Lesbók Morgunblaðsins - 14.11.1976, Blaðsíða 14

/
Bragi Asgeirsson
Svar við sendingu Gunnlaugs Halldórssonar
GUNNLAUGUR HALLDÓRS-
SON arkitekt sendir mér og
Gísla Sigurðssyni smápistii i
Lesbók 26. september. Tilefni
þess eru ummæli okkar varð-
andi sýningu Arkitektafélags
Islands á tillöguuppdráttum
og likönum (er aldrei voru út-
færð), að Kjarvalsstöðum á sl.
Listahátlð. Kinkurn virðist
Gunnlaugur hafa misvirt um-
mælin um Sigurð heitinn Guð-
mundsson arkitekt og hug-
myndir hans að framtlðarskip-
an „Grjótaþorps".
Þessi pistill var nafnlaus
vegna mistaka við prentun, svo
sem fram hefur komið, og
Gfsli Sigurðsson er sá um það
eintak Lesbókar, var farinn ut-
an, svo að upplýsingar um
greinarhöfund lágu ekki á
lausu og er þvf svar mitt sfðbú-
ið, en ég svara ekki nafniaus-
um greinum.
Mig furðar að jafn upplýstur
maður sem Gunnlaugar skuli
skoða ummæli okkar Gfsla
sem ádeilu á Sigurð Guð-
mundsson sem húsagerðar-
meistara og mann. Slfkt var
hér vfðs f jarri og fer vel á þvf
að Gunnlaugur lýsir starfs-
bróður sfnum jafn loflega og
fram kemur f pistlinum, með
þvf að slfkt er fremur sjald-
gæft meðal fslenzkra á
listasviði. Persónulega kynnt-
ist ég Sigurði Guðmundssyni
ekki að marki, en fundum okk-
ar bar þó saman nokkur skipti
að heimiii Jóns Stefánssonar
listmálara að Bergstðastræti
74. Hreyfst ég af hans aðlað-
andi og Ijúfu persónu og
menningarlegri reisn.
Jón Stefánsson ræddi af
mikilli virðingu um Sigurð,
lofaði hann sem arkitekt, —og
var það f líka veru og lýsing
pistilshöfundar: „Sigurður
arkitekt var fórnfús fagurkeri,
svo að við höfum vart átt ann-
an meiri og f jölhæfari á þess-
ari öld, né hinni nftjándu
nema ef vera skyldi frændi
hans og alnafni Sigurður mál-
ari. Hann horfði hvorki á fé né
fyrirhöfn þegar fegurð og nyt-
semi borgarinnar þurfti lið-
sinnis við“. Jón Stefánsson
ræddi við mig um Sigurð langa
stund, og hef ég jafnan borið
virðingu fyrir þeim heiðurs-
manni sfðan, og einkum eftir
að ég vissi að hann var höfund-
ur Austurbæjarskólabygging-
arinnar, sem mér hefur alltaf
þótt svipsterk bygging.
Mistök verða á ölium sviðum
og enginn er hafinn yfir gagn-
rýni, sem sett er fram mál-
efnalega og f þvf skyni að ieita
af einlægni beztu lausnar mála
hverju sinni og með fyllstu
virðingu fyrir þeim sem f hlut
á að baki þess er gagnrýni hef-
ur sætt, — enda er maður oft
ókunnur persónunni.
Pistill Gunnlaugs Ilaildórs-
sonar gefur til kynna að enn
ver var frá sýningunni gengið,
að þvf er upplýsingar snerti,
en ég leyfði mér að gagnrýna
(hvorki var þar sýningarskrá
né leiðarvfsir, — einungis fag-
iegar og þurar upplýsingar),
en slfkt er að sjálfsögðu mikill
ókostur við slfkar sýningar og
býður misskilningi heim.
Þannig kemur fram f pistlin-
um að tillaga Sigurðar var
ekki rétt nefnd (skilgreind)
og hefði frekar mátt heimfæra
sem „Austurstrætishugmynd-
ir“. Ekki verðum við Gfsli Sig-
urðsson sakaðir fyrir þau mis-
tök!..
Þrátt fyrir velþegnar og skil-
merkilegar útlistanir pistils-
höfundar á hugmynd Sigurðar
Guðmundssonar, á ég erfitt
með að meðtaka hið „sfgilda
fegurðargildi“ að baki hennar,
— mér þykir byggingin þung
og yfirbragð rammgert og ein-
hæft og bera að nokkru svip af
hallarbyggingu, og þvf var mér
það á að nefna fallbyssurnar.
Bæði hugmynd Sigurðar og
hugmynd Guðjóns Samúels-
sonar að byggingum á Skóla-
vörðuhoiti þykir mér f ætt við
strauma þeirra tfma frá
Evrópu f þá veru að endurnýja
glæsileik og traustleika bygg-
inga fyrri tfma, og þannig séð
má tala um sfgild viðhorf, en
t.d. enganvegin um nýsköpun.
Byggingartillaga Sigurðar
verður þó ekki vænd um glæsi-
leik né fburð og má frekar
heimfæra hana við sambýlis-
blokkir f Breiðholti f dag
nema að það er ávinningur
Sigurðar að hugmynd hans er
stflfegurri.—
— Til að fyrirbyggja hugs-
anlegan misskilning um, að ég
sé hér einnig að ráðast per-
sónulega að Guðjóni Samúels-
syni tek ég fram að ég er ein-
lægur aðdáandi Sundhallar-
byggingar hans, sem vafalftið
er enn f dag fegursta og best
skipulagða sundlaugarbygging
okkar, — kostir byggingarinn-
ar hafa þó illu heilli ekki verið
nýttir til fulls, t.d. kjallarinn,
sem ætlaður var fyrir gufuböð
og aðra heilsurækt, að mér
skilst. Litlu gömlu sundlaug-
arnar voru vel skipulagðar,
væri vel ef slfkt yrði sagt með
sanni um þær nýju. Um hönn-
uð gömlu sundlauganna veit
ég ekki, en ég hefi oft velt því
fyrir mér, af hverju mátti ekki
að einhverju leyti taka mið af
hinu eftirtektarverða nýting-
arskipulagi gömlu lauganna,
— stemningunni þar gleyma
fæstir er þær sóttu að staðaldri
Um langt skeið bar mikið á
þvf, að menn f Evrópu
dreymdi um að reisa fburðar-
miklar hallir og framkvæmdu
menn það á ttalfu og Þýska-
landi, — og smituðust ýmsir
hér af slíkum draumum um
ljóma fortfðarinnar. Held ég
að slfk óskhyggja hafi risið
hæst f brjósti þess mæta
fþróttafrömuðar er staddur
var á „Fóró Italiaco“, — eða
„Fóró Mússolíni", svo sem
menn nefna þær byggingar f
Róm, og áttu að vera hliðstæða
„Forum Romanum“, sem reist
var fornum herkonungum til
dýrðar. Þessi íþróttafrömuður
andvarpaði og hvað svo að orði
f hrifningarvfmu: Þannig ætt-
um við að hafa það á Þingvöll-
um!“ — Hann hefur sjálfsagt
átt við, að tslendingum bæri
að reisa fornköppum vorum
slfkt veglegt hof á þeim forn-
helga stað ...
Ég held að við getum verið
sammála um, að slfk ósk-
hyggja er byggjast á evrópsk-
um grillum um endurvakinn
fortfðarljóma, hafi ekki verið
né verði til hollrar uppbygg-
ingar, og ég er þeirrar skoðun-
ar að tillaga Sigurðar hafi ver-
ið angi slfkra hughrifa.
— Gunnlaugur Halldórsson
vfkur að Alvar Aalto og at-
hugasemd hans um byggingar
á Háskólalóðinni — „betur
hafi farið á að láta byggðina
rfsa f hlfðunum beggja vegna“,
þ.e. f takt við landið. Eg er
honum fullkomlega sammála,
og alltaf hrffst ég af þorpum á
Spáni og Italfu, en þau eru
sem samgróin landinu, og hafa
þó engir hálærðir arkitektar
komið þar nærri með reglu-
striku, kvarða eða kenningar.
Það er einmitt til slfks og nátt-
úrunnar sjálfrar er meistar-
arnir sækja hugmyndir sfnar
sbr. Saarinen, Aalto.
Þá er vikið að því, að við
Gfsli ættum að stuðla að björg-
un hins fagra austurhluta
Hafnarstrætis, sem enn mætti
takast og er ég allur af vilja
vilja gerður að veita hér lið-
sinni mitt, og þakka ég þessa
ábendingu, en ég hafði ekki
gert mér grein fyrir að til
stæði að hrófla hér við bygg-
ingum. Þvf miður er of seint
að bjarga fegursta beltti f mið-
borginni, þ.e. stjórnarráðstún-
inu, og get ég aldrei borið sök
af Arkitektafélagi tslands fyr-
ir að hafa ekki brugðizt harðar
við þeim spellvirkjum er þar
voru framin f nafni „blikkbelj-
unnar“, en sú er á góðri leið
með að verða hér sá átrúnaður
sem skákar þeirri indversku.
Ég vil svo nota tækifærið og
leiðrétta misritun frá minni
hendi í pistlinum „Skýaborgir
og Loftkastalar" en þar nefni
ég Þorlákshöfn og Eyrarbakka
sem sfðustu vfgi gamla tfmans
á Suðurlandi". — Hér átti að
sjálfsögðu að standa Stokks-
eyri og Eyrarbakka, þvf f jarri
fer þvf að ekki hafi nútfminn
með húsakössum sfnum „stöðl-
uðum“ byggingum náð til Þor-
lákshafnar.
Ég þakka Gunnlaugi Hall-
dórssyni pistil hans, og það er
skoðun mfn að ábendingar um
eitt og annað og opinber um-
ræða, sé f þessum málum eðli-
leg og nokkurs virði við lausn
mála.
Bragi Asgeirsson.
Tillaga að nýskipan Grjóta-
þorps og Austurstrætis,
Erlendur Sigmundsson
AÐ VETURNÓTTUM
Buni lækir mínir, beri strá mín að ósum. Blási vindar mínir burtu ilminn af rósum Sindri nóttin mfn f norðurljósum
VIÐ LEIÐI
í þögn ég kem f þennan reit, sem þagnar minnar bfður, og ekkert nema eina minning veit um angursstund, sem aldrei bfður, en fer um brjóst sem fiðlubogi og strýkur sérhvern streng, unz yfir líkur.