Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1964, Page 13

isfirði og Elís Jónsson kaupm. fyrr verzl
unarstjóri á Djúpavogi. Þorsteinn Jóns-
son kaupru. á Bakkagerði. Gísli J. John-
sen stórkaupm. og konsull, Árni John-
sen og þeir bræður, móðir þeirra bræðra
var dóttir Árna bónda Þórarinssonar að
Hofi, af ætt Ásmundar Sveinssonar í
Svínafelli og komin af systur Einars
Jónssonar skólameistara.
Frá Einari Jóiissyni eru og komnir dr.
Sigurkarl Stefánsson og Árni Benedikts
son stórkaupmaður.
SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3
hans í ótal myndum, hann staldraði við
þó r sem nokkrir klettar höfðu lokað
birtuna úti, en blátt auga gægðist upp
ú;: rifu innst inni í myrkrinu, það var
gieym-mér-ei, sem hafði séð ljósrönd
á klettinum og teygði sig upp í ljósið
óttaiaus og í fullu trausti á það sem við
'tekur. Þannig sky'ldi lifað í fullu trausti.'
Hann settist, aldrei hafði hann hugleitt
þannig fyrr, sæla og - friður gagntóku
hann.
I- engi rennir hann augunum um
jarðveginn á þetta iðandi líf og stað-
næmist við hnapp holtasöleyja, sem
spretta á berangri, hvítar og hljóðar
spruttu þær upp úr hrjóstmgum meln-
um, o>g hann færir sig nær, döiggin hafði
setzt í bikarana, krónublöðin umluktu
þessar dýru veigar himinsins, og hann
norfði lengi á fræflana sveifla sér í
dögginni.
Lcks leit hann upp hliðina og sá
garnla steinhöggvarann bsra við him-
in sins og höggmynd.
Geislar sólarinnar féllu skáhallt
niður og brotnuðu á berginu, hann bar
höfuðið hátt eins og hann eygði eitt-
hvað inni í ljómanum.
Lengi starði ungi maðurinn á þessa
mynd, ávallt myndi hún geymast í huga
hans máttug og fögur.
Þá hélt hann heim á leið hægum
jöfmtm skxeifum.
Lesbók æskunnar
Framlhald af b!s. 7
þeirra sannfærði Fischer um, að hann
gæ-tið unnið meistarann, ef hann fengi
tækifæri til að keppa við hann.
En möguleiki Fischers til að keppa
við meistarann varð að engu í loka-
úrtökukeppni í Curacao, í hollenzku
Vestur-Indíum. Þessi tveggja mánaða
eldraun byrjaði illa hjá unglingnum, og
þé tók hann að beita afli til að vinna
sig upp, en hrapaði við þær tilraunir.
Samt lauk þessu vel hjá honum, er
hann varð fjórði á eftir Rússunum
þremur' — af átta keppendum.
E ftir keppnina sakaði Fischer
TÚssnesku meistarana um að hafa vilj-
andt gert jafntefli hver gegn öðrum í
flestum skákum þeirra innbyxðis, og
oð keppnikerfi F.I.D.E. væri Rússum og
hag. Hann lýsti því yfir, að hann mundi
ekk; oftar taka þátt í svona mótum.
Svo var sagt, að þessir fjórir
mestu skákmenn Sovétríkjanna hefðu
gert eintóm jafntefli hver gegn öðrum,
þar til keppnin var hálfnuð og þrír
þelrra hefðu haldið þessu sama áfram,
keppnina á enda, en sá fjórði tapaði
fyrir hinum, eftir að hálfnað var.
En þessi ásökun Fisohers um samtök
var engin ný bóla. Eins og hann benti
ejálfur á, höfðu aðrir borið fram sams-
kcnar kærur áður. F.I.D.E. herti því-
næst á reglunum og endurskoðaði
keppnifyrirkomulagið. En það nægði
ekkj til að breyta ákvörðun Fischers
Oo neita að taka þátt í svona mótum —
þeirri afstöðu hafði hann enn ekki
breytt í marzimánuði síðastliðnum.
E ftir að hafa gengið út á hlið,
borð frá borði í sal gistihúss í Was-
hington, lauk Fischer 65-mannafjöltefl-
inu, sem hann hafði hafið hálfri sjöttu
kiukkustund áður. Útkoman varð: 52
vinningar, 4 töp, 9 jafntefli. Þessari
sýningu 8. marz sl. lauk nokkrum
klukkustundum fyrir 21-árs afmæli
hans.
Fyrstu áttat'iu árin mín
Framhald af bls. 4
únisma, þegar bágast var hjá þeim, eft-
ir ófriðinn. (Sannast að segja hafa þeir
reist mér líkneskju í Aþenu, sem ég sá
ekki nema snöggvast, þegar ég ók þar
fram hjá — enda er ég andvígur likn-
esl.jum af lifandi mönnum).
Þegar við komum aftur til Washing-
ton var komin nótt og ég hafði ljósin
beint í augun, þegar við stigum út úr
fiugvélinni. Ég heyrði rödd se_gj a: „Vel-
kominn heim, herra forseti“. Eg var al-
veg blindaður og spurði þiví: „Hver er
þetta?“ Og röddin svaraði: „Það er
Bai:daríkjaforseti“. Þetta gæti svo sem
alla hent.
Skömmu síðar héldum við forsetinn
báðii ræður við opnun heimssýningar-
innar í New York, Þyrlan hans kom
seint, rétt eftir að ég hafði lokið máli
mínu, og svo gekk hann fremst eftir
pallinum, til ræðustólsins. Hann tók í
höndina á mér og kyssti konuna rnína
á kinnina.
„Ég lofa nú ekki mörgum aS kyssa
konuna mína,“ sagðí ég.
„Ég lofa nú heldur ekki mörgum að
fara með mína til Grikklands“, svaraði
hann.
Ég ætlaði að vera í New York alla þá
viku til að Ijúka við langa sjónvarps-
’nynd, sem sýna á í haust. En forset-
in.i heyrði, að ég ætlaði að skreppa til
Washington næsta laugardag, til að
taka þátt í samsæti Gridiron Club. „Ég
skal senda fllugvélina mína eftir þér“,
sagði hann.
ii augardaginn um hádegi kom ég
til Washington og fór til Blair House,
ásamc tengdasyni mínum, Clifton Dani-
el. Ég hringdi til Hvíta hússins og sagði
ritaianum, sem sér um móttökur, að ég
ætlíiði ekki að ónáða forsetann. „Segið
honum bara, að ég sé kominn aftur með
ílugl/é.ina hans“, sagði ég. En Johnson
forseti hlýtur að hafa setið þarna alveg
hjá því að hann gall við í símanum
og sagði: „Þú kemur hingað klukkan
12.45 í hádegisverð“.
Ég gekk því yfir götuna og beið i
biðsalnum, og næsta hálftímann sá ég
svo að segja hvern einasta starfsmann
HJvíta hússins. Svo kallaði forsetinn á
mig inn til sín. En !hann kallaði líka á
blaðamenn og sagði við mig: „Viltu
ekki segja eitthvað við þá?“ Ég sagði
nei; ég hefði bara komið af því að ég
Væri boðinn í mat og væri svangur.
Emn blaðamaðurinn spurði mig,
hvort ég hefði fundið að því, að John-
son forseti legði sig of mjcig í hættu með
því að koma svona oft fram innan um
fólkstfjölda. Ég sagði: „Já, þetta er satt
— ég vil ekki, að neitt komi fyrir þenn-
an mann“. Og mér er alvara með þetta.
Það er aldrei að vita, hvenær einhver
briálæðingur getur fundið upp á því
oð stinga forsetann með hnífi.
JÍ ohnson er maður að mínu skapi
og mér líkar vel við hann. Ég trúi þvi,
að hann komist betur út úr kosning-
unum í nóvember en Roosevelt 1936,
þegar hann tapaði ekki nema Maine
og Vermont. Ég segi þetta án þess að
vita eða kæfa mig um, hver frambjóð-
andi repúblikananna verður.
Ég býst við að sækja lamdsþing demó-
krata í ágúst; í fyrsta sinn síðan ég
studdi_ Averell Harriman í Chicago,
1956 Ég sótti þáð ekki 1960 af því að
Joe Kennedy hafði áður gert svo marg-
ar fyrirfram-ráðstafanir.
Sjónvarpssamsteypa ein bauð mér
50.000 dali fyrir að segja frá þinginu
1964, en ég afþakkaði. Margir eru fús-
ii að eyða miklu fé í slíkt sem þetta.
Þegar ég fór úr Hvíta húsinu, bauð
Mike Todd mér ævintýrlega upphæð til
at' standa fyrir samsteypu, sem hann
var að koma á fót. Nokkur olíuifélög
voru einnig á hælunum á mér, og trygg
ingafélag bauð mér 100.000 dali á ári
fyrir að vera forseti þess. Ég :>varaði:
,,Ég eyddi mínum tiu beztu árum í að
reka 600 ekra bújörð. Þá voru erfiðir
timai hjá bændum og ég varð að þræla
mikið til þess að láta þetta bera sig.
Hefðuð þið þá komið og boðið mér-
þessa atvinnu , hefði ég með ánægju tal
að við ykkur“. En auðvitað var það
ckk> ég, heldur forsetanafnið, sem þéir
voru að sækjast eftir.
(Eins og greinin ber með sér, var
hún samin snemma á liðnu sumri).
Hagalagðar
Hvorttveggja sómi
Það var eitt sinn á landsmálafundi
héi í sýslu, að Pétur á Gautiöndum
var í orðakasti spurður: „Mundi
þingmanninn einu gilda, hvort hann
væri kallaður Solveigarson eða Jóns
son?“ Pétur svaraði að bragði og
bai tiginn svip: „Hvorttveggja hefði
verið mér sómi“.
__________(Merkir íslendingar.)
r yrir allmörcum árum
kom ég út í Revkiahlíð. Þar var
bá staddur Áseeir Jónsson frá
Gottorp; var hann að safna efni
í síðari bók sína „Horfnir eóð-
hestar“. Ásgeir bað mig bá að
seo'ia sér einhveria eftirminni-
lega ferð mína á Stiarna, reið-
eftir næturstöðu. Við Sandvatn fór
ég af baki litla stund. Yfir allan
sandinn lét ég Stjama valhoppa, það
var srvo mikið léttara fyrir hann.
Fg teymdi Stjarna niður Hólabrekk-
una, svo sem venja var. Fór yfir Lax
á á Þverárvaði, vestiur yfir heiðina
sunnan við Hvítafell, og eins og
leið lá norðan við túnið á Stauru-
STJARNI
hesti okkar hiónanna.
í fyrstu gat ég ekki áttað mig á
livenær mér hefði fundizt mest til
um Stjarna á ferðalagi. Ég átti svo
margar minningar um (hann, fót-
fimi hans, snarræði og traustleika.
Ég skrifaði þá eftirfarandi frásögn:
Vissulega á ég fjölmargar ferða-
minninigar um Stjarna rninn; hvort
þessi verður svo heilsteypt og ítar-
leg er aninað mál.
Eitt sinn þurfti ég' að hitta lælkni.
Var þess enginn kostur nema fara
ríðandi niður í Breiðimýri í Reykja-
dal. É.g ákvað því að leggja af stað
næsta morgun þá leið. Maðurinn
minn sótti Stjarna um W/öldið í hag-
ann og lét hann inn í hús. Ég þurfti
ýmsum störfum að sinna um morgun
inn áður en óg gat lagt af stað,
mjólka kýr og fé. Kl. 8,30 var ég
þó komin í söðulinn.
ij tjai-ni tölti svo undur mjúk-
lega með mig, enda léttur í spori
laugum yfir Reykjadailsá á vaði og
bsldinu og á rjúkandi sprett á ný.
Allt gekk þó vel þar til við fórum
suður með vallargarðinum í Reykja-
h!ið. Komu þá tveir hundar þar að
heiman og hlupu í hælana á Stjarna.
Ég mun aldrei gleyma því viðbragði
og þeim spretti sem Stjarni tók þá.
M
laugum ytfir Reykjadalsá á vaði og
heim í Breiðimýri. Læknirinn var
heima, svo viðdvöl var þar ekki
nijög löng.
A heimleiðinni tafði ég um
stund á bemskuheimili mínu, Önd-
clfsstöðum. Fylgdi svo faðir minn,
Stefán Jónsson, mér austur yfir Lax-
á. Var Stjami minn mjög órór; ég
sa.t hann því upp Hó!abrekkuna þó
brött sé. Var engin töf af því, svo
bratt fór hann. Austan við Bæjar-
ósinn fór ég sem snöggvast af baki,
vissi að Stjami mundi ekki fáanleg-
ur að stanza etftir að á Sandinn veeri
komið. Reyndist það líka rétt. Þurfti
ég alltaí að halda fast í við hann,
hvar sem slétt var fram undan. Hann
bað ekki um leyfi heldur tók sprett-
inn.
Ég átti í stimpingum við hann; þó
lék ég við tauminn eins og ég gat.
Hann tölti mjúklega etftir hvern
sprett, fór svo að skjóta eyrunum
etftur ög fram, og áður en ég vissi
var eins og hann lyftist upp úr taum
, jög voru þá krókóttir götu-
trcðningar suður með kollhólnum.
Stjami skeytti engum götuim eða
igjótum með hundana á hælum sér.
Hann stökk yfir hvað sem fyrir var.
Ég var ekki ólirædd að mér mundi
takast að tolla í söðlinum. Þó treysti
ég fótfimi Stjama, svo og því að ég
var ekkert óvön að sitja hest. Við
Stórugjáarhliðið stanzaði þá Stjarni
og ég komst af baki. Ég tók upp
steina og kastaði í átt til hundanna.
Svo var skapið í Stjarna að engin
leið var að komast á bak, heldur
suerist hann í kringum mig hring
eftir hring. Ég teymdi hann því suð-
ur í kambinn; þar fór skapið að ró-
as_t og hann gaí mér tækifæri að
stíga í söðulinn. Eftir það skilaði
hann mér á hröðu tölti heim.
V ið túngarðinn- spretti ég söðl-
inuim af Stjama, strauk honum um
stund áður en ég tók út úr honum
beizlið. Vék hann sér þá austur fyr-
ir götuna, lagðist, tók nokkrar snögg
ar veltur, spratt upp, hristi svita-
storkinn skix>kkinn, reisti höfuð'ið
hátt, tók götuna og hvarf mér.
Ég stóð um stund og naut veð-
urblíðunnar. Hugur minn vax í sæli
leiðslu yfir ógleymanlegri ferð.
Datt mér þá í hug vísupartur eft-
ir Jón Þorsteinsson:
Hneiggjaðu svo og hittu mig
hinum megin grafar.
K.S.
30. tbl. 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 13