Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1969, Page 2

»
MENN MEGA
ÞÁ ETA
OG DREKKA . . .
hinum ýmsu trúarbrögðum,
grasa, sem spruttu og féllu.
Þessi grös spruttu, þegar ein-
hverjir höfðu hag af, en féllu
þegar menn hættu að hafa hag
af vexti þeinra. Sbunduim höfð-
air hin upprunialega ritning í
ljósi upprunalegrar vizku sinn
ar til fólksins. Hvorki Nýja
Testamentið, Bhagavad Gita,
Upanishad eða Veda kenna
bindindi lífsnautna. Við afneit-
um ekki efnislegum verðmæt-
um lífsins, heldur gerum þau
fullkomnari, blásum í þau and-
legu lífi. Ég var frumkvöðull
að samtökunum „Andleg end-
urfæðing" og hér í Bretlandi
starfrækjum við félagsskap af
þessu tagi. Hér kennum við ein
beitingu hugans, sem er svo
eðlileg og einföld og brúar bil-
ið milli andlegs lífs og efnis-
legs.
Muggeridge: Mér býður í
grun að þetta brúi nú hvergi
nærri bilið. Páll postuli kenndi
að holdið og andinn væru and-
stæður. Mér er ljóst að þessi
kenning er síður en svo í tízku
nú. Þetta var eftirlætiskenning
Marteins Lúthers og ég hef
miklar mætur á henni, en eins
og ég sagði er hann elcki í tízku.
Ég er nú samt sannfærður um
að hún er rétt.
M.M.: Það er hlutskipti
munksins að hafna veraldargæð
um.
Muggeridge: Já, en Páll var
ekki munkur, heldur guð-
spjallamaður.
M.M.: Mergurinn málsins er
að sú heimsspeki sem menn að-
hyllast í lífinu nær ekki til-
gangi sínum, ef hún er aðeins í
samræmi við eitt liMorm.
Munikalíf er eitt lífsfonm og f jöl
skyldulíf er annað.
Muggeridge: Þegar ég var
ungur, niautn/asjúkuir græningi
svalig óg af nægtabrunnuim
lífsins og blinidaðd þammig skyn-
semina.
M.M.: Nei, nei, sú blindni
stafar ekki af neinu sem mað-
urinn gerir. Hún stafar af þvi,
að athafnir hans eru ekki í
tengslum við sálarlífið. Menn
þurfa að lifa hiruu ytra lífi, en
það þarf að eiga rætur í hin-
um innra manni. Sambandi við
sinn innri mann nær maður með
fárra mínútna einbeitingu
kvölds og morgna. Það er mjög
fallegt.
Muggeridge: Þetta er pillu-
kenningin. Gleypið þessa pillu
og yður mun batna. Ég held nú
ekki að lifið sé þannig, heldur
þrotlaus barátta milli viljans og
ímyndunaraflsins.
M.M.: Það er alveg rétt. Líf-
ið er barátta þangað til það
hefur verið auðgað með hinu
eilífa frelsi sjálfrar tilverunn-
ar. Að vera til er kjarni lífs-
ins, því það er sá hluti sálar-
lífsins sem er stöðugur, tak-
markalaus og eilífur.
Muggeridge: Hvernig öðlast
lærisveinar yðar þetta innra
frelsi tilverunnar?
M.M.: Þeir sitja og einbeita
huganum, leggja sig í líma við
að einbeita sér sem bezt. Hver
einstakur á að hugsa ákveðna
hugsun, hugsun án sérstakrar
merkingax. Þarunig er farið að
því að þjálfa einbeitingu hug-
ans. Við einbeitum ekki hugan-
um við að hugsa um einhverja
sérstaka ást eða guð eða þvi-
umlíkt.
Muggeridge: Ég hef lesið um
einsatkvæðið Ó—M.
M.M.: Já, þeim er kennt mik-
ið um það. En eitt atkvæði hæf-
ir ekki öllum. Manngerðirnar
eru mairgs konar.
Muggeridge: Satt er það.
Þetta er ekki ósvipað endur-
fæðingarhugmyndinni í kristn-
inni.
M.M.: Einmitt.
Muggeridge: Maðurinn verður
að endurfæðast. Þér segið, að
með því að einbeita bueanum
kvölds og morgna, geti hann
endorfæðzt. Kenning Nýja
Testamentisins er sú, að mað-
urinn endurfæðist við að kasta
af sér gamla Adamshamnum og
verða nýr og betri maður.
M.M.: Það er rétt. Eftir því
sem vitund mannsins kafar
dýpra niður í undirmeðvitund-
ina verður umheimurinn fjar-
lægari og kafi menn til botns
hverfur veröldin gjörsamlega
sjónum, menn losna frá öllu.
Muggeridge: Kjarni málsins
er þá, að með fastri hugarþjálf-
un, tvisvar á dag, megi ná því
takmarki, sem áður var haldið
að þyrfti heila mannsævi til að
ná. Þessu verður nú að skola
niður með dálitlum vatnssopa.
M.M.: Þetta er eins og allt
sem er okkur eðlilegt. Við fáum
okkur bað á 10 mínútum og
erum síðan hress allan daginn.
Við borðum hádegisverð á hálf
tíma og þurfum svo ekkert
næstu 6 tíma. Einbeiting hug-
ans er alveg hliðstæð.
Muggeridge: Þetta er þá eins
og nioiklkiurs konair andleg piMa
eða inntaka. Takið inn 3 dropa
af Swami kjarnadrykk og þér
skynjið eilífðina. Ég get ekki
dæmt um hvort þetta hefur til
ætluð áhrif, en ég held að læri-
sveinar yðiar sém þeiinrar sikoð-
unar. Hvers konar fólk eru
amnars lærisveinar yðar?
M.M.: ALls komar merm í
ábyrgðarstöðum í þjóðfélaginu.
Menn sem stefna hátt og þurfa
því að auka þrekið og skerpa
gáfurnar.
Muggeridge: Þegar þér seg-
ið „sbefnia hátt“ fælist ég eiins
og hræddur foli. Að stefna hátt
er eitur í mínum beinum.
M.M.: Samkeppnin í þjóðfé-
lagimu skapar taugaspennu,
svokailliað „stress" vegna þess
að kjarni mannlífsins felst ekki
í daglegum störfum manna.
Muggeridge: Hvað vakir fyr-
ir yður þegar þér segið, að
með því að gleypa eina pillu
nái menn lengra. Eigið þér t.d.
við, að maður sem er milljóna-
mærimgur geti orðið margfald
ur milljónamæringur?
M.M.: Vilji milljónamæringur
verða margfaldur milljónamær-
ingur þarfnast hann aukins
starfsþreks, stuðnings umhverf
isins og skýrari hugsunar.
Muggeridge: Ég vil taka af
honum alla peningana og gera
hann fátækan, því ég er sam-
dóma heilögum Frans frá Assí-
sí, sem sagði að einungis þeir
fátæku gætu skilið.
M.M.: Það er einfalt að
þjálfa hugann með göfugum
hugsunum og njóta þess and-
lega í heiminum. Við það á heil-
agur Frans, þegar hann talar
um að vera fátækur og auð-
mjúkur.
Muggeridge: Kristnin kenn-
ir að ríki maðurimn komist
naumast í Paradís.
M.M.: Það er nauðsynlegt að
endurskoða túlkun heilagrar
ritningar. Meinlætalíf og mun-
aðarbindindi er ekki leiðin til
guðs. Allir eiga að geta náð til
guðs.
Muggeridge: Ég skil vel
hvers vegna fóik aðhyllist skoð
anir yðar. Þær eru það sem
menn vilja heyra, en ég leyfi
mér að efast um að þér náið til-
ætluðum árangri. Feigðarflan
efnishyggjunnar verður vart
stöðvað.
M.M.: Hraði nútímalífsins
eykst. Búi maðurinn yfir innri
festu, mun hann þó með guðs
hjálp standast straum tímans.
Muggeridge: Tíminn mun
leiða í ljós hvort þér hafið á
réttu að standa.
Fraimih. á bls. 15
„Fleira er i arf að taka en
auðæfi ein “ — þessa hefur nú
verið að verðugu minnzt „í or-
lofi“ á semlinr.i strönd norður
við íshaf — en mun síður hafa
verið munað, þar sem fjárafla-
menn byggja glæstar hallir,
reisiar á .ústum kota og hreysa
og ganga tíðum í gróðasæla
gildaskála — sða sóla sig á
baðströndum Spánar og Ieggja
af ærnu örlæti frónskt fé í
fjárhirzlur Francós og gæðinga
hans. í þriðja og síðasta hluta
þessarar greinai mun nokkuð
að þessu vikið — og að kjör-
um íslenzkra skálda og ann-
arra listamanna, en jafnframt
hugleitt, hvort þeim beri ekki
að minnast þess, hvað þeir hafi
tekið í arf samhliða því, sem
þeir krefja þjúð sina um mann-
sæmandi lífskjör og þar með
viðhlítandi aðstöðu til listræns
þroska og þess starfs og stríðs
í þágn ísÞnzktar þjóðmenning-
ar, sem er henni brýn nauðsyn
til verndar og viðgangs.
Börn þeirra Sanidshjóna
Guðrr.und^r og Guðrúnar, vönd
ust snemma á heyra rætt um
bókmenntir og einnig viðskipta-
mál og önnui þjóðmál. Faðir
þeirra ’hafði heimiliiskennara og
ræddi hann gjiaimian vd6 iþau um
slík .nál, bega'- gestir voru e!k!ki
í garði Börnin tóku og snemma
að lesa þæi bæbur, sem til
voru á heimilinu, og síðan öfl-
uðu þau sér bóka úr lestrar-
félagi Aöaldæla. Þau lásu og
tímarit og að minnsta kosti syn-
irnir. lar.dsmálablöðin, Þegar
svo sonunum óx fiskiur um
hrygg, tóku þtii að ræða bæk-
ur og blaðaskrif við föðúr simn
og voru honium ekki allir æv-
inlega sammála. Flest munu
systikinin þegai í bernsku hafa
læct að koma saman vísu, þótt
þau hafi iðkað það misjafnlega
mikið. Fjórða barn þeirra Sands
hjóna hét Völundur. Hann var
bráaþroska tiil ruáms og vinnu,
íþróibtamiaður, vel skáiMmælitur
og ritfær með ágætum. Hanin
lézt á tuttugasta og fimmta ald-
ursári, þá nerr.andi í Kennara-
skólamim. Sárt rnuin þá sorg
haifa bitið móðurina, og öll voru
systkinin harmi slegin. Faðir-
inn unni honum hugástum og
batt við hann miklar og glæst-
ar vonir, og bann tók sér svo
nærri lát hans, að jafna mætti
við sorg Egils Skallagrímsson-
ar, er af spratt Sonatorrek.
Faðii-inn mælti eftir Völund í
ferskeytlum, sem eru jafnskrúð-
lauisar að rími og orðfæri, en í
þeirn sár, lágróma harmur, svo
sem mælt sé ril þess, sem nær-
staddur er og 1-eyra megi, þótt
ekki sé hann sýnilegur. . . Öll
hafa systkinir., sem eftir lifðu,
neynzt nýtir memn, og fjórir
hinna átta sona orðið þjóðkumn-
ir, tveir sem ijóðskáld og amn-
ar þeirra, Þóroddur, einnig sem
ljóðaþýðandi. ”it!höfundur í ó-
bundnu rr.áli og mi-kill áhuga-
maðui nm félrgsmál skálda og
riitihöifiunida; sá þriðji sem al-
þingismaður og sá fjórði sem
ötull og harðskeyttur og vel
ritifær forystiumaður í hags-
munamálum bænda.
Þóroddur Guðmundsson hef-
ur skrifað merka bók og fróð-
lega um föður sinn. Á blaðsíðu
94 í bókinni segir svo:
„Fyrir nálega hálfu þriðja
þúsundi ár2 var kveðið suður
í Grikklandi:
„Beztur arfur feðra frægð er
sorium,
féránsdómur c-nginn lógar
honum .
S undum hef ég óaflátan-
lega velkt fyrir mér sannileiks-
gildi þessara íhugunarverðu
hendinga og spurt sjálfan mig:
Mundi betta nú áreiðanlega
vera rétt? Gæti ekki vandi
fylgt vegserr.d þeirri og á-
vöxtun henr.ar? Væru síðii þau
verðmæti sum, sem minna láta
yf-ir sér’ Sky’di vera ódrýgra
vegarneíti það vammleysi, sem
er ávöxtur frjálsmannlegra á-
hrifa og fylista jafnréttis í
hugsun, og gengur eigi til
þurrðar. enda þótt viðsjál öfl
bylti og breyti hverju einu í
mannheimum og náttúrumnar
riki?“
í þessum orðum Þórodds felst
slíkur sársauki, að þau hafa
orðið mér minn.tstæð, og þeirra
minntist ég þegar ég las bókar-
kornið, sem varð tilefni þess-
arar greinar. Ég minntist þá
Zíka frásagnar Þórodds efst á
blaðsíðu 94 í fcckinni um fóður
hans, en bar er fjallað um
góða frændsemi Sandsfeðga, en
einmig, að stundium gneinidi þá á
uim eitt og annað. Meðal ann-
ars farast Þóroddi þannig orð:
„Kastaðist og eigi sjaldan í
kekki, þá er ræbt var um bók-
miemintÍT og þjólðmál, einkum á
milli Guðir.unoar og þess, er
þetta ritar, sem var honum
einna andstæðastur í skoðun-
um. Fór þá eiratt hiti í uimræð-
urnar. En vinátta okkar var
engu minmi fyrir því. Þó að
honum þætti ég um of byltinga-
gjarn í skoðunum á stjónnmál-
um á tímabili, erfði hann slíkt
aldrei við mig stuindinni leng-
ur. Var bað í rauninni aðdáan-
legt um svo mjög örgeðja manm“.
Það er áre’ðanlega ekkert
einisdæmi, að ribhöfiundur, er á
að föður frægt skáld og frum-
legt, sem hann ann og virðir,
sé svo mjög háður sonarlegum
skyldum, að það verði honum
ekki aðeinis í'hrganarefnd, held-
ur beinlínis valdi honum sárs-
auka og jafnvel langvarandi
hugarangri að finma sig sann-
færinigarlega í andstöðu við
þær skoðanir, sem mótað hafa
list- og lífsstefnu hins fræga
föður, og sé sonurinn ekki
ýkja sterfcur persónuleiki, get-
ur þetta orðið homun ærið ör-
lögþrumgið, hann annað tveggja
freisti að aðlaða viðhorf sín sem
rithöfundar að meira eða miinina
leyti lífs- og liststefnu föður-
ins og þar með hábinda and-
legt fretsi siitt og mögu-
leika sína cil eðlilegs listræns
þroska, svo sem ritihöfundar
einræðisríkjanna sjá sig yfir-
leitt knúða tii sð gera, — eða
hann geri í sárri hugaræsingu
uppreisin gegn himni þrúgandi
dkyldutilfinningu og hylli á svo
æ3ilegan hátt öfgakenmda and-
stæðu sinmar töðurleifðar, að
með tilliti ti? sjálfstæðrar og
eðlislægrar lisírænnar þróunar
veiði seinni villan sízt skánri
þeirri fyrri. Ekki fæ ég séð,
að Þóroddur f-á Sandi hafi lewt
í slíkum vanda, þótt hanm hafi
gert sér grein fyrir honium og
ílhugað hann oft og alvarlega,
en hins vegar gætu hinar heitu
umræður heima í föðumgarði
hafa átt sinn góða þátt í þeirri
miklu ræktarsemi, sem hann hef
ur sýnt minnmgu föður sins,
fyrst með hók sinni og síðan
»
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15. júmí 1969