Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
  • Qaammatit siuliiDecember 1965Qaammatip tullia
    MoTuWeThFrSaSu
    293012345
    6789101112
    13141516171819
    20212223242526
    272829303112
    3456789
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Qupperneq 27

Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Qupperneq 27
essi frásðgn er af hugsaðri göngu um Reykjavík alda mótanna. Tilefni hennar er mynda- fundur undirritaðs, Lesendur eru beðnir afsökunar á, að á stöku stað fléttast inn í frásögnina síðari tíma atburðir, sem þó líklega að flestra dómi krydda einungis frásögnina. að er mitt sumar árið 1900. Sól- in skín í heiði, það er hægur norðan endvari og Dannebrog blaktir á stöku flaggstöng í góða veðrinu. Klukkan er 12 á hádegi. Sá, sem er með okkur er Árni Thorsteinsson tónskáld og ljós- myndari og við erum staddir við efsta glugga á gafli húss Sigurðar Kristjáns- sonar bóksala, áður Landsbanka ís- lands, við Bakarabrekkuna (Banka- stræti) og Árni er að taka mynd af Reykjavík. Reykjavík, þessi 114 ára gamli höfuð- staður landsins er ekki stór. íbúatalan í árslok er 6682 og Árni, sem stendur á þrítugu, segist muna eftir bænum sem litlu fátæklegu sjávarþorpi með um 2000 íbúum. Eldri kynsló'ðin undrast sjálfsagt þennan öra vöxt höfuðstaðarins og kannski finnast einhverjir meðal hinna rosknu borgara, sem hættir eru að rata tun nýju „hverfin"? Jæja, Árni er búinn að taka myndina og við virðuxn hana fyrir okkur skýra og góða, enda Árni nýkominn frá ljós- myndanámi í Kaupinhöfn. Hvað sýnir svo myndin? í vinstra horni myndarinnar að neðan «r Bernhöftsbakarí og hafi maður gott staekkunargler má gjörla sjá nafn bak- arans á skilti á norðurgafli hússins. Brauðgerðarhús þetta var eina brauð- gerð bæjarins allt frá stofnun hennar ár- ið 1834 og þar til hingað flytzt norskur bakari árið 1873 Emil Jensen að nafni. Stofnsetti hann eigin brauðgerð og var hún í litla húsinu norðan Austurstræt- is (þrír gluggar og einar dyr á gafli). Kepptust þessi brauðgerðarhús mjög vm hylli bæjarbúa. Hús Bernhöfts stendur enn. Við röltum nú niður Bakarbrekkuna. Við mætum tveimur körlum með stór- an stein á milli sín. Steinninn, sem ligg ur á handbörum lítur út fyrir að vera tðluvert þungur, enda þótt karlarnir séu fremur léttir í spori og hallinn ,sé á fótinn. Roskin kona með skotthúfu og sjal yfir herðarnar gengur upp brekkuna með birgði sírta, líkiega varn ing, sem hún hefur keypt í Thomsens- magasin e'ða Zimsensbúð. Hún rétt kinkar kolli og við höldura áfram göngu okkar. Við ætlu.ni ekki að tala við fólkið, heldur skoða húsin I bæn- um. egár við komum á horn Lækj- argötu ög Austurstrætis verður fyrir ökkúr 'hús, sem okkur verður stársýnt á. Þetta hús á Sígfús Eymundsson, ljós- myndari og bókbindari. Sigfús hefur um árabil frá 1876 verið eini ljósmynd- ari bæjarins eða allt þar til vinur okkar Árni Thorsteinsson kom frá Höfn út- lærður fyrir þremur árum. Sigfús batt bækur á vetrum, en tók myndir á sumr- in. Þá fékkst hann við bóksölu og bóka- útgáfu, en það er önnur saga. Við höldum nú suður Lækjargötu og komum að húsi, sem í dag er númer 4. Þar býr Þorlákur Ó. Johnson, kaupmað ur Þorlákur er að mörgu merkilegur ma’ður. T.d. varð hann fyrstur til þess að auglýsa verzlunarvöru sína. Hann hafði lært verzlunarháttu í Englandi og reyndi að kynna ýmsar nýjungar í kaupmennsku hér í bænum. Síðar rak ekkja hans verzlun í þessu húsi, Verzl- un Ingibjargar Johnson. I þessu húsi hófst starfsemi fyrstu heildverzlunar- innar, sem rekin var af íslendingi, Heildverzlun Ó. Johnson & Kaaber. Fyrir austan Dómkirkjuna er lítið hús, með tveimur gluggum í risi. Þetta er Smedens-hús, hús er Teitur Finn- bogason jámsmiður og dýralæknir erfði eftir tengdaföður sinn Gúðbrand Stefánsson frá Káranesi. Guðbrandur var þjóðhagasmiður og var m.a. fræg- ur af að smiða læsingu á fjárhirzlu bæjarins, er var þeirrar náttúru að þrjá lykla þurfti til að uppljúka. Einn lyk- illinn var í vörzlu land- og bæjarfógeta, annar 1 vörzlu eins af bæjarfulltrúun- um og hinn þrfðji í vörzlu bæjargjald- kerans. Þegar hér er komið sögu hefur Teitur legið í gröf sinni í 17 ár. Fyrir norðan Smedens-hús er stórt tvilyft hús með risi (á myndinni sér á þak þess). f þessu húsi býr Kristján Jónsson frá Gautlöndum, síðar dóm- stjóri við Landsyfirréttinn og ráðherra. Húsið keypti Kristján af þeim tengda- feðgum Gúðmundi Thorgrímsen faktor á Eyrabakka og Tómasi Hallgrímssyni lækni, en þeir höfðu látið reisa húsið árið 1889. Þar fyrir norðan er hús, sem var fyrsta pósthús bæjarins en póst- meistari var Óli P. Finsen. Húsið stend- ur þar sem nú er Hótel Borg, en er hún var reist var það flutt suður í Skerja- fjör’ö og var þar, þar til það varð að víkja fyrir flugvellinum og var þá flutt inn í Laugarás, þar sem það stendur enn í eigu Halls Hallssonar tannlækn- is. Óli póstmeistari bjó í húsinu og vitj- uðu bæjarbúar pósts síns þar, þar eð ekki vár um bréfaútburð að ræða. Óli lézt 1897 og tók þá Sigurður Briem við. v f ið bregðum okkur nú niður að Törn. Fuglalífið er í algleymingi, enda hásumar og á bökkunum eru nokkrir krakkar að leik. í norð-vestur horni Tjarnarinnar í uppfyllingunni, sem þar er, er verið að reisa stórt og veglegt hús. Þetta er Báran (ber yfir skrúð- húsþak Dómkirkjunnar). Báran var reist af samnefndu sjómannafélagi, sem jafnframt var fyrsta verkalýðsfélag hér lendis, og var í mörg ár aðal hljóm- leikahús bæjarins. Margur Reykvíking- urinn á árefðanlega margar góðar minn ingar frá bernsku sinni um Báruna. Þar kenndi m.a. frú Stefania Guð- mundsdóttir leikkona dans, þar voru haidnir hljómleikar og söngskemmtan- ir og fyllti Pétur Jónsson söngvari hús- ið eitt sinn níu kvöld í röð. Við snúum nú við og göngum aftur Templarasundið. Thorvaldsensstyttan á miðjum Austurvelli blasir við okk- ur böðúð sólskini, fagurgræn að lit eft- ir að hafa staðið þarna í aldarfjórð- ung. Við dokum augnablik við og önd- um að okkur fersku loftinu og þar sem við stöndum þarna berst skyndi- lega að okkur ómur mannsradda og virðast deilur heiftúðugar. Okkur skiist strax, hvað um er að vera. Það eru stjórnmálamennirnir, sem leiða saman hesta sína og umræðuefnið er að sjálf- sögðu „Valtýskan". Við höldum áfram, þó að gaman væri nú kannski að bregða sér upp á áheyrendapallana, en að því getur ekki orðið að sinnL Vestan við Alþingishúsið er litið hús Halldórs Kr. Friðrikssonar yfirkennara við Latínuskólann (Menntaskólann). Þegar hér er komið sögu er Halldór ekki lengur kennaii. hann hætti kennslu fyrir fimm árum, en er nú for- seti Búnaðarfélagsins. Um þessar mund ir fær félagið einmitt úthlutað land- spildu sunnan undir Skólavörðuhæð- inni og gróðursettur hinn aldni forseti Framhald á bls. 63 Eftir Magnús Finnsson Á imynduðu vappi um REYKJAVÍK aldamótaársins \ J 24. desember 1965 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 59

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar: 41. Tölublað - II (24.12.1965)
https://timarit.is/issue/241311

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

41. Tölublað - II (24.12.1965)

Iliuutsit: