Lesbók Morgunblaðsins - 12.09.1981, Blaðsíða 6

Strax og sr. Þormóður vaknaði, fann
hann, að í nótt hafði veturinn komið, þrátt
fyrir hlýju hjónarúmsins var kæla í loftinu,
sem ekki hafði veriö í gær — haföi ekki
verið fyrr á þessu hausti. Hann lyfti
blæjuhorninu frá glugganum. Jú, ekki bar á
ööru. Rúðurnar voru hrímaðar. Fínlegar,
gegnsæjar rósir hrísluðust upp eftir glerinu
og vöföust saman eins og í faliegu
málverki. Þaö gæti bara verið gaman aö
skoða þær, virða þetta listaverk nætur-
kuldans dálítið fyrir sér. En honum varð
fljótt kalt vegna svalans frá glugganum.
Best aö breiða ofan á sig aftur og lúra
dálítiö lengur.
Senn mundi Soffía koma upp með kaffið
handa honum þegar hún væri búin aö gefa
Magga og Stínu gömiu þeirra venjulegu
morgunhressingu.
Mikil gersemis kona var hún Soffía. Það
var sannarlega ekki ónýtt fyrir hann aö fá
slíkan kvenkost — kaupstaðarpiltinn öllum
búskap óvanur, öllu sveitalífi í rauninni
ókunnur. Og svo dugnaðurinn og ósérhlífn-
in, viljug, vinnugefin. — Þaö var aö vísu
ekki hægt aö hafa viö hana mikið andlegt
samfélag. Þótt hann langaði til aö lesa fyrir
hana kafla og kafla úr ræðum sínum var
það eins og tilgangslaust. Hún horfði bara
á hann þessum stóru augum sínum,
skínandi af aödáun. En það var eins og hún
skildi aldrei neitt hvað hann var að fara. En
sagði bara — alltaf í sama tón: „Mikiö er
þetta fallegt hjá þér, elskan mín.“
Hann var hættur að lesa fyrir hana
ræðurnar sínar. Þetta var nú fjórða hjóna-
bandsár þeirra og hrifning hennar var æ
hin sama. Þótt ekki væri beinlínis hægt að
segja, að sr. Þormóður hafi tekiö niöur fyrir
sig — langt í frá — þá kom samt öllum
saman um, að hún Soffía í Heiöarbóli heföi
sannarlega dottið í lukkupottinn er hún
giftist honum sr. Þormóöi, unga Ijóshæröa
prestinum, sem haföi verið settur í Brúna-
vallaprestakall strax og sr. Hannes gamli
dó. — Það þótti ekki forsvaranlegt aö láta
söfnuðina vera án allrar sálusorgar yfir
veturinn, nema einhverrar ófullkominnar
þjónustu nágrannapresta.
Svo vorið eftir, þegar brauðinu var
slegiö upp, kom enginn til greina annar en
sr. Þormóður. Hann var búinn aö kynna sig
svo mæta vel, ekki sízt vegna þess hvað
hann var góöur barnafræðari — hafði
alveg snilldarlag á unglingum. Þeir hænd-
ust að honum, ekki aðeins í þessum
venjulegu barnaspurningum heldur tók
hann líka efnilega unglinga til undirvísunar.
— Það var vel þegið, því að nú voru þeir
tímar að fara í hönd að úrelt þótti hið
gamla orðatiltæki: Bókvitið verður ekki
látiö í askana.
Já, sr. Þormóður varð strax vinsæll í
sóknum sínum svo að kosningin var nánast
til málamynda. Tveir aðrir buðu sig að vísu
fram: Roskinn prestur, sem lengi hafði
veriö í erfiðu brauði úti á Hjallanesi. Hann
langaöi til aö skipta um verksvið, vera í
einhverju hægara kalli svona síöustu 10—
15 ár sín í embætti. En þaö þekktu hann
allir í Brúnavallaprestakalli og þar meö
vissu allir hvaö þeir mundu hreppa meö
honum. Þessvegna var hann fyrirfram úr
leik. Hann fékk bara 6 atkvæði. Þaö voru
atkvæði mágafólks hans í Hvammi.
Svo kom einhver ungur kandídat aö
sunnan og bauö sig fram. En það var varla
hægt aö segja hvort honum væri nokkur
alvara. — Hann steig ekki einu sinni í
stólinn — var bara eina nótt hjá útibús-
stjóra Kaupfélagsins á Hjöllum, sem var
víst gamall skólabróðir hans. Hann fékk
bara tvö atkvæöi — þau hafa máske veriö
greidd honum af einhverjum misskilningi.
Svo aö sr. Þormóður hlaut svo að segja
öll atkvæöin — og fékk svo veitingu fyrir
brauðinu — giftist svo Soffíu árið eftir.
Hann haföi veriö í nokkurskonar hús-
mennsku á bænum, þar sem hún var í vist
svo þetta kom eins og af sjálfu sér.
Þau tóku strax prestssetriö til ábúöar.
Byrjuðu bara meö aö ráða til sín einn
vinnudreng og eldri konu, sem lengi hafði
verið hjá foreldrum Soffíu. Þau höfðu fáar
skepnur, en leigöu nágrannabónda nokkur
afnot af jöröinni, sem var bæði landmikil
og slægjurík. Þaö var lítið vit í aö fara aö
hleypa sér í skuldir viö aö koma sér upp
stóru búi. — Sígandi lukka er bezt. —
Soffía átti nokkrar ær — svo voru átján
aðrar.
Þaö haföi sýnt sig aö þetta var rétta
ráðið. Þeim haföi svo sem ekki búnast
amalega þessi ár og þaö eiginlega alveg án
þess aö sr. Þormóður þyrfti fyrir nokkru aö
hafa. — Það var líka bezt — þaö hefði
sjálfsagt ekki bætt neitt um, þótt hann
heföi farið aö skipta sér af búskapnum,
heyskap, ásetningi, skepnuhiröingu eöa
ööru slíku .. .
Það var mitt í þessum hugleiðingum sr.
Þormóðs, sem dyrnar opnuðust hægt —
hljótt eins og í sjúkrahúsi. — Þaö var Soffía
að koma með morgunkaffiö — færa mannl
sínum þaö í rúmið. — Hún opnaði hurðina
mjúkt — allt að því móöurlega og kom inn
— lágvaxin, þéttholda en þó vel vaxin, fríð
t andliti meö björt, blá augu, Ijós yfirlitum
og bauö af sér góöan þokka.
„Jæja, ertu vaknaður góði. — Já, ég hélt
þaö. — Þér veitir ekki af að fá eitthvað
heitt og hressandi þegar þú vaknar í
þessum kulda.“ Hún setti bakkann á
náttborðið og sr. Þormóður reis upp á
olnboga og fór aö drekka kaffið, kona hans
hellti sér í bolla líka þótt hún væri vitanlega
búin að fá sér sopa áöur. Hún vildi alltaf
drekka manni sínum til samlætis.
„Þér er svo óhætt að koma niður góði
minn. Þaö er búiö aö kveikja upp á
kontórnum og þaö er aö verða notalegt þar
hvað líöur."
Sr. Þormóöur þakkaöi henni fyrir kaffið
meö léttum kossi á kinnina, eins og hann
var vanur. Svo var þessari huggulegu
samverustund morgunsins lokiö. Hún var
eins og fleira, komin upp í vana, en þaö var
gott aö eiga von á henni á hverjum morgni,
eiga hana vissa — þessa notalegu, hlýju
byrjun dagsins.
Þaö var satt. Þaö var orðið hlýtt á
kontórnum þegar sr. Þormóður kom niöur.
— Þaö var svo aö segja alveg runniö af
gluggunum. Haustsólin, þó lággeng væri,
haföi líka hjálpaö til aö þíða þá.
Sr. Þormóður settist viö skrifborö sitt,
opnaöi Nýja Testamentið viö bókmerkiö og
las þar sem hann haföi hætt í gærkvöldi.
Hann var með Jóhannes núna. — Hann var
vanur aö lesa einn kapítula á hverjum degi.
Þaö styrkti hann — aö því er honum fannst
— og ekki veitti af. Ekki var hann of
sterkur í trúnni. Þaö var þessi sífelldi, eilífi
efi, sem nagaði hann. — Til hvers var þetta
allt? Öll þessi ræðugerð, allar þessar
prédikanir, allar þessar guðsþjónustur —
já allt þetta prestsstarf...
Gegn slíkum óróa og efasemdum var
ekkert betra en aö leita sér styrks í Oröinu.
— Og Bæninni. — Þessar morgunstundir
hresstu hann og endurnæröu, hjálpuöu
honum tii aö vinna bug á efanum og hinum
eilífu spurningum.
Hann stansaöi í miöri setningu viö aö
farið var að leika lag í útvarpið. Það haföi
víst gleymst að slökkva á tækinu þegar
hlustaö var á veðurfregnirnar. Það er þá
jarðarför í dag, hugsaði sr. Þormóður um
leið og hann lagöi aftur Nýja Testamentið
sitt.
Já, það var jarðarför. Þaö var sungið: Á
hendur fel þú honum. Svo fór presturinn að
lesa ritningarkafla — leita huggunar og
styrks í oröi Drottins og fyrirheitum — og
söngflokkurinn söng: Vertu Guö faðir faöir
minn, á milli.
Svo kom ræöan. Það var strax auöheyrt,
að það var ung kona sem verið var að
jarða.
Presturinn talaði um þessa eilífu spurn-
ingu, sem leitar svo ákaft á mannshugann
en hann fær þó aldrei svar við: Hversvegna
var henni, þessari ungu og glæsilegu konu
ekki auðiö að njóta lífsins, lifa og starfa —
stofna heimili, annast börn, fórna þeim
móðurást og umhyggju. Ekkert af þessu
fékk hún, sem viö erum að kveöja hér í
dag. — Hennar hlutskipti var aö heyja
baráttuna — stríöa við erfiðan sjúkdóm,
sem kostaði hana langa legu — hælisvist
— hvaö eftir annað. — En öllu slíku tók
hún af einstöku æöruleysi, já, hetjuskap.
— Þaö þarf mikið þrek, andlegt þrek, til aö
heyja slíka baráttu, sem aldrei var hægt aö
sjá fyrir neinn enda á — hvað þá heldur
eygja nokkurn sigur. — En einmitt slíku
þreki hygg ég aö hún hafi veriö gædd,
unga konan, sem viö erum aö kveðja hér í
dag.
Þrúöur Þorgeirsdóttir var fædd á . ..
Þrúður Þorgeirsdóttir!
Sr. Þormóður kipptist viö í stólnum. Þaö
fór um hann einhver kynlegur titringur,
síöan fór hjartað á stað og tók aö slá örar
og hann fann einhverskonar sviöa fara um
sig. Allt þetta hafði skeð áður en hann vissi
hvað haföi raunverulega komið fyrir hann.
— Jú, nú rann þaö upp fyrir honum. —
Þetta nafn rifjaði upp fyrir honum löngu
liðna tíma — myndin fór aö skýrast. Hann
vissi ekki hvort tíminn kom til baka til hans
eöa hann hvarf aftur í tímann — en hann
gat ekki annað en gefiö sig á vald hinu
liöna. Þaö hreif hann með sér meö
einhverju óviöráöanlegu afli. Áöur en hann
vissi af, var hann kominn á annað
landshorn, mörg ár aftur í ævi sína þegar
hann var stúdent. Kominn nálægt embætt-
isprófi — las um sumariö og fékk aö vera
hjá móöurbróöur sínum, lækni í góösveit
vestanlands. — Þaö var indælt sumar.
þurrt og hlýtt og sól á heiðum himni dögum
saman. En hann naut þess ekki sem skyldi
— sat lon og don við lesturinn. Það var í
mesta lagi að hann skrapp í þurrhey ef
mikiö lá við.
Svo var þaö einu sinni við hádegisverð-
inn, aö iæknisfrúin sagöi: „Við eigum von á
gesti með rútunni í dag. Mig langar til að
biðja þig, Þormóður minn, að ganga upp á
veg og taka á móti honum úr því hann
Hallur er ekki heima.“ Það upplýstist fljótt
hver gesturinn var — stúlka, sem var
nýútskrifuð af Vífilsstöðum. Haföi fengið
snert af berklum en var nú á góðum
batavegi. Venslafólk hennar var í einhverj-
um kunningsskap við lækninn og hafði
beöið hann að lofa henní að vera meðan
hún væri að ná sér og veröa aftur ferðbúin
út á vettvang starfsins.
Og nú var hún aö koma. Þaö var símaö
áöan aö hún heföi lagt af staö með rútunni
um morguninn. Ekki var annaö viöeigandi
en einhver yröi til aö taka á móti henni og
bera töskuna hennar heim. — Og þaö
samdist svo, að Þormóöur færi upp á
vegamót þegar von væri á rútunni og tæki
á móti þessum nýja dvalargesti.
Það var heitt í veðri þennan dag —
sólarlaust en molla, stafalogn svo aö ekki
blakti hár á höfði. — Þormóður gekk í
hægöum sínum og naut veöurblíðunnar
þótt lærdómsbækurnar — námiö og við-
fangsefni þess væru ofarlega í huga hans.
Hann var aö hugsa um ritgerö, sem hann
var aö skrifa í siðfræöinni. Hjónabandið út
frá kristilegu sjónarmiöi í Ijósi ummæla,
sem eftir Jesú eru höfö um samband konu
og manns. — Hann var langt kominn meö
uppkastiö og honum fannst það, sem
komiö var bara nokkuð gott. — Hann gat
ekki annað en verið ánægöur meö þaö,
hann haföi rakið efnið eftir tilvitnunum í
guöspjöllin, dregið af þeim sínar ályktanir
og komist aö vissum niöurstööum. — Það
var bara eftir aö draga þær saman til þess
aö gera yfirlit í lokin yfir efnið til hægðar-
auka fyrir lesandann. Hann hélt þetta yrði
góð ritgerö, honum fannst honum hefði
tekist svo einstaklega vel með flesta kafla
hennar. — Um þetta var hann að hugsa
þegar hann gekk upp afleggjarann. Hann
vissi ekki fyrr en hann var kominn alla leið
upp á veg. Hann lagði sig í brekku sunnan
við veginn og beið eftir bílnum.
Honum haföi víst runnið í brjóst. Hann
vissi ekki af fyrr en rútan var stönsuö með
ískri í hemlunum. Bílstjórinn kom út til að
opna skottið. — Og um leið stóð ung
stúlka, í hvítum regnfrakka utan yfir brúnni
dragt, á vegkantinum. Hann furöaði sig á
því hvað hún var mikið klædd í svona góðu
veöri og í þeim steikingarhita, sem hlaut aö
vera í rútunni. Hann sá inn um bílrúðurnar
aö farþegarnir voru flestir á skyrtunni.
Bílstjórinn fann tösku í skottinu og rétti
hana Þormóði.
„Farangur gestsins, — geröu svo vel
séra minn,“ sagöi hann í gamni um leið og
hann stökk upp í bílstjórasætið. — Og á
næsta augnabliki var ekki annað eftir af
þessum stóra langferöabíl en þykkur,
gulgrár rykmökkur, sem stóð í loftinu yfir
veginum þar sem hann ók. —
Þá höföu þau loks tóm til aö heilsast og
kynna sig:
Þormóöur Skaftason!
Þrúöur Þorgeirsdóttir!
„Velkomin."
„Þakka þér fyrir.“
„Þaö er ánægjulegt aö fá dvalargest. —
Þaö lífgar upp á heimilislífiö."
„Ég er afar þakklát frænda þínum aö
lofa mér aö koma og vera hér. — Maður er
eins og hálf-ókunnugur í veröldinni þegar
maöur kemst út af þessum hælum, sem
eru eins og heimur út af fyrir sig, — fyrir nú
utan það aö maöur er enginn maöur til aö
fara í neina vinnu." —
Þau gengu hægt heim afleggjarann. Þaö
var ekki vegna þess aö taskan hennar, sem
hann bar, væri þung. Miklu fremur vegna
þess aö hann fann aö hún vildi fara í
hægöum sínum — þurfti þess víst beinlínis.
6