Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1979, Blaðsíða 2

Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1979, Blaðsíða 2
ALLT I GRÆNUM Árið 1922 hófst merkilegt tímabil í leiklistarsögu höfuðstaðarins, sem nefna mætti „skopöld“ og stóö á fjórða tug ára. Það hófst með sýningu á skopleíknum „Boltinn með lausa naflan- um“, sem leikinn var pað ár. Síðan máttu Þeir borgarar og hreyfingar, sem voru góður skotspónn, búast við pví á hverjum vetri, allt petta tímabil, að „sjá sig sjálfa" á leiksviöinu í lönó. Revýurnar eru skemmtileg spegil- mynd af bæjarlífinu á pessum tíma, en pví miður eru nú flestir horfnir, sem hér áttu hlut að máli, og nýja kynslóö vantar upplýsingar um baksviðið. Eg hafði um tíma hug á að foröa frá glötun heimíldum um petta tímabil revýunnar, um höfundana, hlutdeild peirra hvers um sig og fyrirmyndir. Við pá athugun beindist athygli mín lengra aftur í tímann, að einstæðum viðburði á pessu sviði, sem er að falla í gleymsku, en er of forvitnileg mynd af samskiptum manna á peim tíma til pess aö svo megi fara. Að honum stóðu nokkrir stúdentar, sem höföu gert sér gildi skopleiksins Ijóst, og réðust í pað að láta svipu skopsjns ríða á pekktum borgurum. í augum pessara háðfugla sigldu pessir menn pjóðarskútunni með „alt í græn- um sjó“. Þeir settust niður og sömdu hinn fræga skopleik „Alt í grænum sjó“. i von um pað, aö aðrir taki viö og leiti fanga um pær merku revýur, sem „Reykjavíkurannáll h/f“ og afsprengi hans auöguðu bæjarlífið í Reykjavík með á hinni fyrrnefndu „skopöld“ verður í pessari greín fyrst og fremst leitað fanga um „Alt í grænum sjó“ — flimleikinn svonefnda, er setti Reykjavík á annan endann áriö 1913, og var valdur að einhverjum illvígustu og furðulegustu blaðadeílum* sem þekkst höföu hér á landi. Aö skemmta sér á kostnað pekktra samborgara 3ja maí 1913 geröist það, að skopleik- ur, sem nefndur var „Alt í grænum sjó“ var sýndur í lönó á vegum Stúdentafé- lagsins. Ýmislegt hafði kvisast út um þessa væntanlegu leiksýningu, sem vakti eftirvæntingu, enda seldust aögöngumiö- ar þegar upp á tvær auglýstar sýningar. Hér var um algera nýjung leiksýninga aö ræöa. Eftir því aö dæma, sem hleraöist, áttu leikhúsgestir von á því aö skemmta sér konunglega á kostnaö þekktra samborgara. Þaö fréttist fljótt, aö Einar Hjörleifsson. Honum þótti svo nærri sér höggvið og spíritismanum, að hann fékk leikinn bannaðan. Andrés Björnsson rithöfundur var potturinn og pannan í tilurð ieiksins og lék eitt hlutverkið. Andrés varð úti milli Hafnarfjarðar og Reykjavíkur á unga aldri. Guðmundur Finnbogason. Var einn þeirra, sem gerður var að skotspæni f fiimleikunum og tók það mjög óstinnt upp og skrifaði ásamt Einari Iljörleifs- syni harðvítugar grcinar í blöðin. Skopleikur Stúdentafélagsins 1913 bar nafn með rentu — það varð allt í grænum sjó — bærinn fór á annan endann og leikurinn var bannaður eftir fyrstu sýninguna. Síðan upphófust hatrammar blaðadeilur. Andrés G. Þormar hefur safnað öllu, sem tiltækt er um þennan viðburð í skemmtanalífi höfuðstaðarins, en hér hefur aftur á móti verið gerð samantekt á gögnum Andrésar. „Bræöingsmennirnir“ fengju þar fyrir ferðina ásamt andatrúarmönnum, sem mikiö höföu látiö til sín taka undanfarinn áratug og áttu öfluga fylgismenn og andmælendur. Samkvæmt fréttum blað- anna var ætlunin aö sýna þennan nýstárlega gamanleik á sumargleöi stú- denta í apríl. Af henni varö ekki og buöu höfundarnir þá Stúdentaféiaginu aö leika hann opinberlega til ágóöa fyrir bygginga- sjóö félagsins. Þaö boö var flutt á fundi í Stúdentafélaginu 9. apríl, og var þaö Guöbrandur Jónsson, sem þar haföi orö fyrir stúdentum, og var þá sýnt, aö hann var einn höfundanna. Máli þessu var skotið til stjórnarinnar, er tók boöinu eftir aö hún haföi lesiö handritiö aö leiknum. í stjórn Stúdentafélagsins voru þá: Halldór Jónasson frá Eiöum, formaður, Einar Hjörleifsson, yngri, Matthías Þórö- arson, Benedikt Sveinsson og Kristján Linnet. Einar Hjörieifsson var ekki mættur á þessum fundi. Nú var tekið til óspilltra málanna viö æfingar og undirbúning sýninga og munu æfingar hafa farið fram, aö minnsta kosti aö einhverju leyti í kennslustofum Háskólans. Ekki varö hjá því komist aö ýmislegt bærist út meðal stúdenta og kennara um efni leiksins. Einar Hjörleifsson telur, aö sumir kennar- anna hafi reynt aö stuöla aö afskiftum Háskólaráös af málinu. Þessi afskifti munu hafa leitt til þess, aö tvö atriði í leiknum voru felld niöur fyrir frumsýningu aö tilhlutan lögreglustjóra. Litiö var svo á af yfirvöldum, aö í ööru þeirra væri veitst aö danska fánanum á móögandi hátt, en í hinu væri lagið viö sálminn „Hærra minn guö til þín“ notaö þannig aö ekki væri sæmandi á íslensku leiksviöi. Rödd Hannesar Hafsteins frá „furöuströndum“ Leikurinn var sýndur fyrir ffullu húsi áhorfenda laugardaginn 3ja maí. Leikskrá- in, sem seld var vió innganginn, var rifin út, en hún gaf ekki upplýsingar um paö sem flesta fýsti aó vita — hverjir leikendurnir voru, heldur ekki hverjar fyrirmyndirnar væru. En um pað byrjuóu strax hiværar umræóur meðal áhorfenda áóur en tjaldið var dregiö frá. i leikslok purftu leikhúsgest- ir ekki að spyrja um paö, og pá leyndi Þaö sér ekki, að leikurinn olli bæói hneykslun og kátínu. En mikið var hlegiö og klappaö, og viðbrögóin fóru áberandi eftir pví, hvort Lárus H. Bjarnason próf. Jón Þorkelsson þjóðskjalavörð- Klemens Jónsson. ur. Meðal þeirra, sem urðu að skotspæni og aðhlátursefni í Iðnó: Hannes Hafstein, skáld og fyrr- um ráðherra. Jón Ólafsson ritstjóri.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.