loftið var hreint og tært, sólin
blikaði á hvítum jöklum og „kvöldblíðan
lognværa kyssti hvern reit.“ Þegar erind
inu var lokið í Höfn, var haldið heim
í tjöldin í aftankyrrðinni.
En þegar komið var skammt upp fyrir
þorpið, mættu riddararnir flestum tjald
búunum, sem komu arkandi eftir þjóð-
veginum með kvennaskarann í broddi
fylkingar undir forustu frk. önnu.
Hvað hafði komið fyrir?
Kröfuganga? Uppreisn? Strok? Tjald-
bruni?
Nei fjarri fór því.
Þeim hafði bara leiðst að halda kyrru
fyrir heilan dag og ákveðið að fá sér
kvöidgöngu þennan 10 km. spöl niður
á Höfn áður en farið var í háttinn.
Göngufólkið kom ekki heim í tjöld-
in fyrr en langt var liðið á nótt, en
G G. B. gerði ráðstafanir til þess að
sinurt brauð og heitt kókó biði þess er
það kæmi heim úr smni löngu göngu-
ferð. Það sýnir nærgætni þessa góða og
merka skólamanns.
Nú fór að styttast í Hornafjarðar-
veruniu Samt var eitt eftir — að litast
um í Lóninu — austustu sveit Sunnlend-
ingafjórðungs. Til þess skyldi notaður
næsti dagur 19. júní. Það var mollu-
veður kyrrt og milt, sæmileg fjallasýn.
Það var lengra upp á skarðið heldur
en okkur hafði sýnzt neðan af láglend-
íriu. Við höfðum aðeinr fáa hesta undir
farangur, því að nú höfðum við bara
með okkur tvö tjöld. Það var ekki ætl-
unin aö vera í Lóninu nema eina nótt.
V.uð fórum okkur hægt, nutum veður-
b’íðunnar og útsýnisins í ríkum mæli.
Sumir komu við á nokkrum bæjum aust-
an skarðsins, drukku kaffi, slóruðu og
fóru sér hægt unz komið var á bakka
Jökulsár. Hún sagði: hingað og ekki
lengra, því að þá var ekki komin nein
brú. G. G. B. og áhugasamir náttúru-
fræðingar af skólafólkinu notuðu hverja
stund trl að safna steinum og skoða plönt
ur. Ramarinn og grasatínan gengu Guð-
mundi aldrei hendi firr.
Frk. Anna og G. G. B. reyndust hinir
ágætustu fararstjórar í þessari fyrstu
fimmtabekkjarferð. Munu allir, sem
þess nutu, minnast góðrar og geðfelldr-
ar stjórnar þeirra með þakklæti.
Nú má raunar fara skjótt yfir sögu
þegar sagt er frá ferðalokum. Við héld-
um aftur til baka vestur yfir Almanna-
skarð næsta dag og vorum eina nótt í
okkar gamla tjaldstað í Nesjunum.
Þ&ð rann upp síðasti dagur okkar í
Hornafirði 21. júní. Þá fluttum við okk-
ur niður í Höfn og biðum þar komu
Óðins að norðan um kvöldið.
Fré. sjóferðinni til Reykjavíkur er
ekki margs að minnast. Líklega hefur
veðrið verið betra heldur en á austur-
leiðinni. því að sjóveiki var mun vægari.
Svo var skilizt á hafnarbakkanum í
Reyk.iavík eftir þessa ágætu, ánægjulegu
ferð, og hver hélt til sáns heima. Lokið
var upphafinu á nýjum þætti í íslenzkri
skólasögu.
G. Br.
4
HAGALAGÐAR |
Enginn veit..... '
Sr. Jón Jónsson var prestur á Auð- '
kúlu 1803-17. Hann var tengdasonur •
sr. Odds í Miklabæ, búhöldur góður, |
fjölhæfur gáfumaður og vel látinn.
Fylgdi hann vermönnum út fyrir '
Svínavatn, en lenti í vök og drukkn- ‘
aði á heimleið undan Kúlunesi. Um i
hvarf hans var margt kveðið og þar ,
á meðal þessi feigðarlega staka:
^ I
Enginn veit um afdrif hans i
utan hvað menn sáu: T
Skaflaförin skeifberans
á skör til heljar lágu. 1
(Árbók Farðafélagsins 1964) 1
; I
Takmarkið i
i Bróðurlagt samfélag allra manna ,
er takmarkið, sem kristindómuxinn
stefnir að. En slíkt ríki verður aldrei j
stofnað með hatri og svikum. Mann-
kynssagan hefur sýnt það nægilega I
skýrt, að blóðugar byltingar s-kapa |
aldrei annað en grimmd og harð- |
stjórn. Þróunin verður að koma inn
an frá með vaxandi þroska einstakl- |
inganna. Eins og traust bygging verð- I
ur aldrei reist nema úr góðum efni- }
við, hversu. álitleg, sem teikningin l
er, svo verður gott ríki eigi stofnað 1
nema með góðum þegnum. Annars I
fúnar allt og hrynur af innri spilling. j
(Benjamín Kristjánsson) |
12 LESBOK MORGUNBLAÐSINS
22. tölublað 1964