Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1981, Side 14
Dirch Passer var einn þeirra gamanleikara, sem fólk hlær að
jafnvel þótt þeir segi ekkert og aðhafist ekkert.
Jens Kistrup
Dirch Passer í Færeyjum ásamt vinkonu sinni siðustu árin, Bente Askjær.
Þannig munum við DIRGH PASSER
Dirch Passer mun iifa í minningunni
sem einhver furöufugl, sem maður
andstæönanna. Hann var hamhleypa
eins og naut enda fæddur í Nauts-
merkinu, en hefuröu tekiö eftir því, aö
jafnvel spönsku nautin skjálfa, þegar
þau koma inn á leikvanginn, spuröi
hann mig einu sinni. Þaö er vegna
þess, aö þau vita, aö nautabanarnir
hafa hvesst korðana. Viö vitum, aö
gagnrýnendurnir sitja þarna frammi,
ég held, aö þeir hafi ekki horn í síöu
okkar, en þeir hafa ekki borgað sig inn
á frumsýninguna og því skemmta þeir
sér verr. Þess vegna hata ég frumsýn-
ingar. Ég leik ekki vel fyrr en á annarri
sýningu, kannski þeirri þriðju, ef þaö
þá gengur. Þess vegna hata ég
frumsýningar.
Ég eltist viö Dirch í heilt ár til aö fá
hann í Cirkusrevíuna. Ég þori ekki,
sagöi hann. Mér leið svo vel hjá Kjeld
Petersen í ABC-leikhúsinu. Viö vorum
eins og einn maöur — Kellerdirch. Viö
hugsuöum eins, unnum eins og vildum
báöir þaö sama. Þaö bjargaöi okkur
frá taugaálaginu. Nú stend ég einn
uppi og vill heldur leika í kvikmyndum,
þó aö allir gagnrýnendur hafi tætt þær
í sig, en almenningur flykkist til aö sjá
þær. Þess vegna er ég öruggur á því
sviöi, og þaö er erfitt fyrir þig aö greiða
mér það, sem ég set upp.
Ég haföi nú annars hugsaö mér,
greip ég fram í fyrir honum, að borga
þér þaö, sem þú átt skilið.
Þaö er of lítiö, sagöi Dirch, og þar
með var samningaumleitunum hætt.
Velgengni ffrá upphafi
Þaö var erfitt aö telja Dirch á mitt
mál, en hann lét sig aö lokum. Hann
var meö í Cirkusrevíunni og sumarið
var einstaklega velheppnaö. Þau uröu
fleiri. Preben Kaas átti mikinn þátt í
velgengni okkar. Hann var leikstjóri og
hann lagði til, að Dirch geröi eitt og
annaö, sem hann haföi ekki gert áður.
Hann var heldur lítið hrifinn af því.
Hann sagðist þekkja sín takmörk.
Honum þótti leitt, þegar hann átti aö
syngja söng, sem var skopstæling á
„Sonny Boy“ og afskaplega fyndinn.
Þiö verðið aö ná í Poul Bundgaard,
hann hefur þoliö, ekki ég. Hann söng
nú samt og allir hrifust af söng hans.
Hann vildi ekki heldur syngja tví-
söng með Daimi, en lét sig. Þau sungu:
„Hvem har du kysset i din gadedör,“
og Dirch skemmti sér viö þaö á hverju
kvöldi aö segja nýjan brandara eöa
gera einhverja vitleysuna. Stelpu-
krakkinn veltist um af hlátri og viö,
sem stóöum að tjaldabaki skemmtum
okkur ekki síöur. Kvöld nokkurt sagöi
Dirch t.d.: Þú hefur alltaf veriö aö tala
um það, aö þú vissir ekki, hvaö þú
ættir aö gera viö hendurnar, þegar þú
ert aö syngja. Haltu þeim bara fyrir
munninum.
Stundum fékk Dirch sér í staupinu,
sérstaklega fyrir frumsýningar, sem
hann kveiö alltaf mikiö fyrir. En hann
var ótrúlega skyldurækinn, þegar sýn-
ingar voru komnar af staö.
Sumar nokkurt fékk hann kýli í
eyraö, seinna annað í hálsinn, og
þjáöist mjög mikiö. Læknirinn vildi, að
viö aflýstum syningunni og auövitaö
samsinnti ég því, en Dirch neitaöi.
Hann stóö sig eins og hetja. Hann
sagöi Daimi, aö hann væri hálf lasinn,
áöur en sýningin hófst. Þess vegna
veröur þetta eins og berfættur maður
sé að dansa á líkþornunum, sagöi
hann. Og Daimi tók þessu vel.
Eitt kvöldiö sagði Dirch eitthvaö
þessu líkt: Ég var hjá huglesara og
hann skilaði mér peningunum aftur
eftir hálftíma.
Einkalífíö
Dirch var hávær á sviðinu, en
einkalífiö var friðsælt. Hann var sá
rólegasti af öllum mínum leikurum.
Hann haföi alltaf gott ráö á reiðum
höndum. Þegar Poul Bundgaard kvart-
aöi yfir því, aö hann gæti ekki skift um
föt milli atriöa, sagöi Drich: Ég klappa
bara á meðan þú klæöir þig.
Um tíma angraði þaö Dirch, aö
flugvél flaug alltaf yfir tjaldiö, meöan
hann átti aö fara meö eintal á sviðinu,
en ég stakk því aö honum, að hann
skildi segja: Hvaö! Farfugl frá Tjære-
borg!, og áhorfendur veltust um af
hlátri, nema eitt kvöld, þegar engin
flugvél kom. Þá ákvaö Dirch aö sleppa
þessu atriði nokkur kvöld.
Eftir frumsýninguna 1967 fékk Dirch
aö heyra, aö hann væri réttur maöur á
réttum staö. Allir gagnrýnendur hrós-
uðu honum, og hann hringdi í mig kl. 3
um nóttina, þegar hann haföi lesiö
umsögn Jens Kistrups í Berlingi og
sagöi: Ég bið aö heilsa Preben Kass.
Þiö hafiö bjargaö lífi mínu. Ég er
hamingjusamasti maöur á jaröríki, því
aö nú veit ég meö vissu, aö ég á aö
leika í revíum. Þar tekst mér best upp.
Kistrup ráölagöi Dirch að halda sig
viö revíurnar. Hann var ekki eins og
hinir gagnrýnendurnir sem töldu, aö
Dirch ætti aö reyna við alvarleg
hlutverk, því að hann gæti einnig oröiö
mikill skapgeröarleikari. Dirch áleit
þaö ekki sjálfur. Hann sagði: Ég held
áfram í revíunum. Hann haföi fengið
tilboö um hlutverk frá Konunglega
leikhúsinu, þegar ég hitti hann síðast,
en sagöi mér, aö hann heföi umsvifa-
laust hafnaö því. Ég heföi kannski
hikaö smá stund, ef þeir heföu boöiö
mér aö leika Kamelíufrúna, bætti hann
viö.
Þúsund þjala smiðurinn
Dirch var einfari í list sinni, en hann
var líka þúsund þjala smiöur. Hann var
margbrotinn maöur. Hann var bæöi
trúöur og snillingur, flækingur og
góöborgari, gamansamur og alvar-
legur, lýðræöis- og konungssinni.
Hann neitaöi aö segja skrítlur um
stjórnmálamenn, nema þær væru ein-
staklega góöar, og í eintölum sínum
minntist hann aldrei á konungsfjöl-
skylduna. Ekki eitt orö um Hinrik prins,
sagöi hann, þó aö honum sárni þaö
kannski. Dirch gladdist mjög, þegar
Margrét drottning sló hann til riddara,
og hann sagöist víst hafa hlaupiö á sig,
þegar hann sagöi eftir aö drottningin
haföi fest riddarakrossinn á brjóst
hans í Amalíuborg: Ég met mikils allt,
14