Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1969, Blaðsíða 17

arma, er teygja sig ems og risa-
fingur út yfir hið mikla haf.
Báturinn er orðinn eins og lít-
il skel í fjarlægðinni, langt
vestux á sundum. >að er eins
og hann sé smám saman að
hverfa í sólarlagið, eldrautt og
ægifagurt.
Enda þótt þessi stórbrotna
mynd sé í fullkomnu samræmi
við hinar heitu og sterku til-
finningar hennar á þessari
skilnaðarstundu vekur hún
samt ugg, allt að því hræðslu
í hennar unga brjósti.
Er þetta eddki allt of gott til
þess að geta verið raunveru-
legt og satt? Fær hún að halda
þeirri gæfu, sem hún heíur
höndlað? Verður hún ekRi tek-
in frá henni? Það er þessi
hugsun, sem teygir ískalda
hönd að hjartarótuim hennar.
Þess vegna horfir hún hrelld
inn í kvöldroðann, eins og
hennar eigin hamingjusól sé að
ganga þar til viðar. María í
Vesturey, konan sem framtíð-
in brosir við gengur buguð til
bæjar. Hjarta heninar, þessa
eftirlætisbarns, sem örlögin
hafa hossað frá blautu barns-
beini, er blýþungt af ótta við
eitthvað, sem hún ekki veit
hvað er. Hún, sem ævinlega
hefur fuindizt allt gott og
gæfusamlegt sjálfsagt sér til
handa, stendur allt í einu ör-
vingluð og trúir naumast á
sína eigin gæfu.
að líður að jólum. Eyjólf-
ur sýsluimaðuir hefuir notað tím-
ann vel. Hann hefur keypt
hús í Fjarðakaupstað og vinn-
ur að því að búa það hið bezta.
Með vorinu hyggst hann sækja
brúði sína inn yfir sundin.
Hann hefur gert boð í Vestur-
ey, að hann muni koma þar á
jólum og halda þar hátíðir. Er
þar mikill viðbúnaður undir
komu hans. Norska húsið, sem
þar er nýreist úr kjörviðum er
betuir fallið til gestaboða en
gamli torfbærinn, sem stendur
að baki því. Þar eru stofur
góðar og svefnkammelsi, máluð
björtum litum. Bláa stofan er
viðhafnarharbargi hússins. Þar
er vítt til veggja og húsbún-
aður góður. Listofin teppi
hanga þar á veggjum, en á gólfi
er bjarnarfeldur mikill. Amór
dannebrogsmaður féklk hann á
Ströndum og lét súta erlendis.
Þykir sá gripur hinn ágætasti
og hin mesta hýbýlaprýði.
Silfurbikar mikill stendur á
borði á miðju gólfi. Fékk bóndi
hann frá dönsku búnaðarfélagi
fyrir framtak í búsýslu.
Þetta haust er svo kyrrt og
milt, að elztu menn muna naum
ast slík kjör. Jörð er alauð og
fénaður gengur úti fram að
jólum. Aðeins hæstu fjallatind-
ar eru hrímaðir.
Daginn fyrir jól leggur Eyj-
ólfur sýslumaður upp trá
Fjarðakaupstað, að finna unn-
uslu sína í Vesturey. Hefur
hann fjögurra manna far, frem
ur lítið, til fararinnar. Með
honum eru tveir ungir menn,
annar frændi hans af Austur-
landi. Veður er kyrrt og bjart
við bnottför þeirra, og róa
þeir sem leið liggur út fyrir
nes og inn yfir sund. Er degi
þá tekið að halla og myrkur
fellur yfir. Þair sem jörð er al-
auð verður enn dimmara en
ella. Hin háu fjöil gnæfa dul-
úðug og hrikaleg yfir fjötrðum
og vfkum, þar sem lífsbaráttan
er Jjáð í lágreistum bæjum við
kröpp kjör og stöðuga og á-
hættusama glímu við höfuð-
ikepnurnar. En hinn ungi
sýslumaðux og ferðafélagar
hans eru glaðir og reifir. Þeir
eiga í kvöld góða heimvon.
Fyrir stafni er hátíð, veizla,
faðmur unnustunnar. Þeim
sækist róðurinn vel. Ljósin í
Vesturey blasa við, og undir
kvöldið lenda þeir þar heilu
og höldnu.
Maddama Ragnheiður fagnar
gestum sínum ásaimt dóttur
sinni á hlaðinu í Vesturey.
Iiúskarlar ráða bát þeirra til
'híluinns. í Bláu stofu eru tinbik-
arar fylltir gömlu góðu víni,
sem Lengi hefur verið geymt og
einungis er borið vildustu vin-
um. Milkil hátíð er runnin upp
á þessu forna óðali.
•IVIaddama Ragnheiður er
höfðingi heim að sækja. Hún
hefur yndi af veizlum og
mannfagnaði, og er þess alráð-
in að sýslumanninum, tilvon-
andi tengdasyni hennar og
fylgdarmönnum hans skuli
ekki leiðast á heimili hennar
um þessi jól. Allt hið bezta,
sem til er í búi hennar skal
fram borið. Hér skal vera gleði
og glaumur, sem langi verð-
ur munað eftir.
Norska húsið er allt upp
Ijómað. Gamlir látúnslampar
hafa verið fægðir og funsaðir.
Silfurstj akar eru teknir upp úr
kistum og kertaljós logar í
hverju horni. Aðeins í göngum
gamla bæjarins og í fjós-
inu logar á grútartýrum.
Heimasætan í Vesturey er í
ikvöld glöð og fegin. Þetta
haust hefur verið lengi að líða.
Aldrei hefur nokkur tími í ævi
hennar liðið svo hægt. Dagarn-
ir haifa sligazt áfram, eins og
þeir væru jafnvel að hugsa um
að snúa við, í stað þess eð efna
fyrirheitið um framtíðina, nýj-
an tíma, sem kæmi með fangið
fullt af dásemdum lífsins.
En jafnvel hinn lengsti dag-
ur kemur að kvöldi. Og þessi
dagur er engum öðrum líkur.
Norska húsið er fullt af fögn-
uði, fögnuði æskunnar, sem á
framtíðina skuldlausa, fögnuði
roskinna og ráðsettra, sem hafa
tekið út forskot á sæluna,
fögnuði vinnufólksins, sem á
sinn jólamat óétinn.
V
J- fir þessu húsi gleðinnar
grúfir koldimmur skammdegis-
himinn eins og dökkur amar-
vængur. Þegar móttökuhá-
tíðinni lýkur og fólk gengur
til hvílu þreytt og sælt,
ríkir djúpur friður og kyrrð,
sem aðeins er rofin af lágværu
hvatli bámnnar utan af sund-
unum við klettana sunnan bæj-
arvíkurinnar.
Þessi litla bára ann sér
aldrei hvíldar. Jafnvel margra
daga logn fær ekki svæft hana.
Hún leikur sér eins og lífsglað-
ur unglingur við fjöruborðið
og hleinamar, — strýkur þæir
ofurlaust og gerir við þær gæl-
ur. Fjörusteinarnir eru vinir
hennar. Þegar fólkið sefur og
dreymir, vakir hún ein með
þeim, kát og léttúðug.
Jólin líða hratt við gleði og
mannfagnað. Síðasta kvöldið
sem sýslumaður dvelst í Vest-
urey, heldur maddaman honum
kveðjuhóf. Það er veizla að
góðum íslenzkum sveitasið.
Fyrst er borinn á borð hrís-
grjónagrautur með rúsínum,
síðan alikálfasteik og er rautt
vín dmkkið með. Er það úr
franskri duggu, sem Fjarða-
menn eiga iðulega við hagstæð
viðskiptL í ábæti er borðaður
flauelsgrautur með kanel og
danskiri saft. Loks er drukkið
kaffi með sultuðum pönnukök-
um. Að máltíð lokinni er borið
fram heitt púns og með því
smákökur heimabakaðar.
E yjólfur sýslumaður þakk-
ar maddömu Ragnheiði höfð-
inglegan beina og glæsilegar
móttökur. Hann og félagar
hans hafa átt hér dýrð-
lega daga, segir hann. Því mun
um við aldrei gleyma. Næst
þegar hann kemur hingað inn-
an fárra mánaða, þegar dag er
tekið að lengja mun hann
sækja hingað brúði sína.
Það er bjart og hlýtt í Bláu
stofu þetta kvöld. María f
Vesturey er sæl og ljómandi.
Eyjólfur segir henni frá nýja
sýslumannshúsinu, sem hann
er að búa undir komu hennar.
Strax og það er tilbúið mun
hann sækja hana. Hvenær
verður það, spyr hún? Ef til
vill í byrjun einmánaðar, en í
síðasta lagi rétt fyrir páska,
Þá mun hann koma á sexær-
ingi að sækja hana og muni
hennar. Og brúðkaup þeirira á
að standa hér í Vesturey. Þau
hafa þegar að mestu ákveðið
hverjum skuli boðið til þess.
Þannig líður þetta síðasta
kvöld við fögnuð og ráðagerð-
ir um framtíðina.
Hinn 29. desember ársins
1857 rennur upp. Eyjólfur
sýslumaður og ferðafélagar
hans rísa árla úr rekkju, og
hyggjast taka daginn snemma
til fararinnar. Þeir snæða ár-
bít, húskarlar hrinda bát
þeirra úr nausti og geyma hans
í vör. Veður er enn gott og
milt, suðaustankæla um morgun
inn, en gengur síðan í suður og
slettir sem næst í logn.
Maddaman og María í Vest-
urey fylgja gestum sínum til
skips. Sýslumaður minnist við
unnustu sína, lengi og innilega,
og kveður maddömuna með
milkium virktum. Síðan er ýtt
úr vör og róinni snertispölur frá
landi. Þá er undið upp segl og
sigldur hægur byr út yfir
sundin. Eftirminnilegri heim-
sókn er lokið. Enn einu sinni
eins og svo oft áður standa
konur eftir á ströndu, Enn
sem fyrr eir skip, sem fer tákn
kvíða og óvissu, ekki sízt í
huga þeirrar, sem er ung og
ástfangin, og aðeins 17 ára. f
þetta skipti er heimasætan í
Vesturey þó ekki eins gneip
og í sumar. Hugur hennar hef-
Ur fundið frið og jafnvægi.
Vissan um það sem framundan
er á næsta leiti hefur róað
hana. Sætleiki samvistanna við
unnustann þessa fáu daga hef-
ur veitt henni nýjan þroska og
innri gleði, sem er dýpri en
hún hefur áður þekkt.
Konumar horfa á hvítt segl-
ið fjarlægjast og bátskelina
hvenfa inn í skugga fjallanna.
Síðan ganga þær til bæja.
ennan morgun fyrir 112
árum reru nokkur áraskip til
fiskjar út á Fjarðaflóa. Voru
tvö þeirra að koma frá lóðum
og stefndu að lendingu í ver-
stöð við utanveirðan flóann.
Þriðja skipið var vöðubátur
frá Sigluvík, sem einnig var á
leið til lands.
Af Eyjólfi sýslumanni er það
að segja, að hann siglir eins
og fyrr segir hægan byr frá
vestri út yfir sund og firðL
Situr sýslumaður undir stýri
en annar ferðafélaga hans gæt-
ir segla. Hafa þeir uppi sprit-
segl og fokku, þar sem byrinn
er í hægara lagi. Nálgast þeir
nú nes það, er gengur fram í
flóaim innan Fjarðakaupstaðar.
„Hún gengur hægum skrefum vestur á klettinn Hreggnesa. Þaðan sér hún út yfir sund-
in og á eftir áraskipinu, sem var að leggja frá landi með unnusta hennar. í huga
hennar er skip, scm fer, tákn kvíða og óvissu. Kemur það nokkurn tíma aftur?
22. desember 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17