Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.1981, Blaðsíða 15

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
ífn*. IRM-I ftk I [77., kí DvC-HHhawu! ** ■Cfi'lTL- AOIA 5gdT Haóo UL i Sk’iT- UfL
uu F A L L V A L T u R í«rí Rffii T D
t>i>fi VnTTÍ A P A € 1«. ♦ Kfi-OOK. c, A 1 R fe £ T K
A s N A U © A M Vn«- -i F R A K K I
F It e l S T A Si©R íer 'l KAF A 4 A Vorr starf R A K r
6, e i * MMfií- NÓFN \ N x> R l Ð l T A u
R \ c, S A R fwn- AR. y LXtni L 1 £> N 1 EVOI M£*r \HfJI R MV-
B s T A HEITI T«- •fLtTA N A F N c£irn frrn.t
ÚMlMI rutu- INn 1 M A L o A N A F A T 'íxSl u 6
0 N 1 £> R A Blófín K»«W- A4 AFN u K T HEY r A £> A
SK.ir. 5 L Fl» UM- *r/ui N A ■ffiOG, R 'A 5 Ev#e«c £«D - INÖ. U R \ N N fc
L A U N y B nwo- VISKfiO IMOIJ- S r u N A N ierwiR «£K»C- UR 1 Ð
g A 6, l rtooiuA wmt> íifin s T 'ö R » M N íza>íi Z.AND A s N 1
L> 1 -* s vc •o 3 Ct £> 5£B- HtT, A £ Bóic- STAT- U«. E N t*
A S T M O O N ORÖ- HCPP- IH N Y T r 1 N

VÆTÍ--
aÐ|
2>£l.-
3 ft IC-
ARiJll?
<r
\OP
IfR A
|hre'íf.
IW4U
|R\iovr.
Utf.
|Liw/\'a
IWW-
V FC I
£IN -
K£NNl
OUQ. _
EiNKfl
fiMCK
(A&M-
l\sft
BÉ<-ru«
Kueiic
UR.
WA'rT-
2 EífJJ
£í- D -
S7-Æ£>l
ÍUD
ReiPiS
rAPP-
I f~J N
|L^

HR'lP
B FKV'
SMI
KV/eði
£.HC>
I
íwórr
EYS
|Horfa

HRESJti
SIO.
_ VC UL~
Vl't-tÐ
FlSKAR
p£-
6IR£t)
Fuwi-
IÐ
íjReuJiR.

V€«.vc-
FÆRI
^ai-
L£4
Fuaí-
Ö^EI/ví

Pen
IfJ HUM
srriR.
e*us-
FAR
DRAKK
Ul
Pí F>-
uwn
fUCL-
Afi
S*
Lu

S'n R
HAU--
M«LIR
SA£> -
DAWÖ
HKÓPfl
4L
ci>
5kor-
Æ>ýR.
PútKA
fíruitiuu
£SVC-|
KoRN|
Duc.Lec.
iWiíóm

pn<r-
RPví>/\
FWRVTU
HvX$ -
OH
1
3orl-
AR
ium
Ano-
AR
A róli um Varsjá
og Gdansk
Framhald af bls. 7
var þaö Pólverjum enn meiri nauösyn
að setja alpólskt menningaryfirbragö á
gamla bæinn hér í Gdansk heldur en í
Varsjá, því það má nefnilega lengi deila
um, hvort gamla Gdansk sé fremur
sprottin upp úr pólskum eöa þýzkum
menningarjarövegi. En hvaö sem því
líður, þá hefur, aö því er bezt veröur
séö, veriö rækilega munað eftir hverju
einasta smáatriöi í gerð húsanna, þegar
þau voru endurreist á 6. og 7. áratugn-
um.
Sé hins vegar fariö örlítiö nákvæmar í
saumana á þessu endurreisnarafreki í
Gdansk, þá læðist aö manni sá grunur,
aö þessi kostnaöarsama uppbygging
standi á heldur völtum fótum, því að
mjög mörg þessara húsa eru nú þegar
farin aö láta stórlega á sjá. Þaö er
hvorki hægt aö loka innri né ytri
gluggum á mörgum húsanna; þeir eru
smíðaðir úr slæmum viöi og viöhald á
gluggum, tréverki og pússningu, innan-
húss sem utan, viröist ekkert vera.
Vafalaust skortir fjármuni til þess aö
halda þessum húsum viö eins og vera
ber. Hin haröa vetrarveðrátta, salt-
mengaö loftiö og mengunin frá iönfyrir-
tækjum Gdansk, allt þetta í sameiningu
spænir upp framhliöar húsanna, étur sig
inn í tréverkiö og lætur þessi hús von
bráöar riöa til falls, ef ekkert veröur aö
gert.
Þaö er þó ekki svo aö skilja, aö gamli
miöbærinn í Gdansk sé dauður borgar-
hluti. Ennþá sjást þar fjöldamörg hús,
sem er vel viö haldiö, sérstaklega
verzlunarhús, vínbarir og veitingahús,
sem virðast ná þaö miklu fé inn af
rekstrinum, aö unnt sé að halda húsun-
um vel viö. Hiö aldna, sögufræga
ráðhús er orðið aö safni, sem margir
leggja leið sína til, og sama gildir um
Hús pólskra listamanna. Sé fariö í smá
skoöunarferö um næsta nágrenni
Gdansk eins og til Gdynia, Oliva og
Sopot, þá blasir aftur hrörnun og
skortur á viöhaldi húsa of víöa viö.
Gdansk og ofangreindir nágrannabæir
hafa samtals yfir 800.000 íbúa, og ný
eöa nýleg háhýsi eru á hverju strái í
yngri hverfunum. Þarna getur líka aö líta
heimsins lengsta hús, íbúöablokk, sem
hlykkjast yfir landslagiö og viröist vera
endalaus: heldur óskemmtileg hug-
detta. Næstum því alls staöar bera
húsin því glöggt vitni, aö þau hafa ekki
verið byggö eftir ströngum gæöakröfum
og hljóta a.m.k. takmarkað viöhald:
útlitiö, jafnvel á svo til nýjum húsum, er
eftir því.
Það er því spurn, hvort allt þaö kapp
og allir þeir fjármunir sem Pólverjar
leggja í uppbyggingu iöjuvera og skipa-
smíöastööva eins og í Gdansk og
Gdynia, veröi til þess, aö m.a. hinar
dýrmætu, nýlega endurreistu stíl-bygg-
ingar gamla miöbæjarins drabbist fljót-
lega niður aftur og verði áöur en varir
aö hrörlegum hjöllum eöa rústum einum
vegna fjárskorts borgar og ríkis.
Þaö væri ömurlegt til þess aö vita, aö
Pólverjar glötuöu þannig þessum merku
heimildum og vitnisburöi um pólska
þjóöarkennd, sem þeir hafa lagt svo
óhemju hart aö sér viö aö endurreisa.
Halldór Vilhjálmsson
Auguokkareru haldin
hveli, — barst milli blíöu og éls, —
upphefðar, auölegöar og ríkidæmis, fá-
tæktar og sárustu niöurlægingar. Allt þetta
mátti hann reyna áöur en ævi hans var öll.
— En ofar öllu þessu sveif stórbrotinn andi
hans. f skáldskap sínum laut hann aldrei aö
hinu lága heldur hina háa og guödómlega.
— Alþekkt er síöasta erindiö í kvæöinu
“Hnattasund":
Hafknörrinn glæsti og fjörunnar flak
fijóta bæöi. Trú þú og vak.
Marmarans höll er sem moldarhrúga.
Musteri Guös eru hjörtun, sem trúa,
þó hafi þau ei yfir höföi þak. “
Og eitt meö því síöasta, sem eftir hann
liggur er Ijóðabrot, eitt erindi og máttugt,
sem hann nefnir „landiö helga“:
Þótt allir knerrir berist fram á bárum
til brots við eina og sömu klettaströnd,
ein minning fylgir mér frá yngstu árum,
— þar er sem bliki á höfn við friöuð lönd.
Ég man. Ein bæn var lesin lágt í tárum
viö Ijós, sem blakti ígegnum vetrarhúmið.
Og svo var strokið lokki af léttri hönd,
sem litla kertið slökkti og signdi rúmið.
Á miðjum áratugnum fyrir síðari heims-
styrjöld ómaöi ein rödd vinsæls skálds,
sem ýjaöi aö því og sagöi þaö reyndar
fullum fetum í kunnu Ijóöi, aö degi Drottins
væri tekið aö halla og signing barnsins
myndi týnast viö nýrra tíma tákn. — En
hvaö hefur gerst síöan þessi fullyröing var
sett á þrykk? Vegur krossins, vegur
signingarinnar og Guöstrúar hefir aukist,
jafnvel aö baki hinna formyrkvuöu tjalda
og veraldlegra tákna hins nýja tíma. Trúin
vakir þar og lifir í hjörtum fólksins, þrátt
fyrir öll boö og bönn, og kannski aldrei
sterkar en nú. Lítum t.d. á Pólland, sem
stendur nú á örlagaríkum tímamótum. Þar
hefur hamrinum og sigöinni, tákni hins nýja
tíma, ekki tekist að sigra signinguna, merki
krossins. Verkamennirnir þar og foringjar
þeirra ganga fram gegn ofurveldinu meö
Guöstrú í brjósti, undir merki krossins. Þaö
telja þeir sína einu von.
Þaö er ekki nýtt fyrirbæri aö valdsmenn
ýmissa þjóöa hafi lagst gegn kristindómi
, . . Framhald af bls.3
og reynt aö ganga af Guöstrúnni dauöri, og
oft hafa ýmsir listamenn og vísindamenn
lagst á sömu sveif. En allt hefur komiö fyrir
ekki. Hver man alla þá menn, sem gegnum
tímans rás hafa reynt aö uppræta kristni og
Guöstrú? Þeir eru flestir gleymdir og
grafnir, en Kristur lifir. Hann er hinn sami í
dag og í gær og um aldir.
Einn af mikilsmetnum rithöfundum Svía,
August Strindberg, sem var uppi frá
1849—1912, var kristindómshatari lengi
ævi sinnar, en áöur en yfir lauk var hann
sigraöur af því guðstákni, krossinum, sem
hann haföi fyrr barist og hamast gegn. Og
á legsteininum á leiði hans eru letruö á
latínu þessi orö: „Ave Crux, spes unica“,
sem útleggst á okkar máli: „Heill þér
kross, eina von“. — Og dæmin eru ótal
mörg um fjölda mikilmenna, allt frá Páli
postula og fram á okkar daga, sem gerfist
hafa upp fyrir hinu heilaga merki Krists,
krossinum.
Ef viö, sem hér erum saman komin í
Guöshúsi á fyrsta degi ársins, degi vonar
og trúar, lítum til liðins tíma, lítum yfir
farinn veg á síðasta ári, þá er margt sem
viö minnumst, margt sem okkur ber aö
þakka: Áriö var viöburöaríkt. Meöal stórra
atburöa sem geröust voru m.a. þeir, aö ný
ríkisstjórn komst á laggirnar snemma á
árinu og svo forsetakjör. Hvorugt þetta geri
ég aö umtalsefni. Hitt er mér ofar í hug aö
viö nutum þeirrar náðar Guös að búa viö
mikla árgæzku til lands og sjávar. Tíöarfar-
iö var einstakt mestan hluta ársins eitt hiö
bezta sem um getur á þessari öld. Viö
höfum notiö mikillar náöar í þessum efnum
og fyrir þaö ættum viö aö þakka. En í
amstri dagsins gleymum viö tíöum aö
þakka góöar gjafir Guðs. Og viö erum svo
niöursokkin oft viö aö sinna okkar tíman-
legu velferð, aö viö gefum okkur ot sjaldan
stund til aö staldra viö og líta upp og viröa
fyrir okkur dásemdir lífsins og þar á meðal
þau sköpunarverk Guös, sem í allt haust
hafa blasaö viö okkur á festingunni í
heiöskíru veöri um flest kvöld, nætur og
morgna, allt til jóla. Hin skærblikandi
Sjá bakaíöu
(15)