Lesbók Morgunblaðsins - 14.11.1976, Blaðsíða 15

VALENTINO
Framhald af bls. 5
hættulegt, ef það yrði fullkomn-
að. Endurminningar hennar gefa
ekki f skyn, að um neitt kynlíf
þeirra hjóna hafi verið að ræða,
sem má furðulegt þykja, þegar
þess er gætt, að hún var þó gift
hinum „Mikla elskhuga“ kvik-
myndanna. Hún hugsaði yfirleitt
um hann eins og „krakka“ — en
slfkur hugsunarháttur útilokar
eðlilegar, kynferðislegar tilhneig-
ingar — sem hafi gaman af nýj-
um hlutum, myndavélum og
sportbflum og öðrum dýrum hlut-
um, sem dekurbörn sækjast eftir.
Hann virðist heldur ekki hafa
haft kynferðislega þörf fyrir
hana að neinu marki — en aftur á
móti getur hún hafa fullnægt
þeirri hvöt ftalskra karlmanna að
búa við þægilegt heimilislff, sem
kvenmenn stjórna f einu og öllu.
Til afþreyingar frá Natacha
Rambovu umgekkst Valentino
vini sfna meðal piparsveina, það
var fastur hópur leikara, Ijós-
myndara, listmálara og forstjóra,
og sumir þeirra að minnsta kosti
voru örugglega kynvilltir.
Natacha hæddist oft að þessum
karla samkvæmum, en þar sem
þar voru aldrei neinar ungar
stúlkur, hafði hún ekki yfir neinu
að kvarta að því leyti.
En hvað áttu þau þá sameigin-
legt? Bæði voru afburða dansarar
— Natacha hafði verið f ballett-
skóla og Valentino verið atvinnu-
dansherra — og þau notuðu þá
hæfileika sfna til að vinna fyrir
sér, meðan Valentino átti f deil-
um við Paramount, en dómstóll
úrskurðaði, að hann mætti ekki
koma fram f kvikmyndum neinna
annarra eða á leiksviði — en eng-
inn bannaði honum að dansa.
Önnur veigamikil tengsl voru
skuldir. Bæði voru þau óhemju-
lega eyðslusöm á tfmum óhóflegr-
ar neyzlu, og á ferðalögum sfnum
um Evrópu sprengdu þau upp
verð á listaverkum og listmunum
á frægum uppboðsstöðum og
sendu heilu farmana af dýrindis
drasli heim til Faicon Lair,
feiknastórs húss, sem Valentino
hafði keypt á Hollywoodhæðum.
En þau bjuggu aldrei saman í þvf,
þar sem samkomulag þeirra
hjóna sprakk endanlega á samn-
ingsákvæði — hvort Natacha
Rambova ætti að koma nálægt
þeim kvikmyndum, sem
Valentino hafði tekið að sér að
leika f fyrir United Artists. Kvik-
myndafélagið, sem vissi um vald
hennar yfir eiginmanninum og
hvernig hún stjórnaði heima og f
verinu, bannaði henni að lokum
að svo mikið sem að koma nálægt
þeím stað, þar sem kvikmynda-
takan færi fram.
Hjónaband, sem fyrst og fremst
byggðist á gagnkvæmum hags-
munum og áhugamálum f sam-
bandi við list og kvikmyndagerð,
gat tæplega þolað áfall slfks
„skilnaðar". Valentino var svo
skuldum hlaðinn, að hann hafði
ekki efni á þvf að neita að skrifa
undir samninginn. Natacha sak-
aði hann um að selja sig fyrir
peninga. Sumarið 1925 skildu þau
— og um haustið, þegar
Valentino hafði unnið feikilegan
sigur með myndinni „örninn"
(The Eagle) — sagði hann við
blaðamenn: „Þið megin vita, að
ég er farinn að finna það, að mér
gengur alveg eins vel einum, eins
og meðan ég var giftur." En
Natacha sagði fsmeygilega: „Eig-
inmaður minn er mikill elskhugi
— heimilislffs." En þvf fór fjarri,
að slfkar dylgjur hefðu neina nið-
urlægingu f för með sér fyrir
Valentino, heldur beindist nú
geysileg athygli almennings að
þvf, hvað hann myndi nú gera
næst, eftir að hann væri „laus“
við þann kvenmann, sem hafði
komizt upp á milli hans og millj-
óna aðdáenda hans, sem töldu sig
eiga miklu lögmætara tilkall til
hans.
Eins og f strfðní veðjaði hann
við aðdáendur sfna: „Eg mun enn
vera ógiftur árið 1930.“ Hann
skráði veðmálið f The Sporting
Club de Monte Carlo. Það reynd-
ist hörmulega „öruggt" veðmál.
Mánudaginn 23. ágúst 1926
hlýddi amerfska þjóðin agndofa á
þá fregn, að Rudolph Valentino
væri látinn. Andlát hans bar
mjög snögglega að. Hann var
skorinn upp við fgerð f maga, sem
hafði ágerzt að sumra sögn, eftir
að hann hafði neytt kfnverskra
rétta nokkrum dögum áður f San
Simenon, höll Williams Rand-
olphs Hearst f Kalifornfu.
Sú alda geðshræringar og
harma, sem gekk yfir landið — og
heiminn — kom greinilega f ljós
við hina óhemju fjölmennu og
átakanlegu jarðarför kvikmynda-
hetjunnar. Það er athyglisvert, að
sennilega mun þetta hafa verið f
fyrsta sinn, sem hinn nýi f jölmið-
ill, útvarpið, var notað til að
flytja fregn um dauða stórstjörnu
og var þannig fyrirboði hinna
miklu áhrifa fjölmiðlanna hljóð-
varps og sjónvarps — nýtt tfmabil
f jölmiðlunar var f dögun.
Yfir 100.000 manns gengu
framhjá opinni kistu Valentinos f
New York. Við jarðarför hans f
Kalifornfu var öll vinna f öllum
kvikmyndaverum og á fleiri stöð-
um stöðvuð f tvær mfnútur. Hann
var jarðsettur f grafhvelfingu
sjálfrar June Mathis, en hún dó
svo ári sfðar.
Það kann að vera, að sjálfum
hefði Valentino þótt dauði sinn
vera tfmabær, þvf að hann hafði
gefið sér fimm ár f viðbót f mesta
lagi, þangað til útlit sitt eða feg-
urð tæki að fölna og smekkurinn
fyrir elskhugum að breytast. Þá
ætlaði hann að snúa sér að fram-
leiðslu kvikmynda.
Heimurinn hefur ekki viljað
fást um það, þó að hans eigið
ástalff væri hamingjusnautt.
Nafn hans, mynd hans og goð-
sögnin gerir hann eftirminnileg-
an. Við getum aðeins getið okkur
til um og velt vöngum yfir þvf,
hvernig hans eigin kynferðislegu
tilhneigingum hafi verið háttað.
Hann trúði engri dagbók fyrir þvf
og heldur engum nánum vini,
sem á Iffi er og hægt væri að
treysta.
Valentino tókst að sfnu leyti að
gera mannlega goðsögnina um
hinn „Mikla elskhuga" með hin-
um lfkamlega þokka sfnum — og
hafi hann verið tvfræður í kyn-
ferðislegu tilliti, þá ætti það ekki
að vekja svo mikla furðu. Það er
alltaf eitthvað óhjákvæmilega
kvenlegt við hinn „Mikla elsk-
huga“. Þvf að hann þráir af sjálfs-
hrifningu að sjá sfna eigin mynd
speglast f augum hinnar elskuðu.
Sveinn Asgeirsson
þýddi lauslega.
Mein
eftir
munuð
Framhald af bls. 3
vissi þá þegar, að hann var orðinn
frægur maður. Hann staldraði við hjá
Vöruhúsinu til að lita á klútana i
glugganum og spegla sig um leið.
Nei, Gröndal, GrimurTomsen og Gisli
Brynjólfsson i myndablaði Unga ís-
lands voru ekki skáldlegri en hann.
Og hann hristi hanskana og sveflaði
stafnum upp á það. Hann stalst til að
lita á fólk í Austurstræti, svona út
undan sér, annars var hann yfir það
hafinn. Nema ungu stúlkurnar. Hann
fann það á sér, að þær mundu snúa
sér við og spyrja: „Hver er þetta?"
Alltaf mundi einhver vita það og
segja: „Þetta er Atli skáld Vermundar-
son frá Hrútum." Ne-e-i, er þetta
hann, mundi líða upp úr brjóstum
ungu stúlknanna með aðdáun og
undrun, þarsem hann rixaði teinrétt-
urfram hjá og vingsaði stafnum. Þá
mundi fólk naga sig í handarbökin
fyrir, að hafa ekki kynnst honum
nánar. Og ungu stúlkunum hefði
verið nær að heimsækja hann, hann
hefði verið reiðubúinn til að geta með
þeim börn, sem yrðu ekki aðeins
þjóðfræg eins og hann, heldur heims-
fræg. En þetta skildu ungu stúlkurnar
ekki. En skáldinu datt ekki Ihug að
ungar stúlkur þurfa llka að lifa á
einhverju. Hann hugsaði bara um að
eftir að hann væri orðinn frægur,
leystist allt af sjálfu sér, og hann
þyrfti ekki lengur að borða í Heitt og
kalt 1 Veltusundi. Og siðan stanga úr
tönnunum i dyrunum á Hótel Borg.
Sem sagt var skáldið Atli
Vermundarson frá Hrútum kominn
inn i Austurstræti. Þegar hann
náigaðist Bókaverslun Eymundsen
tók blóðrásin að örvast og hjartað að
slá hraðar. Hann bæði hlakkaði til og
kveið fyrir að ganga fyrir stærstu
bókaverslun borgarinnar og sjá bók
sina þvert um gluggana og nafn sjálfs
sfn. Það fylgir þvi ábyrgð osfrv. í öllu
falli mátti fólk ekki sjá, að hann sem
skáld væri hrifinn af sjálfum sér. Um
að gera að látast vera heimsmaður,
vingsa stafnum, strunsa fram hjá eins
og ekkert væri.
Þó að hann væri stórskáld, varð
hann slappur í hnjáliðunum þennan
stutta veg frá Reykjavikur Apóteki til
Bókaverslunar Eymundsen. Honum
var ómögulegt að nema staðar fyrir
glugganum, þar sem nafn hans blasti
við augum heimsins og láta fólk sjá
hann horfa hugfanginn á sína eigin
bók og sitt eigið nafn. Það var barna-
legt. Hann mundi verða svo smár
gagnvart sínu eigin nafni. Þvi hélt
hann áfram án þess að líta í gluggann
hjá Eymundsen, teinréttur eins og
stungið væri planka niðurá milli
herðanna, með stokkinn á vinstri
handlegg og gámasíurá fótunum.
Hann var kominn upp að skóverslun
Lúðvíkson og kó, þegar hann tók við
sér og sá að slikur heiguiskapur dugði
ekki. Hann átti þó alltaf löglegt erindi
niður i Austurstræti til að skoða frá-
ganginn á bókinni. Hann kúvendi. Að
öllu athuguðu var hann í sínum góða
rétti og gekk að glugganum hröðum
skrefum þess manns, sem tekið hefur
mikilvæga ákvörðun.
í bókaglugganum varengin bók
eftir hann. Atla Vermundarson frá
Hrútum. Hvert í logandi helvíti. H: nn
haföi þó lagt drög að því, að stærsta
blað borgarinnar skrifaði um bókina i
dag. Hann keupti blaðið. Hann vildi
ekki opna blaðið í miðbænum, hann
vildi njóta sigursins í einrúmi, stakk
blaðinu í vasann án þess að lita á
það. Enginn skyldi segja, að hann
væri hrifinn af að lesa hrós um sjálfan
sig. Og þessar bókaverslanir, þaðvar
hneyksli að hafa ekki flýtt sér að raða
bestu bók ársins út i sýningarglugg-
ann.
Hann stakk blaðinu kæruleysislega
í ytri jakkann vinstra megin, ekki
alveg i botn, heldur lét það standa
svo sem 3 þumlunga upp úr. Það fór
ekki svo illa á þvi. Þegar hann var
kominn aftur i Vesturgötu, dró han.i
blaðið upp úr vasanum Og nú hófst
leitin: Striðið i Abessinu á fremstu
síðu. Þá komu skattsvik. Þetta voru
fyrstu vonbrigðin. Ekki skattsvikin
eða að ítalir höfðu brytjað niður 2000
manns, heldur hefði bókar eins og
„Mein eftir munuð" átt að vera getið
á fremstu síðu. Næsta síða. Hann
renndi arnfránum augum yfir blaðsíð-
una i leit að stóru emmi. Vonbrigði.
Þar stóð bara: Maður talinn af norður
i Skagafirði Hvað kom honum það
við?. Allir Skagfirðingar gátu drepist
á einu bretti honum að meinalausu.
Bara að eitthvað stæði um bókina
hans. Hann fletti nú öllu blaðinu með
hröðum fingri og hjartslætti. Þá gat
að lesa á 1 5. sfðu: Veðrið í dag.
Hjúskapur. Siðastliðinn laugardag
voru gefinn saman hjá bæjarfógeia
ungfrú Sigriður Guðjónsdóttir og
Tímóteus Hóseasson trésmiður.
„Mein eftir munuð". Þarna kom
það loksins. Hanri nam staðar á miðri
götunni, „heitir nýútkomin skáldsaga
eftir einhvern Atla Vermundarson frá
Hrútum. Hann mun vera einn af
þeim, sem lagt hefur leiðsögulaus út
á ritmennskubrautina. Sagan er
nánast bull, eða segjum stílæfing i
lélegasta bekk gagnfræðaskóla. Hann
hefur gefið þetta út á eigin kostnað.
Ungir menn ættu að vara sig á því að
lenda í klungri viðvaningsháttai ins.
Menn ættu að hafa í huga orð skálds-
ins:
Betra er að þegja um þetta bull
en þylja i nokkrum ranni.
Keitublandað sónarsull
sýnið engum manni. .
Pappírog prentun i sæmilegu
lagi."
Atli skáld Vermundarson frá Hrút-
um las ekki fleiri fréttir. Hann renndi
augunum aftur yfir fyrirsögnina:
Mein eftir munuð. Stakk síðan blað-
inu i vasa sinn alveg niður i botn og
tók stafinn af vinstri handlegg yfir i
hægri hönd fram Vesturgötuna. Hann
fann það nú I fyrsta sinni, að hann
þurfti að styðja sig við staf.
Sennilega skrifað á Gamla Garði
1 935, herb. 34. Vélritað og stytt og
breytt i Berlín, júli '76.