Lesbók Morgunblaðsins - 02.05.1976, Page 13

HINIR
KYNLEGU
KVISTIR
KYNLEGIR kvistir hafa löngum verið lands-
mönnum hugstæðir og sögur af einkennilegum
mönnum eru enn á vorum dögum vinsælt
umræðuefni. Stundum er því slegiðföstu — og
með nokkrum trega — að þeir fari nú senn að
heyra sögunni til þessir skrýtnu karlar, sem
ekki voru eins og fjöldinn. Menn telja víst að
skólakerfið, fjölmiðlar og önnur menningar-
verkfæri, slípi svo alla agnúa af mannskapn-
um, að brátt verði allir eins. Þarmeð yrði upp
komin sú meðalmennska, sem að virðist
stefnt og gætum við þá farið að hugleiða f
alvöru eins og Svfar, að æskilegast væri að allir
klæddust eins.
Þessi ótti við að einstaklingurinn láti um of
að sér kveða og standi út úr hjörðinni, er ríkur f
sumum herbúðum. En mikið verður íslendings-
eðlið að útvatnast til að sú skoðun verði
almennt ofaná. Enn er mönnum líkt farið og
Ólafi Kárasyni Ijósvfkingi sem safnaði sögum
„Af Einkennilegum Mönnum", til að mynda
Jóni almáttuga, manni kynjuðum að sunnan og
hafði guggnað á yfirþyrmandi ástríki konu sinn-
ar, sem ekki mátti sjá af honum á kamrinum.
Þrátt fyrir talsverða viðleitni til að ummynda
mannfólkið f einlita hjörð með eina skoðun,
virðast ævinlega vekjast upp kynlegir kvistir,
sem fara eigin leiðir. Nútfminn á sín eintök af
Jóni almáttuga, Æra Tobba og Sölva Helgasyni.
Aðstæðurnar hafa aðeins gert þá lítið eitt
öðruvísi Skrýtna, en þeir hefðu orðið á fyrri
öldum. Slfkir menn eru ónæmir fyrir þunga
menningarvaltarans, sem fræðslukerfið og fjöl-
miðlarnir draga yfir réttláta og rangláta.
Vinsældir Jóhannesar Kjarvals mátti að
nokkru leyti rekja til einkennilegra hátta hans.
Maður sem lét sauma sér föt úr röndóttu
handklæðaefni og birtist þannig klæddur f
Austurstræti einhverntíma á kreppuárunum,
— hann átti víst að verða Þjóðsagnapersóna i
lifanda Iffi. Nú á dögum hins vfðtæka frjálsræð-
is f klæðaburði, mundi þess konar tiltæki þó
ekki vekja verulega athygli. Það verður að
brjóta hefðina til að einhver reki upp stór augu
— eins og þegar Dagur Sigurðarson skáld
mætti einn manna á duggarapeysu á skólaupp-
sögn, þegar hann varð stúdent frá M.R.
Menn segja að Einkennilegir Menn séu frem-
ur úti á landi en hér á höfuðborgarsvæðinu og
má vel vera að þeir þoli hvorki malbik né
stimpilklukkur. Þeir sem eru fullkomlega sér á
parti, upprunalegir, eða „original" eins og sagt
er á alþjóðamáli, geta þess vegna búið í Möðru-
dal á Efra Fjalli eins og Jón bóndi, sem var bæði
málari og tónskáld.
Einn af þeim eftirminnilegri, sem ég hef
kynnst um dagana er Marka-Leifi, sem hafði á
hraðbergi fjármörk úr þremur sýslum og söng
„Ljósið kemur langt og mjótt", þegar hann var
við skál í hrossaflutningum yfir Kjöl. Leifi fór á
Alþingishátfðina 1930 eins og fleiri. Þegar
hátfðahöldin stóðu sem hæst, sáu menn að
hanri sat einn inni f Skagfirðingabúð — hann
var að lesa markaskrána.
Nú eru þeir Leifi og Jón í Möðrudal báðir
komnir undir græna torfu. En Norðlendingum
leggst alltaf eitthvað til í þessu efni. Lfklega ber
engan hærra í hópi kynlegra kvista um þessar
mundir en Björn bónda fyrrum alþingismann á
Löngumýri. Fyrir tíu eða tólf árum átti ég
samtal við Björn f Vikuna. Hann setti að
skilyrði að hann fengi sæmilega borgun fyrir —
og endilega f ávísun. Að þessu var gengið þótt
það væri næsta óvenjulegt. Sfðar fréttist, að
Björn hampaði ávfsuninni f kjördæmi sínu og
sagði: „Þetta borga þeir nú fyrir að fá að tala
við mig fyrir sunnan."
Nú hefur „Freiherr von Baden Baden" eins
og Svarthöfði Vísis nefnir hann, vakið á sér
athygli þjóðarinnar fyrir að þverskallast við að
baða rollur. Frfherrann hefur sín eigin lög og
reglur og skellir sýslumanninum á lögfræðileg-
um mjaðmahnykk með þvf að finna gölluð
formsatriði. Svo er safnað liði og hart látið
mæta hörðu og ekkert hefur breyzt í þeirri sveit
frá því á Sturlungaöld.
Sumum norður þar þykir hart að búa við slíkt
afríki, enda gæti farið svo að kláðinn héldi
Sfram að herja á rollur Húnvetninga. Hér er um
forkastanlegt athæfi að ræða og næsta ótrúlegt
aS unnt sé að komast upp með annað eins.
Samt hafa margir lúmskt gaman af vegna þess
að svona er Björn og svona á karlinn að vera;
maðurinn í hlutverki þjóðsagnapersónunnar,
sem gnæfir uppúr hinum „þungbúna nafnlausa
skara", svo notuð séu orð Steins.
Kynlegir kvistir dansa ógjarnan eftir nótum
og eins er um Björn. Hann hefur löngum haft
sérskoðanir og á Alþingi blés hann á flokks-
ræðið, sem múlbindur alþingismenn, og leyfði
sér að halda fram eigin skoðunum.
En kannske er hann síðasti Mófkaninn.
Gísli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
,n" -'i PýR
m í“* S i T u P T 1 L S K. R
P' ■ Íílhl r*«l bfe L A ri t6u A F % R 0 'A K R
1 .1 • 1 r/Mt, rtu** bii- fcrtu* R r “13- u F U R tíiri A M o R (KoP UHIH N
& L A r A Ki-nr Xtct, ’/ 5 1 N hi 5K«- 1F fl S 1 T A
IH K fe M u R \ M N K»*MtT <* ép A M A S> i R r tfiN AR
’O r A L fmn. L A Jf'Ni F F V£aJD/| KNK-. K.«U s Ni Ú A
u R y L rt-ÍTfl / •* R K U N D A k: 1 N
ÍTím? IH*. *r m
'o s KMW UlN> N E 1 T A ■R ‘-.hxr íkVi o R N) N A
8 O <s 1 £> HtlMlll fcftA R A N N ron- Het* E 'O MK' e iwr- AR MlilC UHM R
■ HtT- B L D U>Ui- íýífi W a 'AHMb N E FVfllí U>*»» A' t> A N
'o D M 1 R a A M 1 E B T A R
'o to A teeui ie N rv>- Hlt.t), A u n >** KVRP T K ’o N A £> 1
5wö’ Ir-* t* £ J M I hi % K A T T A R BB| jri
5KEL- ItJ E £ A N KrT* £ T A\ U R. h- ES M ra PrfÁl