Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1977, Blaðsíða 12

Rósberg G. Snædal
UM
KYNSLOÐABILIÐ
Þessi árin er mikið rætt
og ritað um hið svokallaða
KYNSLÓÐABIL. Hér er ný-
legt orð á ferðinni, og hug-
takið er það raunar líka.
Eða hvernig stendur á
þessu kynslóðabili, sem
allt í einu er orðið mikið
vandamál að dómi fjölda
skriffinna og uppeldisfræð-
inga? Hefur eitthvað
komið fyrir okkar þjóð?
Hvernig geta skapast
skörp skil á milli kynslóða i
„gróandi þjóðlífi — með
þverrandi tár"? Langt ára-
bil verður ekki milli ár-
ganga nema annað tveggja
komi til: karlmenn stráfalli
í styrjöld eða konur verði
ófrjóar.
Þetta er kannski ekki
alveg hávísindaleg mann-
fræði, en í augum leik-
manns er tæplega hægt að
tala um bil milli kynslóða
þessa stundina á voru
landi. Eða eru menn ekki
alltaf að fæðast ög deyja?
Er ekki aldur íslendinga á
bilinu frá 0 upp í 103 ár?
Ég hélt það. — Svo er
verið að fjargviðrast um
unglinga á Hallærisplön-
um annars vegar, en gaml-
ingja á hinu leytinu, sem
enga samleið eigi með
æskunni og skorti allan
skilning á þörfum hennar.
Hverjir hafa búið til kyn-
slóðabilið?
Areiðanlega eru það ekki
börnin eða unglingarnir,
heldur foreldrarnir, sem
gjarna má kalla „eldra
fólkið" þótt þeir séu nú oft
ekki eldri en á hæfilegum
giftingaraldri þegar börnin
eru vaxin þeim yfir höfuð í
bókastaflegri merkingu.
Jú, hér erum það við for-
eldrarnir sem sökina
berum og bilinu völdum.
Börnin eru ekki lengur f
fylgd með fullorðnum á
mesta mótunartímanum
og þegar handleiðslu er
mest þörf. Breyttir þjóð-
félagshættir á skömmu
árabili hafa kallað fram
margvíslegan vanda, ekki
síst í sambandi við börnin
og uppeldisvenjur. Gatan
og skólarnir hafa snögg-
lega tekið við uppeldinu f
stað heimila og fjölskyldu-
Iffs, einfaldlega vegna þess
að foreldrarnir hafa ekki,
eða telja sig ekki hafa,
tíma til að sinna börnum
sínum og tala við þau eins
og áður var. En hversu
sem skólarnir eru góðir,
fellahellarnir, leikskólarnir
og dagvistunarheimilin,
kemur allt þetta ekki alveg
f staðinn fyrir góð heimili
og náið samband fjöl-
skyldu. Þarna er bæði blá-
þráður og snurða á þeirri
tauginni sem þarf að vera
haldreipið, — samband
fortíðar við framtíð. Það
samband má allsekki
rof na.
Hjá þeim öldnu er vís-
dómurinn, var einu sinni
mælt. Og þótt við hin eldri
höfum fæst bréf upp á það,
getum við öll og alltaf
miðlað þeim yngri miklu ef
við bara viljum og hugsum
út í það. Hugleiðum t.d.
bókmenntaarf okkar,
sögu, eldri myndir úr lifi
þjóðarinnar — eða bara
okkar sjálfra. Við sem nú
erum farin að grána f vöng-
um lifðum allt aðra tíma,
gjörólíka þeim sem nú
blasa við táningum og
börnum. Mín reynsla er
sú, að flest eða öll börn
hafi gaman af að heyra um
GAMLA DAGA. Þá fræðslu
getum við og þurfum að
veita. Okkur ber nefnilega
að vera dálítið ÍHALDS-
SAMIR f þessum efnum.
Hinni hliðinni, nútíman-
um, kynnast þeir ungu
miklu meira af sjálfu sér,
jafnöldrum og daglegri Iffs-
reynslu.
Ég er viss um að öllum
hinum yngri er bæði holt
og nauðsynlegt að vita
sem best skil á þeim jarð-
vegi sem þeir eru sprottnir
úr; — að það hafa ekki
alltaf verið vegir á íslandi,
ekki bflar, dráttarvélar,
hvað þá flugvélar, ekki
frystikistur, rafmagnsljós í
hverju skoti og allt þar
fram eftir götunum, heldur
bjó þessi þjóð í þúsund ár
við engin þægindi. Verk-
færi hennar og vinnubrögð
breyttust lítið sem ekkert
allan þennan tfma. Við
vorum alla götu fram yfir
sfðustu aldamót, og þó
lengur, að bjástra við að
bera skarn á svipaða hóla
og þúfnakraga og Njáll
gamli á Bergþórshvoli —
og berja sömu harðbalana
og kargann með Ijáum,
sem Skalla-Grímur hefði
getað smíðað á steininum
sínum fræga. Það er því
síst að furða þótt okkur
hafi brugðið obbalftið við
að hoppa svo að segja f
einu stökki og jafnfætis
inn í tæknivædda veröld.
Það hefur margur beðið
tjón á sálu sinni af minna
tilefni.
Ætli hið margnefnda og
illræmda kynslóðabil eigi
ekki rætur að rekja til
þessara stökkbreytinga?
Ætli þráðurinn hafi ekki
slitnað og endinn runnið
úr gómum okkar, upp í
þráðarpípuna, yfir hnokk-
ana og týnst inn á snæld-
unni i sivafninguna? En við
höldum áfram að þeyta
rokkinn og þrusa. —
©
Sfmon Jón Jóhannsson
BÆN
Lind viltu lauga mitt hár.
Lind viltu leika.
Ég man það er drengur
að draumsins veigum.
Einn var sendur,
sálarlaus.
Vatn að sækja
f vonarskálar.
Lind viltu lauga mitt hár.
Lind viltu leika.
Þá Iftil blóm
við bakkan hlógu.
Laufið græna
og liljur draumsins.
Nú er auðnin mér allt
þar einmanna sálir reika.
Lind viltu lauga mitt hár.
Lind viltu leika.
Veit svölun og frið
mfnum synduga hug.
Lát gleymast þau tár
mfna titrandi von.
Veittu mér lausn
þinnar lifandi daggar.
Lind viltu lauga mitt hár.
Lind viltu leika.
Mfn þrá erdraumur
hins þreytta manns.
Birtist mér minning
brotinnar skálar.
Lfkt og mjallhnoðrar falli
f mjúka jörð.
Eða gáski vinds
yfir grastoppa.
Minning um barn
og bjölluhijóm.
Ég heyri þær kalla.
Ég heyri þær klingja.
Yfir úthafið,
auðnina bleika.
Lind viltu lauga mitt hár.
Lind viltu leika.