Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1977, Page 12

Moshe
Dayan
Framhald af bls. 3
Frakkar beittu neitunarvaldi
sfnu gegn þeirri tillögu Banda-
rfkjamanna, að okkur Israels-
mönnum yrði engin hjálp veitt
fyrr en við færum frá Súez, en
Sovétmenn höfðu aftur á móti í
hótunum við alla þrjá, Breta,
Frakka og Israelsmenn. ! Bret-
landi gekk gagnrýnin svo langt,
að Anthony Eden varð að segja af
sér og tók Harold Macmillan við.
Hinn 16. marz 1957 lauk Súez-
deilunni formlega þannig, að
Israelsher hvarf aftur inn fyrir
landamæri sfn. Ekki fengu Egypt-
ar Sharm el-Sheikh aftur og ekki
heldur Gazasvæðið; var þetta land
falið umsjá öryggissveita Sam-
einuðu þjóðanna. Nasser varð að
létta siglingabanninu af Israels-
mönnum og lofa að hætta
hermdarverkum gegn þeim um
sínn að minnsta kosti.
Ég lét af embætti yfirmanns
herforingjaráðsins skömmu sfð-
ar. Ég var þá 41 árs að aldri.
Settist ég nú á skólabekk, fór f
hebrezka háskólann f Jerúsalem
og gaf mig að stjórnmálafræðum.
1959 var ég kosinn á fsraelska
þingið, Knesset. Varð ég land-
búnaðarráðherra f stjórn Ben-
Gurions. Þegar hann sagði af sér
1963, varð ég eftir f eina 16 mán-
uði, en þá sá ég mér ekki fært að
sitja lengur og kvaddi.
Ég sat á þinginu eftir sem áður.
Auk þess tók ég þátt í störfum
flokks mfns, Rafi, sem var f
stjórnarandstöðu um þær mund-
ir, stjórnaði útgerðarfyrirtæki og
vann að bók um herförina til
Sharm el-Sheikh. Gekk svo lengi
vel. En ég hafði hugann Ifka við
hermálin og fylgdist með svo
sem mér var unnt. Fór ég til
dæmis til Vfetnams árið 1966 á
vegum nokkurra blaða; átti ég að
heita fréttaritari og gafst mér
þarna gott tækifæri að sjá helztu
nýjungar f hernaði. Vissi ég ekki
þá, að ég yrði tekinn við yfir-
stjórn hermála aftur áður en tfu
mánuðir væru liðnir.
Egyptar með liðs-
safnað til Slnaí
1 miðjum maf 1967 bárust þær
fregnir, að Egyptar stefndu mikl-
um Iiðssafnaði til Sfnafskaga.
Þremur dögum sfðar féllst aðal-
ritari Sameinuðu þjóðanna á þá
kröfu Nassers, að öryggissveitirn-
ar yrðu kvaddar frá Sfnaf. Lokaði
Nasser nú Tiransundi fyrir öllum
skipum til og frá lsrael. 26. mal
lýsti hann svo yfir þvf, að Egyptar
hygðust ganga milli bols og höf-
uðs á tsraelsmönnum. Fjórum
dögum seinna skipaði Hússein
Jórdanfukonungur her sfnum
undir merki Egypta, og lrakar
fóru að dæmi hans. Þá dreif lið til
Sínaf frá Kúvæt og Alsfr.
Var nú þrengt að okkur á öllum
vfgstöðvum og herir Araba langt-
um fjölmennari en okkar. Gekk á
með skeytum milli diplómata um
vfða veröld og átti að reyna að
forða strfði, en horfurnár voru
ekki góðar og varð brátt Ijóst, að
við Israelsmenn ættum Iftillar
hjálpar að vænta.
tsraelsher var viðbúinn öllu.
Rfkisstjórn Levi Eshkols áttí um
tvo kosti að velja; annar var að
skipa hernum þegar til atlögu, en
hinn að reyna að fá einhverja
utanaðkomandi til að friða Nass-
er. Tók stjórnin seinni kostínn.
Leið nú og beið f 22 daga og
spennan varð æ meiri. Eshkol
veittist erfitt að taka ákvörðun.
Æ fleiri kröfðust þess, að ég yrði
skipaður landvarnaráðherra.
Þann 23 maf fór ég með leyfi
forsætisráðherra um væntanlegar
vígstöðvar og kannaði aðstæður
þar.
28. maf ávarpaði Eshkol þjóð-
ina f útvarpinu. Er mér óhætt að
segja, að flestir landsmenn hafi
hlýtt á þá ræðu. Menn bjuggust
við greinargóðu erindi, og
nákvæmlega hugsuðu. En flestir
munu hafa orðið fyrir vonbrigð-
um. Forsætisráðherrann flutti
mál sitt heldur óskipulega og
hnaut hvað eftir annað um orðin;
reyndist ekki mikið á ávarpinu að
græða.fÉg frétti seinna.að ávarp-
inu hefði verið rubbað upp í mikl-
um flýti, fjölmargar villur voru f
handritinu, og forsætisráðherran-
um gafst ekki einu sinni tfmi til
að lesa það yfir áður en hann
flutti það f útvarpið).
Þá varð mælirinn fullur. Al-
menn gremja brauzt út, og kröf-
urnar um það, að ég yrði skipaður
landvarnaráðherra, urðu æ há-
værari.
llaginn eftir ávarpið bar ekki
til tfðinda. Ég hélt áfram að
kanna vfgstöðvarnar. Hvarvetna
gáfu menn sig á tal við mig og
kváðust óska þess, að ég yrði brátt
landvarnaráðherra. Var mér alls
staðar mjög vel tekið; eigendur
veitingahúsa neituðu jafnvel að
taka af mér borgun fyrir mat.
Svo gerðu þeir Nasser og Húss-
ein Jórdanfukonungur með sér
varnasamning. Þá varð Eshkol að
láta undan og gefa embætti land-
varnaráðherra eftir. Var mér til-
kynnt 1. júnf, að rfkisstjórnin
hefi fallizt á það, að ég tæki við
embættinu.
Ég vildi láta til skar-
ar skríða
Árla morguns 4. júnf kom land-
varnanefnd ráðherranna saman f
Jerúsalem. Gerð var grein fyrir
samningatilraunum diplómata og
aðgerðum og fyrirætlunum
Arabarfkjanna. Ég var svo beðinn
að meta stöðuna. Ég kvaðst álfta,
að bezt væri að láta strax skrfða
til skarar og verða á undan Egypt-
um. (Jr þvf mundi strfðinu vinda
fram svo, sem við vildum. Egypt-
ar töpuðu frumkvæðinu og yrðu
strax að snúast til varnar. Vildi
ég, að við gerðum þegar loftárás á
herflugvelli þeirra. Ég taldi, að
við gætum eyðilagt 100 orrustu-
véiar að minnsta kosti og væri
það afar mikilvægt, þar eð við
þyrftum ekki að búast við þvf að
fá nein vopn utan að fyrstu mán-
uðina. Mundi aflsmunur okkar
®g Egypta jafnast mjög, ef loft-
árásin tækist vel.
Forsætisráðherrann tók til
máls næstur. Meðan stóð á ræðu
hans barst skeyti frá Johnson,
Bandarfkjaforseta. Var það bæði
langt og heldur neikvætt. Kvaðst
Johnson vænta þess, að siglinga-
banninu um Tfransund yrði aflétt
áður langt liði. En Sameinuðu
þjóðirnar yrðu að hafa frum-
kvæði að þvf, ellegar Bandarfkja-
menn yrðu að fá fleiri rfki f lið
með sér til þess. Einir mundu
þeir ekki skipta sér af þvf. Þessi
orðsending varð Eshkol, forsætis-
ráðherra til talsverðra vonbrigða.
Loks voru tvær tillögur bornar
undir atkvæði. Aðra hafði ég sam-
ið. Hún var á þá leið, að hernum
skyldi beitt til þess að losa landið
úr úlfakreppunni, og skyldi strax
látið skrfða til skarar, þvf að ella
yrði óvinurinn fyrri til. Hin til-
lagan hljóðaði svo, að við skyld-
um skjóta lokaákvörðun um málið
á frest og sjá hvað yrði úr uppá-
stungu Johnsons, Bandarfkjafor-
seta um það að senda herskip
margra rfkja til Tiransunds, ef
þau mættu ryðja sundið og opna
það skipaferðum til Israels og frá.
Tillaga mfn hlaut afdráttarlausan
meiri hluta atkvæða.
Ekki bar til tfðinda um nóttina
eftir. 1 dögun var búið að fylkja
öllum hernum og vár hann albú-
inn til orrustu. Ég hringdi til
konu minnar og bauð henni út til
morgunverðar. Enn var klukku-
stund til strfðs og mig langaði að
vera samvistum við hana smá-
stund áður, þótt ekki yrði nema
nokkrar mfnútur. Við fórum inn f
litla kaffistofu, fengum okkur
kaffi og kökur og sátum smá-
stund. Ég sagði henni auðvitað
ekkert um strfðið, sem f vændum
var, en lét þess aðeins getið, að ég
þyrfti að vera kominn aftur til
skrifstofu minnar um hálfátta-
leytið.
Eg játa það fúslega, að ég fann
til talsverðrar ánægju, að ég
skyldi hafa valizt til forystu og
ábyrgðar á þessari örlagastundu
tsraelsþjóðar. Ég treysti mér vel
til verka, bæði í stjórnmálum og
hernaði og var vongóður um það,
að fyrirætlanir mfnar mundu lán-
ast. En mér var einnig vel Ijóst,
að ég hafði færzt mikið f fang og
ábyrgð mfn var geysileg. Ég hlaut
að minnast orða Ben-Gurions;
hann hafði varað okkur við þvf að
leggja út f þetta strfð. En málin
höfðu skipazt á annan veg. (Jr
þessu varð ekki aftur snúið. Og ég
vissi, að það var undir mér komið,
hversu til tækist.
Þriðji og siðasti hluti birtist i
næsta blaði.
Nú fást tvær tegundir af Close-
Up, Rautt Close-Up, og nýtt
Grænt Close-Up. Græna tann-
kremið Close-Up er ekki bara nýr
litur—heldur líka nýtt bragð.
Heilnæmt og hressandi pipar-
mintubragð. í hvorutveggja — rauðu
og grænu—er Close-Up efnið sem
tryggir yður mjallhvítar tennur—
og ferskan andardrátt. Þess vegna
getið þér verið alveg örugg í
návist annarra. Og þar að auki
getið þér valið bragðið eftir smekk:
Nýtt Grænt Close-Up