Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1964, Blaðsíða 6

losif Brodsky
Fraimhald af bls. 5
DÓM.: Vitnið Vóevódin: Þekkið þér
Brodsky persónulega?
VÓE (félagi í Rithöfundafélaginu):
Nei. Ég hef ekki verið í félaginu nema
hálft ár. Ég þekkti hann ekki persónu-
lega. Hann kemur ekki oft á fundi —.
rétt á þýðendakvöldunum. Hann virðist
hafa verið viðbúinn viðtökunum á kvæð
um sínum og því ekki farið í hin félögin.
Ég hef lesið kjarnyrði hans. Þið munduð
roðna við að lesa þau, félagar dómarar.
Það var verið að tala um gáfur Brod-
skys. Mælikvarðinn á þær er aðdáun
almennings, Oig sú aðdáun fyrirfinnst
ekki og getur ekki fyrirfundizt.
Mappa með kvæðum Brodskys var af
hent Rithöfundafélaginu. Á ■ þessum
kvæðum eru þrjú einkenni. f fyrsta
iiagi útúrborufháttur frá heiminum, í
öðru lagi klám, og í þriðja lagi skortur
á ást á föðurlandi sínu og þjóð, og þar
talar Brodsky um annað heimaland. Bíð
ið andartak, ég held ég muni það: „Ein-
iitur er þessi rússneski múgur“. Svona
svívirðilegur skáldskapur ætti að fest-
ast í minni hans og samvizku! Skáldið
Brodsky er ekki til.
Þýðandi — jú kannski það — en alls
ekki skáld! Ég styð eindregið mál fé-
lagans, sem var að tala um son sinn, sem
Brodsky hefði haft spillandi áhrif á.
Brodsky rifur æskunna burt frá vinn-
unni, frá heiminum, frá lífinu. Það er
hans and-þjóðfé!aigslega hlutverk!
DÓM.: Hafið þér rætt hæfileika Brod-
skys við nefndina?
VÓE.: Það var stuttur fundur, þar sem
minnzt var á Brodsky, en það urðu ekki
úr því neinar almennar umræður. Ég
endurtek: Brodsky takmarkaði sig við
þessi hálfklæmnu kjarnyrði og kom ekki
í Riíhöfundafélagið. Vinur minn, Kulkin
skáld, lét einu sinni í ljós frá ræðupaM-
inuin hneykslun sina yfir ljóðum ,Brod
skys.
VERJ.: Er öll nefndin sammála skoð-
un yðar í skýrslunni, sem þér gáfuð
út um Brodsky?
VÓE: Við bárum ekki skýrsluna undir
Eikind, sem er annarrar skoðunar.
VERJ.: Er innihald skýrslu yðar kunn
ugt öðrum nefndarmönnum?
VÓE: Nei, það er ekki á vitorði allra
nefndarmanna.
BRO.: Hvemig náðuð þér í kvæðin
min og dagbókina?
DÓM.: Spumingin ekki leyfð. Borgari
Brodsky, þú vannst ekki nema með
höppum og glöppum. Hversvegna?
BRO.: Ég hef þegar sagt, að ég var
stöðugt að vinna. Ég hafði fasta vinnu
og svo orti ég. (í örvæntingu) Það er
vinna að yrkja ljóð!
E'ÓM.: En tekjurnar þínar eru ekki
miklar. Þú segist fá 250 rúblur á ári, en
samkvæmt upplýsingum, sem lögregían
hefur aflað, er þetta ekki nema 100
rúblu.r.
VERJ.: Við fyrstu réttarhöldin var
ákveðið, að lögreglan skyldi fá stað'fest-
ar þær upplýsingar, sem hún hafði uim
tekjur hans, en þetta var ekki gert.
DÓM.: Við höfum hér samning, sem
þér var sendur frá útgáfufyrirtæki. En
þetta er bara pappírsblað og ekki undir
ritað af neinum.
Einhver af áhevrendahópnum
sendir dómaranum blað, bar
sem bent er á, að samningar séu
fvrst undirritaðir af höfundin-
um og síðan af fulltrúa útgáf-
unnar.
DÓM.: Ég óska ekki eftir neinum
oiðrendinigum.
SOROKIN ákærandi: Vor mikla þjóð
er að byggja upp kemmúnismann. Sov-
étborgari á einn dásamlega.n eiginleika
— rxutnina af þjóðihollri vinnu. Þjóðfé-
lagið getur því aðeins blómgazt, að iðju
leysi sé þar ekki til. Brodsky er sneydd-
ur föðurlandsást. Hann heifur gleymt
grundvallarsetningunni: Sá sem ekki
vinnui á heldur ekki mat að
fá. Og Brodsky hefur lifað
sníkj udýrslífi áruim saman. Ár-
ið 1956 fór hann úr skólamim og tók að
vimid í verksmiðju. Hann var 15 ára að
aldri. Sama ár var hann rekinn. (Hann
les upp skrá yfir vinnustaði Brodskys og
hiéin milli fastrar vinnu, sem hann kall
ar iðjuleysi. Það er eins og verjandinn
og vitni hans hafi ekki nefnt það á
nafn, að bókmenntastarfsemi sé vinna).
Vér höfum komizt að því, að Brodsky
hefur ekki fengið nema 37 rúblur fyrir
verk, sem hann segist hafa fengið 150
fyrir.
BRO.: Það var ekki annað en fyrir-
fraingreiðsla. Hluti af því, sem ég átti
að fá alls.
DÓM.: Þegiðu, 3rodsky.
SOROKIN: Hvar sem Brodsky vann
vakti hann hneykslun allra með óþægð
sinni og leti. Greinin í Kvöld-Leningrad
vakti mikla hreyfingu. Geysimikill
fjö'.di bréfa barst frá ungu fólki. Öll
fordæmdu þau hegðun Brodskys. (Les
nokkur bréf). Unga fólkinu finnst
Leningrad ekki vera rétti staðurinn
fyrir hann, og að hann ætti að hljóta
harða refsingu. Hann skortir algjöriega
alla hugmynd um samvizkusemi og
skyidurækni. Allir menn telja sér það
ánægju að gegna herþjónustu, en hann
kom sér undan henni. Faðir Brodskys
sendi hann til skoðunar og hann kom
aftur með vottorð, sem var tekið gilt
af ihinu auðtrúa her-kommissaríati.
En áður en hann var kallaður þangað
skrifaði hann vini sínum, Shakmatov,
se-m nú er búið að dæma: „Ég á von á
að mæta hjá varnarnefndinni. Skrif-
borðið þitt verður öruggur griðcistaður
fyrir jambana mína.“ Hann var einn í
þeim hópi, sem brást við orði eins og
„vinnu“, með djöfullegum hlátri óg
hlustaði á „Foringjann" sinn, Umansky,
með lotninigu. Brodsky er sameinaður
honum í hatri sínu á vinnu og sovézkum
bókmenntum. Hjá þeim er sérstakur
óskareitur fyrir klaamin orð og hugmynd
ir. Brodsky var vanur að ávarpa Shak-
matov með „herra“ ag aldrei öðruvisi!
Shakmatov fékk sinn dóm. Úr svona
fýlupytti kom Brodsky fram. Það er ver
ið eð tala um hæfileika Brodskys og
Shakmatovs!
RÖDD framan úr salnurn: Hverjir?
Eru Chukovsky og Marshak eins og
Shakmatov? (Verðirnir leiða mann-
inn út úr salnum).
SOROKIN: Brodsky er varinn af fönt
um, snákjudýrum, lúsuim og skorkvik-
indum. Brodsky er elckert skáld he!dur
litilmenni, sem er að reyna að klambra
saman ómerkilegum vísum. Hann
gleymdi því alveg, að í okkar landi
er ætlazt til, að menn vinni til þess að
framleiða veraldlegan auð: vinnuborð,
brauð og skáldskap. Það verður að
iieyða Brodsiky til að vinna.
Hánn. ætti að sendast burt úr
hetjuborg vorri. Hann er snikjudýr,
dóni, fantur og óhrein persóna. Aðdáend
ur Brodskys spýta út úr sér munnvatni.
En Nekrasov sagði:
Ská'.d ertu ef til vill ekki,
en borgari verðurðu að vera.
í dag höldum við ekki rétt yfir skáldi,
heldur sníkjudýri. Hvers vegna hefur
maður verið varinn hér, sem fyrirlítur
heimaland sitt? Það þyrfti að rannsaka
siðferðisstig þeirra, sem hafa verið að
halda uppi vöroum fyrir hann. Hann
skiifaði í einu kvæði sínu: „Ég elska
amicð heimaland". í dagbókinni hans
e/ þessi klausa: „Ég hef lengi verið að
hugsa um að fara yfir rauða strikið.
Skapandi hugsanir eru að verða til í
míruum rauða hauis.“ Einnig skrifaði
hann þettaí „Stokkhólmsborg vekur
hjá mér meiri virðingu en Kremil í
Pr?g“. Marx kallar hann „gamlan mat-
hák, rammaðan í sliieig af greniköngl-
um“.
í einu bréfi sínu skrifar hann: „Mig lang
aði að hrækja á Moskvu“. Já, svona er
manngildi Brodskys og verjemda hans!
(Næst er lesið upp bréf frá stúlku, sem
skrifar um Lenin með lítilsvirðingu.
Hvaða samband þetta bréf á við Brods-
ky, veit víst enginn. Það var hvorki
skrifað af honum né til hans).
Hér snýr dómarinn sér að mér.
DÓM.: Hættið að skrifa niður!
ÉG: Félagi dómari. Ég bið um leyfi til
að skrifa niður.
DÓM.: Nei.
ÉG: Ég er blaðamaður og meðlimur
Rithöfundafélagsins. Ég er að skrifa um
uppeldi uingllinga. Ég bið um leyfi til að
skrifa hjá mév.
DÓM.: Ekki veit ég, hvað þú ert að
skrifa,
RÖDD frá áheyrendum: Takið þið
blöðin af henni.
Sorokin heldur áíram ræðu
sinni. Síðan talar verjandinn,
en ég get ekki gefið nema þráð
inn, þar eð mér var bannað að
skrifa meira niður.
Aðalatriðin úr ræðu verjanda.
Sækjandinn notaði vitneskju, sem
ekki kom fram í réttarhaildinu, en kom
fram löngu áður Og .Brodsky var alls
ekki spurður um, og hefur því engar
skýringar gefið á.
Sannfræði upplýsinganna frá sérstaka
réttarhaldinu 1961 hefur ekki verið
eannpiófað af oss og vér getum heldur
c-kki sannprófað tilvitnanir sækjandans.
Hvað snertir dagbók Brodskys, þá er
hún frá 1956 og á við það ár. Það er dag
bók unglings. Sækjandinn bar fram
sem almenningsálit væri lesendabréf
til ritstjórnar blaðsins Kvö!d-Leningrad.
Höfundar þessara bréfa þekkja ekki
Brcdsky, hafa ekki lesið ljóð hans, en
bafa daeímt hann eftir blaðagrein, sem
er vilhöll og fer auk þess oft óráðvrand-
léga með staðreyndir. Sækjandinn hefur
móðgað ekki einungis Brodsky með því
að kalla hann skepnu, snlkjudýr og
sovétfjanda, heldur og þá, sem tóku
upp hanzkann fyrir hann — Marshak
Chukovsky og hin heiðarlegu vitni. í
stuttu máli sagt: Þar sem hann hafði
ekki neinar áþreifanlegar sannanir til
umráða, greip hann til óleyfilegra að-
ferða.
Hvað hefur sækjandinn til umráða?
(a) Skrá yfir staðina þar sem Brods-
ky hefur unnið frá 1956 til 1962. Árið
1956 var hann 16 ára. Hann hefði getað
haldið áfram í skóla og lifað löglega á
foreldrum sínum til 18 ára aldurs. Hin
tíðu vistaskipti stafa af vissum sálræn-
um orsökum, sem gera honum erfitt að
finna sína réttu hillu. Sérstaklega stafa
hléin af hlaupavinnu, sem hann heifur
fengið við ýmsa leiðangra. Það er tómt
mál að kalla hann ha.fa skrópað frá
vinnu til ársins 1962.
(Verjandinn tjáir dómendum
alla virðingu sína, en harmar,
að enginn meðdómandi skuli
hafa þekkingu á bókmenntum.
Þegar unglingur er fyrir rétti.
verður einn meðdómandinn að
vera uppeldisfræðingur; eins og
læknir er nauðsynlegur í dóm-
inn ef ákærði er læknir. Hvers-
vegna er þetta sjálfsagða frum-
skilyrði vanrækt, þegar réttar-
höldin snúast um bókmenntir?).
(b) Brodsky hefur enga fasta vinnu
haft síðan 1962. En samningarnir, sem
fram komu frá nóvember 1962 og októ-
ber 1963, skýrsla frá sjónvarpsstöðinni,
önnur frá Kostertímaritinu og líka þýð
ingabók júgóslavneskra skálda vitna
urn skapandi starfsemi hans. Og atliug-
uir. siðan gæði verka bans. Hér er
skýisla undirrituð af E. Vóevódin sem
er mjög andstæð og með ótilhlýðilegium
ásökunum, þar á meðal um and-sovézka
starfsemi, plagg, sem minnir á það
versta frá tímum persónudýrkunarinn-
ar. Það kom í ljós, að skýrsla þessi var
aJls ekki rædd af nefndinni, er ókunn
nefndarmönnum, og er ekki annað en
peisónuleig skoðun lausmálshöfiundarins
Vóevódins. Svo eru vottorð manna eins
og Marsihaks og Chukovskys, bezbu fræði
manna á þýðingar og meistara á því
sviði — sbr. framburð V. Admóniis, á-
gæts bókmenntafræðings, málfræðings
og þýðanda, svo Og E. Etkinds, som er
sérfræðingur í þýddiuim bólcmonnt
um, stjórnarmaður í þýðenda-
sambandinu, og nefndaimaður um
fræiðslu ungra skálda. Svo og
Grudninu, ritlhöfundur og málfræð-
ings, sem hefux eytt miklum tíma í
vinnu með ungum skáldum. Öll þessi
meta verk Brodskys mikils og leggja
áhei zlu á þann feiknatíma, sem það
mum taka að gefa út það, sem hana
Framhald á bls. 14

fi LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
30. tbl. 1964