Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1966, Page 9

of umcm&t
tsh* RigMJi, of fínmt
ín. lr»land, anú Uw Brltleh Qo*ínlana
& 'Uia Sew. Kln«, sajioror oX Indi*. <»o
i d«Cl*re ty irrevocoble dotoroluaUoo
oouno* th* •mroa* for aná for
a»o«»ia«ts. sna % ð«*lr* «Mt affwt
<t 0* givon to thís Inatnawnt ot
*Uon UwrtUUly.
in tokon *h»r*of I nav* h*r*vnto a*t
jM uiia tantn öay of Deceotor, olrarunm
•«« índ Uiírty bíx, in tne presance of
’ltosaaes who» siamjitares sre sotecrltxKU

ÍjÉ^j^pffllpÉP
sssasap
1K
Til vinstri er ríkisafsagnarskjalið („Instrument of Abdication"). Játvarður skrifar undir til hægri á skjalinu (Edward R I: þ.e. Játvarður konungur og
keisari (rex imperatorque)), en til vinstri undirrita hertogarnir bræður hans sem vitundarvottar: Albert (þá hertogi af Jórvík, síðar Georg VI, d. 1952),
Henry (hertogi af Gloucester) og George (hertogi af Kent, fórst í flugslysi í Skotlandi 1942).
Til hægri er konungur að flytja kveðjuræðu sína til þjóðarinnar í brezka útvarpinu 11. des. 1936. Hann kvaðst vita, að afsögn jafngilti útlegðardómi,
en það gerði sér hins vegar fært að giftast konunni, sem hann elskaði.
Þegar Játvarður VIII
missti krúnuna
NIÐURLAG
ama lá fyrir síðasti möguleik-
inn. Ef farið væri að ráðum Ohurchills,
og ef þessi afturköllun væri gerð nógu
áberandi, var öll ástæða til að halda,
að sagur gæti enn unnizt.
En ekki var farið að ráðum Clhurc-
hills, og þetta guilna tækifæri, sem
afturköllunin hefði getað gefið, var al-
gjörlega tapað. Og allt konungi að
kenna.
Alla dagana, sem hinar opinberu deil-
ur stóðu yfir, lagði hann höft á þau
blöðin, sem honum sjálfum voru hlið-
holl. Hann vildi ekki veita okkur neitt
málfrelsi til að berjast fyrir sínum eig-
in málstað.
Aðaláhugamál hans var, að frú Simp-
son vekti sem allra minnst umtal.
Einnig, að það kæmi hvergi í ljós, að
hann ætti í deilum við Baldwin.
A. f þessu leiddi, að blöðin, sem
vinveitt voru Baldwin, voru allsráð-
andi með þjóðinni. Blöðin gerðu atlögu
að konunginum af vaxandi grimmd,
alla deiluna á enda og jafnvel eftir að
henni var lokið, en blöðin, sem hliðholi
voru konungi, voru lömuð, hvað sem
þau reyndu að hafast að. Deila, sem
þannig var í pottinn búin, gat ekki
endað nema á einn veg.
En laugardaginn 5. desember var
þessi skakka stefna konungs hætt að
skipta nokkru máli til eða frá, og síð-
asta von mín algjörlega að engu orðin.
Því einmitt þennan morgun sagði kon-
ungur við Walter Monckton: „Ég vil,
að þú segir forsætisráðíherranum, að
þegar hann komi að finna mig síðdegis
í dag, muni ég tilkynna honum form-
lega, að ég hafi ákveðið að segja af
mér“.
Og Walter Monokton rak þetta sorg-
lega erindi samvizkusamlega.
Maður úr rikisstjórninni kom heim
til mín og sagði mér fréttirnar. Mér
varð það ljóst, að þessi koma hans
þýddi það, að Baldwin vildi láta telja
mig á að hætta öllum frekara áróðri.
Ýmsum þingmönnum og ritstjórum
höfðu einnig verið tilkynntar þessar
fréttir um fyrirætlun konungs, og það
heyrðist, að deilunni milli konungs og
forsætisnáðherra væri lokið með sigri
Baldwins. Og allar frekari deilur skyldu
kæfðar niður.
ví miður fékk Ohurchill ekki
sams konar tilkynningu. Hann hélt eins
og ég á föstudagskvöld, að konungur
ætlaði sér að verjast afsögn. En hann
var að því leyti ólíkur mér, að hann
hélt hið sama á laugardag.
Ég fór til bústaðar hans í Westminst-
er klukkan 11 þennan morgun. Hann
las mér tilkynningu sína til blaðanna.
Þetta var hrærandi og áhriíamikið
skjal, en ég vissi, að nú var það of
seint á ferðinni. Ég sagði: „Haninn okk-
ar vill ekki berjast" og bætti þvi við,
að ég héldi, að ákvörðun konungs va'ri
ákveðin og endanleg og frekari barátta
væri til einskis.
Kvöldið áður hafði mælska Chur-
chills haft stundaráhrif á konung, en
þau voru ekki nema rétt í bili. Nú var
Churchill tekinn að keyra dauðan hest,
en það_ gat ég bara ekki gert honum
ijóst. Ég kvaddi hann með orðunum:
„Það er vonlaust!“, en hann vi’.di ekki
trúa þessum sorglegu fréttum.
Effir Beaverbrook lávarð
E ftir að konungur hafði sam*
þykkt að segja af sér, áttu viðburðir
laugardagssíðdegisins eftir að kasta
einkennilegum skuggum sínum á liti og
línur deilunnar. Um leið og konungur
lét það undan Baldwin að taka skjóta
ákvörðun og hefja tafarlaust aðgerðir,
bað hann forsætisráðherra sinn um til-
svarandi greiða í móti. Laugardag-
inn 5. desember fór hann fram á það
að lagafrumvarpinu um afsögnina
skyldi fylgja annað frumvarp til laga,
sem gerði skilorðsbundna hjónaskiln-
aði (eins og þann, sem frú Simpson
hafði fengið) endanlega án tafar. Bald-
win ' samþykkti þetta og hann gekk
lengra. Hann lofaði að segja af sér sjálf-
ur, ef þetta kæmist ekki gegnum þingið.
En þar tók hann ekki stéttarbræður
sína með í reikninginn. Á sunnudag
mætti frumvarpið öflugri andstöðu hjá
nokkrum áhrifamestu mönnum í ríkis-
stjórninni.
Inskip, sem tala’ði fyrir lágkirkju-
menn, sagði, að kirkjan gæti bókstaflega
alls ekki þolað það, sem væri raunveru-
lega lög til að auðvelda fráskildum per-
sónum endurgiftingu. Slík eftirgjöf
mundi grafa undan sjálfum grundvelli
kirkjunnar. Og það, sem kirkjan vildi
ekki þola, vildi Inskip heldur ekki þola.
Halifax talaði fyrir hönd hákirkjunnar,
sem telur hjónaskilnað vera „viður-
styggð“. Kingsley Wood, meþódisti,
sagði, að frumvarpið mundi valda at-
kvæðatapi.
Sunnudagurinn varð því hræðilegur
dagur fyrir hinn „eigingjarna bragða-
ref“. Skilna’ðarfrumvarpi hans var
hrundið. Hann hafði ekki sína eigin
ríkisstjórn með sér. Og ekki þorði hann
að eiga á hættu andstöðu sinna eigin
samverkamanna. Hvað var þá til ráða?
Hinn liðugi forsætisráðherra var
í bölvaðri klípu. Þó ekki lengi. Hann
hafði lofað að segja af sér, ef frumvarp-
ið yr'ði fellt. Mundi hann segja af sér?
Nei og aftur nei! Hann mundi taka ann-
áð fangaráð. Frú Simpson hafði lýst því
yfir við blöðin, að hún væri fús til að
Framhald á bls. 13.
3. júií 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9