Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.1973, Blaðsíða 9

að minnast þess, að þegar fyrsta
flugvé'lafarþegafluigið hófst árið
1920 urðu farþegarnir að sitja
í litlum kistuklefum, stundum 1
opnum vélarklefum.
Þrjú aðal DELAG loftskipin
voru Hansa, Satíhsen og Viktoria-
Luise. Aftur í þeim sátu 25 far-
þegar; loftskipin voru nærri því
500 feta löng og gátu farið 50
mílur á k'lúkkustund. Sumar
ferða DELAG flugfaranna voru
rannsóknaferðir en aðrar bein-
ar farþegaferðir, sem voru fyrir-
fram tíma- og staðsettar eftir
vissri leið. Ferðirnar byrjuðu og
enduðu í Hamborg. í leiðinni var
komið við í Berlín, Leipzig,
Goth'a, Friedritíhshafen, Baden-
Baden, Frankfurt og Diisseldorf.
En hei'msstyrjöldin fyrri stöðv-
aði starfsemi DELAG, en í
ágúst 1919 hóf DELAG regluleg-
ar ferðir milli Friedrichshafen og
Berlín með loftskipinu Bodensee.
Þetta bauð ekki einungis upp á
reglulegar ferðir heldur einnig
ferðir að vetrarlagi í öl'lum veðr-
um, en slíkt var ekki alltaf hægt
í flugvélum Iþeirra tima.
Ríkisstjórnir ýmissa landa
fóru að sýna áhuga sinn á loít-
skipum til styrjaldarnotkunar á
árunum fra'm að 1914, þróun loft
skipa fór að hafa mikið hernaðar
legt gildi. Á meðan á fyrri heims-
styrjöldinni stóð voru þau notuð
til landkannana og í njósnastarf
semi fyrir flotann, tiil að fylgj-
ast með kafbátum óvinanna og
fylgja skipalestum, einnig til al-
mennra rannsókna og í sumuin til
vi'kum aö varpa sprengjum.
Zeppelin-'loftskipin gerðu um það
bil 50 loftárás'ir á England. Voru
þau oft saman 10—12 í'einu. Það
reyndist ekki afltof erfitt fyrir
brezku herflugvélarnar að s’kjóta
niður þessi stóru og seinfara
þýzku loftskip. Aðal á'hrif þeirra
voru áreiðanlega sálarleg en
ekiki 'hernaðarleg. Auglýsing
í tímariti fyrir konur, þar sem
dáðst var að liðuðu 'hári, varaði
lesendur slna árið 1915 við að
vera með krullupinna, þegar
Zeppelin-'loftfarið væri að lenda
einhvers staðar nálægt!
Árið 1914 var framleitt miklu
minna af flugvélum í Bretlandi
en í Þýzkálandi og áhugi meðal
Englendinga á flugvélum sem
hernaðartæki var hafla lítill. Á
þeim dögum unnu Bretar að-
aða'llega að smíði litilla flugvéla.
Fynsta ósveigjanlega brezíka loft-
skipið smíðað fyrir brezka flota-
málaráðuneytið í Barrow í Furn-
ess árið 1909 var kallað ,,May-
flay“, af því að haft var eftir
gárungunum, „að það gæti verið
að það flygi og það gæti verið
að það ifilygi ekki".
Og það flaug ekki, en brotnaði
á ömurlegan hátt í tvennt, þegar
verið var að færa það út úr skýl-
inu. Það tökst betur með litlu
ósveigjanlegu lofts'kipin. 150 af
SS (Sea Scout) tegundinni
voru smíðuð ti'l notkunar á
ströndinni í 'hernaði og ti'l flutn-
inga frá 1915 og árunum þar á
eftir. Þau voru mjög góð ti'l hern
aðar, eins og kom berlega í Ijós,
þegar einn af áhöfninni missti
húfuna sína út fyrir. Loftskipinu
var snúið við, menn lækkuðu flug
ið síðan alveg niður að sjónum
og fiskuðu húfupottlo'kið upp! Árið
1916 var, NS (North Sea) ósveigj
anlegt lofts'kip byggt, áreiðanlega
það bezta sinnar tegundar sem
nokkru sinni hafði verið byggt.
Árið 1919 setti eitt þessara loft-
skipa met, en það var 101
klukkustund í loftinu. Áhöfnin
var 10 manns og skipið var 262
feta 'langt og fflaiug á þessari 101
'klu'k'kustund 4.000 mí'lur.
Þróun brezkra loftskipa studd
ist að mestu leyti við loftskip
Zeppelins. Síðustu herloftskipin,
R 33 og R 34 voru að mestu smíð-
uð eftir fyrirmynd Zeppélin-iloft-
fafsins L 33, sem var Skotiö nið-
ur yfir Essex í september 1916.
Úr því flaki voru unnar mikils-
verðar byggingarupþlýsingar,
sem áhöfninni var Ijóst, því hún
reyndi að kveikja í skipinu áður
en þeir væru handsamaðir, til að
óvinirnir gætu ekki lært af því.
Bygging loftskipsins R 34
markaði tímamót, því það fór
fyrst allrá loftfara yfir Atlants-
hafið. R 34 lagði upp frá East
Fortune, Skotlandi, 2. júlí 1919
undir stjórn Major G. H. Scott
með þrjátíu manna áhöfn. Skip-
ið kom tiil Long Island fjórum
dögurn seinna og fór til baka á
þremur dögum. Ferðin var einn-
ig fræg vegna þess, að með henni
fór fyrsti laumufarbeginn,
BLAÐAMENN OG LJÓS-
MYNDARAR VORU AÐ
SJÁLFSÖGÐU MÆTTIR TIL
ÞESS AÐ FAGNA HINU
MIKLA LOFTSKIPI I NEW
YORK. ÞAÐ FÉLL LOGANÐI
TIL JARÐAR FYR1R
AUGUM ÞEIRRA. NÁNAST
ÖRFÁUM ANDARTÖKUM
SEINNA VAR ÞAÐ ORÐIÐ
AÐ HVlTGLÓANDl HRÚGU
AF RUSLI, EINS OG SJÁ
MÁ Á MYNDINNI Á HINNI
SlÐUNNI.
það var á 'leiðinni til ba'ka, —
vissulega sá fyrsti í sögu flugs-
ins. Og annað sögulegt kom einn-
ig fyrir, vatnskælingargeymirinn
eyðilagðist og áhöfnin hafði mikl
ar áhyggjur. Og hver urðu
viðbrögðin? Jú, flugmaðurinn lét
álla fá tyggigúmimí að jóðla og
notaði svo tuggurnar til að líma
í rifuna!
Seinni hluta árs 1925 var gerð
tilraun með að festa hertlugvél
neðan á lofts'kip til að verja það,
Franih. á bls. 15
®