Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1968, Blaðsíða 10

OG GUÐINIi MAO
Gréin eftir hinn kunna
enska blaðamann NORMAN
BARRYMAINES.
Danski teiknarinn Jörgen
Knudsen var með í förinni.
Barrymaines hefur skrifað
greinar um stjórnmál fyrir
Daily Express í 20 ár og
vann í 5 ár fyrir utanríkis-
fréttaþjónustu blaðsins.
f fyrra fór liann til Norð-
ur-Vietnam og skrifaði þá fyr
ir Sunday Telegraph í Lond-
on.
Fjórir hafnsögumenn fikruðu sig upp
tágastigann á flutningaskipinu og færð-
ust fjær gráhvítum dráttarbátnum, sem
birzt hafði úr morgunþokunni á Jang-
tsekiang-fljótinu. Vinstra megin á
brjóstinu báru þeir rauð og gullin
merki með vingjarnlegu andliti Mao
Tse-tungs. Neðst voru uppáhaldsslagorð
formannsins og titill aðalslagara Kína
„Austrið er rautt“.
Þegar þeir komu upp í brúna á hæla
þriðja stýrimanns og höfðu heilsað skip
stjóranum drógu þeir úr vösum bláu
bómullartreyjanna litlu rauðu bókina
með Mao-tilvitnunum og lásu hljóm-
brigðalaust: Orka þess kjarna, sem fær-
ir boðskap okkar fram á við er kín-
verski kommúnistaflokkurinn!
Þegar þeir voru orðnir nógu innblásn-
ir til þess að leiðbeina skipinu þá 60
kílómetra upp okkurgult Jangtsekiang-
fljótið að mynni Hwangpu, sem rennur
fyrir dyrum Shanghai, lögðu þeir minn-
isbækur sínar til hliðar. Yfirhafnsögu-
maðurinn gaf skipstjóranum skipun tim
að halda áfram og draga úr hraðanum.
Þannig kynntist ég undarlegri veröld
sameiningarstjórnar en það er stjórn
„þrenningar-sameindar" fólksins —
byltingarnefndir, byltingarherdeildir,
fulltrúar hersins og byltingaralþýðu.
Þetta eru meginþættir hinnar miklu
menningarbyltingar alþýðunnar, sem
hafa á undanförnum tveimur árum hald
ið Kína í heljargreipum.
Meðan við biðum næstu tvo daga eft-
ir skipalægi í mynni Hwangpu varð ég
vitni að nokkrum sérkennilegum atburð-
um, sem hver um sig var spegilmynd
hversdagslífsins hjá aðþrengdum, snar-
rugluðum, heilaþvegnum 750 milljónum
kínverksra íbúa.
Maður getur talað við hundruð
manna úr öllum stéttum kínversks þjóð-
félags, en útilokað er að skiptast
á skoðunum við þá. Engu auðveldara
er það Moskvadyggum kommúnista
hvorki andlega né stjórnmálalega að
skilja hugsunarhátt Kínverja en fulltrú-
um hins frjálsa heims. Pólverjarnir
gengu í þá gildru að reyna að vega og
meta orð og athafnir Kínverja sam-
kvæmt eigin rökhugsun. Slíkt er ger-
samlega tilgangslaust.
Stutt samtal við meðlim kommúnista-
herdeildar í verksmiðju útskýrir betur
hvað ég á við.
— Hefur ekki menningarbyltingin haft
í för með sér minnkandi framleiðslu?
var mín einfalda spurning.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
— Hann svaraði með annarri spurn-
ingu: Er framleiðsluminnkun sem nem-
ur milljón skyrtna mikilvæg fyrir þjóð,
sem leitar sannleikans?
— Eigið þér við, að það skipti engu
máli hve hröðum skrefum þið iðnvæðist?
— Hraðinn í framförum okkar kann
að hafa þýðingu. En það sem er enn
mikilvægara er, að við náum takmarki
okkar eftir réttum hugsjónaleiðum. Við
förum ekki inn á kapítalistiskar brautir.
Á pólska flutningaskipinu, sem ég
kom með var einungis einn laus klefi
— hafnsögumannisklefinn með einni koju
Þetta er alvanalegt þar eð einungis
einn hafnrögumaður 'kemur um borð í
hverri höfn. Á tveimur sólarhringum
koma fjórir hafnsögumenn um borð, út-
lendingaeftirlitsmaður og herra Hsu.
Mér tókst ekki að fá vitneskju um em-
bætti hans, en mig grunaði, að hann
væri herdeildarfulltrúi.
Þegar yfirbrytinn tilkynnti, að ein-
ungis hafnsögumannsklefinn væri laus
og að fimm þeirra yrðu að sofa á bekkj-
um í kortaklefanum og borðstofu yfir-
manna heimtaði Hsu að fá að tala við
skipstjófann. Hann krafðist þess að á-
höfnin þrengdi svo að sér, að fleiri
klefar yrðu lausir. Skipstjórinn neitaði
kurteislega en ákveðið að fallast á það.
Eftir það breyttist framkoma Hsu.
Hann hélt því fram, að honum og hans
kínversku félögum hefði verið mismun-
að. Mótmælti hann því, að þeir yrðu
látnir borða í hinni venjulegu borðstofu
yfirmanna. Hvers vegna fengu þeir ekki
að borða með skipstjóranum?
Af stakri þolinmæði var honum skýrt
frá því, að einungis væri pláss fyrir 6
manns við borðið hjá skipstjóranum og
þau sæti skipuðu sjálfur skipstjórinn,
yfirstýrimaðurinn og kona hans, fyrsti
vélstjóri, danski teiknarinn Jörgen
Knudsen, félagi minn og undirritaður.
Hsu lét sér hvergi bregða. Hann end-
urtók ásökunina um mismunun og hélt
því fram að matreiða skyldi kínverska
rétti fyrir þá þar eð pólsk matargerð
væri ekki að þeirra smekk. — í Kína
eru allir jafnir, sagði hann. — Við ger-
um okkur ekki mannamun.
Skipstjórinn baðst velvirðingar á því
hve ófullkomið skip hans væri, en benti
á, að þetta væri flutningaskip og væri
einungis um að ræða tvo störfum hlaðna
matsveina til þess að matreiða fyrir u.þ.
b. 50 áhafnarmeðlimi. Hann sagði, að
sér þætti leitt að geta ekki gert betur
við gestí sína. Fór Hsu móðgaður út úr
klefanum og að því er ég bezt veit tal-
aði hann ekki meira við skipstjórann
meðan hann dvaldi um borð. En við
mig kvartaði hann sáran undan þeim
raunum, sem þeir höfðu ratað í. Eg
reyndi að róa hann. Árangurslaust
reyndi ég að milda skap hans. Sagði ég
hon-um, að ég hetfði dvalizt um borð í
margar vikur og að mannskapurinn,
eftir því sem ég gæti séð, deildi allur
sömu kjörum.
— Þegar öllu er á botninn hvolft er
þetta jú pólskt skip og áhöfnin komm-
únistar, sagði ég.
— Eins og Sovétríkin hefur Pólland
valið hinn kapitalistiska veg, svaraði
herra Hsu.
Mér þótti hyggilegast að svara þessu
ekki.
Sjómenn, sem heimsækja kínverskar
hafnir hafa frá ýmsu að segja úr menn-
ingarbyltingunni. Eitt þeirra skipa, sem
sögur fara af er hið sovézka „SVIRSK“.
Hófst það allt með því, að áhöfnin neit-
aði að taka við fræðslu um kenningar
Maos og reiður sjómaður var svo grunn-
hygginn að kasta Mao-merki fyrir borð.
Skipstjórinn var handtekinn, laminn og
hæddur opinberlega. Spellvirki voru
framin um borð og arndsovézk slagorð
máluð vítt og breitt um allt skipið.
Aðrar erlendar áhafnir, sem komið
hafa í kínverskar hafnir hafa einnig
mætt ýmsum erfiðleikum af völdum
menningarbyltingarinnar. Hefur það
valdið mikilli óreiðu, að hafnarverka-
menn hafa orðið að mæta á stjórnmála-
lega fræðslufundi. Stundum er ekki
einn einasta hafnarverkamann að finna
i