Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1968, Blaðsíða 15

ÆVISKEIÐ
Framhald á bls. 7
er það hin eina hvíld hugans
að hvarfla til minninganna frá
starfsárunum, þegar hægt var
að beita óskertum kröftum sín-
um gegn örðugleikunum, þegar
hægt var að leita til síns eig-
in máttar gegn því, sem á
stríddi. Þá var svo sælt að hljóta
sigur eftir unna þraut, en það
var líka hægt að sætta sig við
ósigur, þegar allt hafði verið
gjört, sem vitið og kraftamir
leyfðu. í hinni hljóðu og at-
hafnalitlu veröld efri áranna er
oft fátt framundan, sem hugur-
inn getur dvalið við. Tilveran
öll er með annarlegum svip.
Hún er að flestu ólík því, sem
var. Það er erfitt að sætta sig
við hana.
Og þá verður hinum aldraða
einnig hugsað til æskuáranna,
þegar flest lék í lyndi, og hann
segir með skáldinu:
Hv-e glöð er vor æska, hve
létt er vor lund.
er lífsstríð ei huga vorn þjá'ir
Vér áttum svo fjölmarga inn
dæla stund,
er ævi vor saknar og þráir.
En æskan er braut, og blóm
in dauð,
og borgirnar hrundar, og
löndin auð.
Já þegar borgir lífsins eru
hrundar, þarfnast mcnn samúð-
ar og skilnings hvort sem þeir
eru ungir eða gamlir.
Ég átti einu sinni gamlan
frænda, sem nú er löngu dá-
inn. Hann lá mörg ár í rúm-
inu og var lamaður af slagi og
auk þess blindur. Ég kom stöku
sinnum til hans og þó allt of
sjaldan. Ætíð var hann glaður
og reifur, talaði um alla heima
og geima, en minntist
aldrei á sitt eigið sjúkdómsböl.
Snemma á rúmlegu árum þessa
frænda míns tók ungur maður
að heimsækja hann, og var
hann einmitt ættaður út minni
sveit. Hann kom til gamla mann
ins reglulega, að mig minnir
tvisvar í viku. Þetta gerði þessi
ungi maður án þess að hafa
þekkt frænda minn áður, og
éinnig án þess að vera lionum
vandabundinn á nokkrun hátt.
En hann brást aldrei meðan
gamli maðurinn lifði, og mörg
voru þau blessunarorð, og hlýr
var sá hugur, sem liann hlaut
að launum frá hinum aldraða,
örvasa manni.
Þessi sami maður er hér í bæn
um enn og ennþá heldur hann
áfram að fórna tómstundum sín
um fyrir þá, sem bágt eiga og
enga björg geta veitt sór. Hvern
einasta dag gerir liann góðverk
með því að veita ósjálfbjarga,
lömuðu fólki Vináttu sína og
hjálp, og hvem einasta dag
blessar þetta fólk líf hans og
starf.
Ef vér værum öll eins og
þessi maður, ef vér mættum öll
vera að því að eyða ofurlítilli
stund, þótt ekki væri n.ema
öðru hvaru, hversu mjög gæti
það ekki breytt lífi margra
hinna öldruðu og sjúku. Það
þarf oft svo furðulega lítið til
þess að gleðja og hressa þá,
sem sviptir eru munaði lífsins.
Til þess þarf ekki alltaf fyrst
og fremst fjármuni né heldur
mikinn tíma. Vingjarnlegt tillit,
eitt hlýlegt orð, getur verið
slíku fólki miklu dýrari gjöf
en gull og gersemar eða skraut
leg klæði.
Hinn mikli skáldjöfur, Einar
Benediktsson s-egir svo í einu
kvæða sinna:
Eitt bros getur dimmu í dags
ljós breytt,
sem dropi breytir veig heillar
skálar.
Þel getur snúizt við atorð eitt
Aðgát skal höfð í nærveru
sálar.
Svo oft leyndist strengur í
brjósti sem brazt
við biturt andsvar, gefið án
saka.
Hve iðrar margt Iíf eitt augna
kast,
til baka.
En þótt ellin sé að margra
dómi hinn myrkasti liluti æv-
innar, þá ber hún þó margt í
skauti sínu, sem æskan og ann-
ríkisárin eiga minna af og kunna
síður að rneta.
Hinir öldruðu og Iífsreyndu
eiga oft þá göfgi andans, sem
allt getur yfirstigið og allt fyr-
irgefið.
Þeir eiga oft þá sálarró og þá
stillingu skapsmunanna sem
jafnvel hinar dýpstu og sár-
ustu sorgir fá ekki bugað.
Þeir öðlast líka oft þá trú
á eilífa forsjón, sem g-efur þeim
líf fyrir dauða, ljós fyrir myrk
ur.
Ef til vill getum vér flest
tekið undir boðskap hinna
gömlu spakmæla:
Ævi vor er sem dimmur klefi,
þar sem mynd annars heims er
framkölluð — og það því skær
ar, sem myrkrið er svartara.
Bænin er vængir þéir, sem
sálin flýgur með til himnis, og
umhugsunin augað, sem vér sjá
um guð með.
um aftur til Friðarhótelsins. Þar hófust
ákafar umræður. Ég spurði Cheng og
starfsmanninn: — Vilduð þér vera svo
góðir að segja mér hvers konar myndir
éig má tafca?
— Fyrir menningarbyltinguna gátu
Æerðamieim ljósmyndað eins og þá lysti.
Nú gilda vissar takmarkanir.
— Mér skyldist, að takmarkanir þess-
ar giltu einungis á svæðinu umhverfis
éna. í morgun tók ég eingöngu myndir
af fólki, sem las af veggspjöldum stjórn-
axinniar og manni, sem seldi síla. Þetta
getur varla taiizt hættulegt öryggi
laindsins?
•— Við æskjum þess, að þú gerir þér
Ijósari igrein fyrir því hvað menningar-
þyltingin er.
— Þess vegma er ég hér.
•— Eftir menningarbyltinguna ier
bannað að taka myndir af veggspjöld-
um.
— Þá verður mjög erfitt að taka
myndir í þessari götu. Þar eru samfelld
veggspjöld.
— Rauðvarðliðastyttuna í þessari
götu má ekki ljósmynda.
— Hvers vegna ekki? Eruð þér ekki
stolitir af henni? Unga kynslóðin er
fulltrúi menningarbyltingarinnar.
— Rauðvarðliðastyttan er við höfn-
ima. Ljósmyndun er ekki leyfilieg með-
fram ánni.
— Eru þá allar takmarkanir upp-
taldar?
Yfirmaður Chengs greip fram í: —
Þú mátt ekki taka myndir af fólki án
þess að byðja leyfis. Þú mátt heldur
ekki taka myndir af hermönnum, sagði
hann.
Cheng tók aftur við: — Við óskum
þess að þú sért frjáls ferða þinna í
bænum og út um iandið.
— Þýðir það, að ég hafi ekki leyfi
til þess að taka ljósmyndir?
— Fólkið misskiiur það ef til vill.
Það kann að líta á þig sem fjandmann.
Mao formaður segir: — Fjendur vorir
ieru allir þeir, sem eru í bandalagi við
heimsvaldiastefnuna.
Ég var í klípu. Þeir reyndu greini-
lega að fá mig ofan af því að taka
myndir, en ábyrgðinni vildu þeir skella
á mig. Seinna komst ég að raun um, að
ómögulegt er að fá beint svar við
spurningu.
— Haldið þér, að ég geti lent í fleiri
álíka vandræðum og í morgun, ef ég
held áfram að taka myndir á götum úti?
Þessi spurning var of bein til þess
að hlenni mætti svara. Þeir þögðu. Yf-
irmaður Chengs leit mynduglega á arm-
bandsúr sitt. Það var hádegi. Hann var
svangur. Það hlaut ég einnig að vera.
— Ég legg það til, að þú farir að
borða, sagði hann. — Við getum hitzt
aiftur klukkan tvö.
Eftir hádegisverðinn kom Cheng einn
að hitta okkur. Ég hitti yfirmann hans
ekki aftur. Cheng vildi nauðugur ræða
meira um ljósmyndun, en ég tók þráð-
inn upp að nýju. — Hverjar eru fram-
tíðaráætlanir hvað ljósmyndun snertir?
— Þér er frjálst að ljósmynda innan
'þeirra takmarka, ssm nefnd voru í
morgun.
Það er nú lítið frelsi. Þér sögðuð jú
m.a. í morgun, að ég gæti orðið fyrir
óþæigindum.
— Það getur reynzt hættuiegt að Ijós-
mynda. Það er ekki víst, að þú sért
alltaf í niágrenni við skrifstofu mína.
Þú talar ekki kmversku.
Var Cheng í raun og veru að forða
mér frá vandræðum? Það kom greini-
lega í 'ljós um morguninn, að dregið
gæti til alvarlegra tíðinda fyrirvara-
laust. Kínverska þjóðin er opin fyrir
einstrengingsllsgasta útlendingahaturs-
áróðri. Maður skynjar sífellt ólgandi
andúð. Allir útlendingar eru fjandmenn.
Mér þótti skynsamlegast að segja
Cbeng, að í framtíðinni mundi ég ekki
taka myndavélina með. Ef til viLl heif ég
gefizt of auðveldlega upp. Cheng virt-
ist létt. Ég komst að raiun um það síð-
ar, að ákvörðun þessi færði mér vin,
þar eð hún varð til þess að bjarga
sóma Chengs í augum yfirmanns hans.
Næsta dag fékk ég filmuna aftur.
Framköllunin var léleg.
Þiigar ég lít til baka til þessa at-
burðar er mér næst að halda, að sak-
sóknarinn bafi verið lögreglumaður,
sem veitti mér eftirför eingöngu til þess
að koma sjónieik á svið. Þeir kærðu
sig ekki um að ég tæki Ijósimyndir af-
skiptalaust. En þó vildu þeir ekki strax
leggja blátt bann við ljósmyndun.
Menningarbyltingin lofar frelsi og jafn
rétti allra. Þesis vagna var sjónlei'knum
SKÁK
Á Fiskeskákmótinu kom upp í skák
þeirra R. Byrne og Friðriks Ólafssonar
eftir 30. leik hvíts.
Friörik.
Hvítur hefur 3 frípeð Dr.-megin og
eitt þeirra virðist orði'ð all hættulegt,
en sv. finnur ráð til að skapa sér einnig
frípeð.
30. — g5!
31. hxg5 h4!
(Þetta peð má hv. ekki drepa, ef 32.
Hxh4 Hglt 33. Kaz Hal mát).
32. Hd8 Bf2
33. f4 Bg4
34. Hd3 Hglt
35. Hxgl Bxgl
(Nú hefst spennandi kapphlaup!)
36. a6 h3
37. Hd2 Bf.3
38. e5> h2
(Svartur varð á undan!).
39. Hxh2 Bxh2
40. C4 Bxf4
41. b4 Bd2
Þó peð hvíts séu mörg tekst svarti
stöðva þau öll. Hv. gafst upp.
Gefa nýja möguleika
HUSGAGNAVERZLUN
KRISTJÁNS SIGGEIRSSONAR HF.
Laugavegi 13, símar 13879 og 17172. Pósthólf 193, Reykjavík komið í kring. Fólkið mótmæiti athöfn-
007 um
1. sepfember 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15