Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.1979, Blaðsíða 15

ASTRIKUR A GOÐABAKKA
Eftir Goscinny og Uderzo. Birt í samráði við Fjölvaútgáfuna.
Ingólfur, sem var flutningsmaöur, tók
engan þátt í umræöum og ekki atkvæða-
greiöslunni.
Þá var tillagan borin undir atkvæöi og
samþykkt meö 17 atkvæðum gegn 10 og
afgreidd sem ályktun neöri deildar alþing-
is. —
Atkvæðagreiðslurnar sýna, aö Njálu-
tillagan hefur veriö gerö að flokksmáli í
Framsóknar- og Sjálfstæðisflokkum, en
tveir þingmenn Sjálfstæöisflokksins fóru
hinsvegar eigin götur, þeir Gunnar
Thoroddsen og Siguröur Bjarnason frá
Vigur, núverandi sendiherra. —
Lokið er þessum þriöja þætti í menn-
ingar- og þingsögu íslendinga. Blaöaskrif
voru nokkur um þessa uppákomur í
þjóölífinu. Halldór skrifaði til aö mynda
greinina: „Þrælsmerki sem veröur aö
afmást“, eftir samþykkt Njálutillögunnar.
Hann kemst svo aö oröi í upphafi greinar-
innar:
„Síðasta Alþingi ræddi stafsetningu í
níu daga, — efri deild sjö, þar af fimm
samfleytt viö aöra umræöu, neðri deild í
tvo daga —, og setti öll þau met í
röksemdafærslu, sem hægt er aö setja
utanklepps á íslandi... Ég get sagt
andstæðingunum aö þó hiö gamla
þrælsmerki sitji djúpt í þeim sjálfum
mun engin samþykt þeirra, hvorki á
Alþingi né annarsstaöar, fá því ráöiö aö
íslenskar fornbókmentir veröi stílsettar
upp á dönsku héöan af, nema útgáfur
sem eru markaöar dauöanum. íslenskar
bækur eiga aö veröa útgefnar meö
íslenskri stafsetningu og þær skulu
veröa útgefnar meö íslenskri stafsetn-
ingu; þeir skulu sjá þaö.“
„Þótt undarlegt sé er Alþingi orðinn
vettvángur bókmenntalegrar gagnrýni,
ólíkt því sem tíðkast hjá öörum þjóöum,
Þar sem menntamenn, rithöfundar og
fræðimenn sinna slíku starfi í opinber-
um málgögnum. Meira aö segja Ingólfur
auminginn á Hellu (hátt verö á kjöti) og
Gísli Jónsson vélstjóri geröust lærifeöur
í þessari akademíu. Annar sagöist ætla
aö bjarga Njálu, hinn sagöist þegar hafa
bjargaö menningu islands í Amsterdam
í Hollandi ... Laxdæluútgáfa mín sætti
Þúngum dómum á hinu hlægilega staf-
setningar-Alþingi því sem nú var háö,
einkum og sér í lagi hjá þeim stafsetn-
ingaralþingismönnum sem hvorki höföu
lesið bókina né kunnu sjálfir almennar
ritreglur, en voru æstir útaf einhverju alt
ööru en því sem þeir þóttust vera að tala
um.“
Ingólfur á Hellu var nýliöi á þingi er
hann skrifaöi uppá Njáluplaggiö fyrir
höfuöandstæöing þeirra Sjálfstæöis-
manna. Hann lét þó fljótt að sér kveöa á
þingi, þó litlar sögur fari af framgöngu
hans í því eina máli, er hann kom viö sögu
sem liðsmaður bókmennta í landinu.
Njála, „þjóöarútgáfan“, „aö tilhlutun
Alþingis“ eins og stendur á titilblaöi, kom
út haustið 1944. Magnús Finnbogason
bjó til prentunar, Vilhjálmur Þ. Gíslason
skrifaöi langan formála. Þar segir, aö
„þessi útgáfa Njálu, sem hér birtist, er
fyrst og fremst ætluð þeim, ungum og
gömlum, sem lesa vilja söguna sér til
dægrardvalar, fróöleiks og ununar."
Þaö mun þó mála sannast, aö þessi
Njáluútgáfa var fáum til ununar. Lítt var til
útgáfunnar vandaö, kurnarlegt band,
ódýrasta gerö, flestar myndir gamlar og
grámóskulegar. Leturflötur áferöarljótur
og of samþjappaður. Einn kostur útgáf-
unnar, umfram aörar „alþýöuútgáfur“, en
það eru textaskýringar. —
Halldór Laxness skrifaði um hina nýju
Njálu sem heitir „Hinn andinn gefur út
fornrit.“ (Sjálfsagöir hlutir, Rv. 1946,
237—45). í upphafi er lýst tilurð verksins.
„Loksins liggur þá prentuö fyrir fram-
an mig útgáfa sú af Njálssögu, hatursút-
gáfan svonefnda, sem boöuö var í fyrra.
Almenningur mun vafalaust taka þessu
útgáfuverki meö hrifningu í nokkurn-
veginn réttu hlutfalli við göfugan tilgáng
þeirra manna sem aö útgáfunni standa,
en hér þykir hlýöa aö sá einstaklingur
sem bókin á að hitta sérstaklega,
samkvæmt mörgum ástríðufullum yfir-
lýsingum á Alþingi og öörum vettvángi
sýni eitthvert lífsmark í kvittunarskyni
tyrir þá hugulsemi er honum hefur veriö
sýnd og hvorki til sparaö fé né erfiði:
milli tíu og tuttugu daga látlaus ræöu-
höld um málið á tveimur alþingum,
stundum einnig lángdregnir næturfund-
ir, oft samfara sterkustu geðshræring-
um; löggjöf loks fullsamþykt um máliö í
efrideild klukkan þrjú eina nótt; síðan
sérstök fjárveiting aö upphæö 50 þús-
und krónur af ríkisfé heimiluð til útgáfu-
kostnaðar og ókeypis dreifíngar þessa
rits, — sem þó mun því miöur hrökkva
skamt og uppbætur veröa að greiöast úr
öðrum opinberum sjóðum. Það væri sýrt
fyrir þjóöina aö eiga rithöfunda ef í
hverju einu pyrfti að taka jafnmikið tillit
til Þeirra og hér var gert.“ —
Ariö 1945 kom út Brennunjálssaga,
„Halldór Kiljan Laxnes gaf út“, á forlagi
Helgafells. Var ekkert til útgáfunnar
sparað. íslenskir listamenn myndskreyttu
bókina.
í eftirmála segir Halldór: „Sú útgáfa af
Brennunjálssögu, sem hér kemur fyrir
almenningssjónir, á því tvöfalda hlut-
verki að sinna, er ég áöan gat: vera
senn góður gripur og nútímafólki að-
gengilegur lestur.“
Grettissaga kom út 1946 á forlagi
Helgafells. Halldór gaf út, en Gunnlaugur
Scheving gerði flestar myndir í bókina
Bókin kom út Ijósprentuö áriö 1968. Un
bókina er m.a. þetta prentað á kápusíðu:
„Útgáfa Halldórs Laxness á GrettiS'
sögu meö nútímastafsetningu vakti i
sínum tíma deilur ... Sjónarmið han:
um útgáfur fornrita eru nú almenn
viðurkennd.